اسدی توسی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
|نام_شخص = ابونصر علی بن احمد{{سخ}}اسدی طوسی
|نام_تصویر =
|عرض_تصویر =
|توضیح_تصویر =
|نام دیگر = اسدی طوسی
|لقبها =
|زمینه فعالیت = [[شعر فارسی]]
|ملیت = [[ایرانیها|ایرانی]]
خط ۱۱:
|دوره = [[غزنویان]]، [[سلجوقیان]]
|سالهای فعالیت= قرن پنجم هجری قمری
|محل زندگی =
|مذهب = [[اسلام]]
|نهاد =
|همسر =
|فرزندان =
|والدین =
|آرامگاه = [[مقبرةالشعرا]] در [[تبریز]]
|مدفن =
|اتفاقات مهم =
|نقشهای برجسته=
|پیشه = [[شاعر]]، [[فرهنگ نویس]]
|منصب =
|سبک = [[خراسانی]]، [[حماسی]]
|مکتب =
|آثار = گرشاسپنامه{{سخ}}لغت فُرس{{سخ}}مناظرات
|تاریخ_تولد = اواخر سدهٔ چهارم{{سخ}}۳۹۰ هجری قمری
خط ۳۰:
|تاریخ_مرگ = ۴۶۵ هجری قمری
|محل_مرگ = [[تبریز]]
|گفتاورد =
}}
'''ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی''' [[شاعر]]، [[نویسنده]] ایرانی قرن پنجم هجری و سرایندهٔ اثر حماسی ''[[گرشاسپنامه]]'' است. وی در سال ۴۶۵ هجری در گذشت. [[مقبره]] وی در [[تبریز]] است.
خط ۳۸:
== منبعشناسی ==
از زندگی اسدی طوسی دانستههای زیادی در دسترس نیست. آگاهیهای اندکی که از او امروزه در دسترس است را میتوان به دو دسته بخشبندی کرد. دسته نخست دانستههای پراکندهای است که در آثار خودِ اسدی طوسی و منابع دیگر یافت میشود. اسدی در پایان کتاب الابنیه ابومنصور موفق هروی نام، نسب و تخلص (یا لقب) خویش را یاد میکند. در دیباچهٔ گرشاسپنامه به طوسیبودن خویش اشاره میکند و در پایان این کتاب و در پایان مناظره مسلمان و گبر به تخلص یا لقب خود (اسدی) اشاره میکند. اسدی در پایان الابنیه، انجام نگارش کتاب را شوال ۴۴۷ قمری
دستهدوم سرگذشتنامههایی هستند که در آنها از اسدی توسی یاد شده که در این میان، تذکرهالشعرای دولتشاه سمرقندی از همهٔ آنها کهنتر است که در سال ۸۹۲ هجری قمری نوشته
== زندگینامه ==
=== نام و تبار ===
او زاده [[توس]] در [[خراسان]]
قاضی نورالله ششتری از فرهنگ لغات فرس نوشتهٔ خود اسدی و گفتهٔ خود او نقل میکند که تبار اسدی به پادشاهان عجم میرسد و نویسندهٔ مجمعالفصحا هم به پیروی از او، بیآنکه سند خود را بنویسد، تبار وی را به شهریاران ایران
بر پایهٔ افسانهای که دولتشاه آورده، اسدی استاد فردوسی
=== نظریه وجود داشتن دو اسدی ===
هرمان اته بر پایهٔ سرگذشت دولتشاه اینگونه پیشنهاد کرد که شاید دو شاعر با تخلص اسدی در دو زمان گوناگون میزیستهاند. یکی پدر با نام ابونصر احمد بن منصور که استاد فردوسی و سرایندهٔ مناظرات بوده که در دوره محمود غزنوی چشم از جهان فرو بسته، دیگری پسر ابونصر به نام علی بن احمد که رونویس الابنیه، سرایندهٔ گرشاسپنامه و نویسندهٔ لغت فرس
این نظریه اته تا سالها پابرجا بود و بسیاری از خاورشناسان و پژوهشگران ایرانی در درستی آن تردید نداشتند که از میان آنها میتوان استوری، براون و نفیسی را نام
=== جوانی، میانسالی، کهنسالی و درگذشت ===
برتلس، دیگر ایرانشناس نامدار روسی با بررسی واپسین بیتهای «عرب و عجم» اینگونه پیشنهاد میدهد که شاعر اثر خویش را به عمید نوقان (یکی از دو ناحیه توس) ابوجعفر محمد پیشکش
