'''نیتریک اکسید''' {{انگلیسی|Nitric oxide}} یک [[ترکیب شیمیایی]] با [[پاب‌کم|شناسه پاب‌کم]] ۱۴۵۰۶۸ است. شکل ظاهری این ترکیب، گاز بی‌رنگ است. این ترکیب با فرمول شیمیایی NO یک [[رادیکال آزاد]] است و یک مادۀ حدواسط مهم در صنایع شیمیایی به حساب می‌آید. نیتریک اکسید یک [[محصول جانبی]] است که در اثر [[سوختن]] مواد در هوا به تشکیل می‌شود. مانند آن‌چه در [[موتور خودرو]] و [[نیروگاه|نیروگاه‌های]] [[سوخت فسیلی|سوخت‌های فسیلی]] تولید می‌شود. علاوه بر این‌ها، این ماده به صورت طبیعی در اثر تخلیۀ الکتریکی آذرخش‌ها در طوفان‌های تندری تولید می‌شود.{{سر خط}}
'''اکسید نیتریک (اکسید نیتروژن یا مونوکسید نیتروژن)، یک ترکیب شیمیایی، یک گاز بی رنگ در شرایط استاندارد است و یکی از اکسید های مختلف نیتروژن است. اکسید نیتریک یک رادیکال آزاد است، به عنوان مثال، ساختار پیوندش شامل یک الکترون ناپدید شده است که با یک نقطه در فرمول شیمیایی آن مشخص می شود. NO.'''
در [[پستانداران]] همچون انسان، NO یک مولکول مهم در [[نشانه‌گذاری یاخته|سیگنالینگ سلولی]] است که در بسیاری از فرایندهای [[فیزیولوژی|فیزیولوژیک]] و [[پاتولوژی|پاتولوژیک]] دخالت دارد.این ترکیب دارای خاصیت گشادکنندگی عروق {{به انگلیسی|Vasodilator}} بوده و دارای [[نیمه‌عمر]] کوتاهی در خون در حد چند ثانیه است.{{سر خط}}
سطوح اندک تولید نیتریک اکسید در محافظت از ارگان‌هایی مانند [[کبد]] از آسیب ایسکمیک مهم است.
'''یک ماده مهم در صنایع شیمیایی، اکسید نیتریک در مخلوط های نیتروژن و اکسیژن در دماهای بالا، مانند سیستم های احتراق مانند موتورهای پیستونی احتراق داخلی، توربین های گاز، کوره و دیگ های بخار، تشکیل می شود. به همین ترتیب، اکسید نیتریک به طور طبیعی در امتداد مسیر رعد و برق در رعد و برق ایجاد می شود.'''
'''در پستانداران، از جمله انسان، اکسید نیتریک یک مولکول سیگنال دهنده در بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی و پاتولوژیک است. اکسید نیتریک عروق خونی را گشاد ، افزایش جریان و حجم خون و کاهش فشار خون را موجب می شود. به محافظت بافت از آسیب به دلیل کمبود خون کمک می کند. همچنین یک انتقال دهنده عصبی، اکسید نیتریک در نورونهای نیترروژنی فعال در عضله صاف، که در دستگاه گوارش و بافت نعوظ فراوان است، عمل می کند. اکسید نیتروژن همچنین یک اثرکننده ایمنی است که فعالیتهای متنوعی از سلولهای ایمنی را به عهده دارد.'''
'''در سال 1992، به دلیل اهمیت آن در علوم اعصاب، فیزیولوژی و ایمونولوژی، اکسید نیتریک به عنوان "مولکول سال" اعلام شد. جایزه نوبل سال 1998 فیزیولوژی یا پزشکی در سال 1998 به دلیل کشف نقش اکسید نیتریک به عنوان مولکول سیگنالینگ قلب و عروق اهدا شد. بیش از یک قرن پس از معرفی پزشکی خود، داروهای آلی نیترات، از جمله نیتروگلیسیرین و آمیل نیتریت، به عنوان پیشگامان اکسید نیتریک شناسایی شدند.'''
'''اکسید نیتریک نباید با اکسید نیتروژن (N2O)، یک بیهوشی یا دی اکسید نیتروژن (NO2)، یک گاز قهوه ای سمی و یک آلاینده هوا مهم باشداشتباه گرفته شود. در ایالات متحده، اکسید نیتریک به عنوان یک ماده بسیار خطرناک طبقه بندی شده است و تحت شرایط دقیق گزارش قرار داده شده بر روی تاسیسات تولید، ذخیره و یا استفاده از آن در مقادیر قابل توجهی است.'''<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=|نشانی=https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=16480|عنوان=nitric oxide}}</ref>
== عملکرد زیستی ==
سطر ۱۳۶ ⟵ ۱۳۰:
== جستارهای وابسته ==
*[[ترکیب شیمیایی]]
*[[نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی]]