پس از برتلس، جلال خالقی مطلق با پژوهش در منابع و مناظرات، آگاهیهای بیشتری از دوره دوم زندگانی اسدی به دست داد. در این پژوهش خالقی بیشتر به مسمطی استناد کرده که در دیوان قطران آمده، ولی در برخی سرگذشتنامهها از جمله دقائقالاشعار به اسدی منسوب است. خالقی یادآور میشود که این تذکره که ۱۸ باب از ۳۰ باب آن در دسترس است، نمیتواند ز سده ۸ قمری فروتر نوشته شده باشد، چرا که همه شاعرانی که در این مجموعه نام
به گفته ابوالفضل خطیبی، با آنکه پژوهش خالقی در شناساندن نقاط تاریک زندگی اسدی بسیار راهگشاست، ولی لغزشهایی در ان وجود دارد. قدمت جُنگ دقائق الاشعار که خالقی بارها بدان پای فشرده محل تردید است؛ زیرا از ۳۰ باب تنها ۱۸ باب بر جای
اسدی در نزدیکیهای سال ۴۶۵ قمری درگذشت و در کوی سرخاب تبریز به خاک سپرده شد و گورستان محل دفت او بعدها به مقبرهالشعرا نامبردار گشت. از این رو شاید بتوان گفته که اسدی در پایان زندگی خویش در تبریز
[[پرونده:Msm-tabriz-poett.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|مقبرةالشعرای تبریز، محل دفن حدود ۴۰۰ تن از دانشمندان و ادیبان نامآور ایران است.]]
=== دین ===
کسانی که سرگذشت اسدی را نوشتهاند، به دین و مذهب او اشارهای نکردهاند. بر پایهٔ گفتهٔ خالقی مطلق، در مسلمان بودن او و اعتقاد استوار اسلامی او جای گمانی
{{شعر}}
{{ب|تو آنچ از پیمبر رسیدت به گوش
{{ب|بر اسپ گمان از رده بیش و کم
{{ب|سر هر دوره راست کن چپ و راست
{{ب|وزان بانگ کاید در آن رهگذار
{{ب|نشین راست با هر کس و راست خیز
{{پایان شعر}}
چون این سخنان پس از ظهور مهدی
=== تحصیلات ===
از پارهای از مطالبی که در گرشاسپنامه آمده به خوبی پیداست که اسدی افزون بر چیرهدستی در شعر و حماسهسرایی، در علوم دینی، فلسفه، تاریخ، جغرافیا و نجوم نیز آگاهیهای چشمگیر
== آثار اسدی توسی ==
=== مناظرات ===
از مناظراتی که اسدی توسی
=== گرشاسپنامه ===
اسدی سرودن گرشاسپنامه را در پیرامون سال ۴۵۵ هجری قمری در نخجوان و به درخواست محمد بن اسماعیل حصی (یا حصنی)، وزیر ابودُلَف شَیبانی و برادرش ابراهیم، آغاز کرد و آن را در سال ۴۵۸ قمری به پایان رسانده و آن را به امیر پیشکش کرد. گرشاسپنامه نزدیک به ۹ هزار بیت در بحر متقارب دارد؛ کهنترین دستنوشتهٔ آن در ماه سفر سال ۸۰۰ قمری رونویسی
=== لغت فرس ===
این واژهنامه برای آن
== سبک ==
در گرشاسپنامه آموزههای اسلامی نیز دیده میشود، اما در اصل روایات کمتر راه
اسدی بیگمان از شیوه سخنسرایی فردوسی سخت
بر پایه گفته خطیبی، ویژگیهای سبک او را میتوان چنین برشمرد: اسدی به صنایع لفظی و تشبیهات و مبالغههای دور از ذهن گرایش بسیار دارد و به شیوه قصیدهسرایان از به کار بردن اصطلاحات علمی زمان خود رویگردان نیست. همچنین در گرشاسپنامه به برخی از ویژگیهای لغوی و دستوری شاهنامه کمتر برمیخوریم، مانند به کار بردن «ابر»، «ابی»، «ابا» و به کار بردن حروف اضافه مضاعفی چون «به سر بر» «به کوه اندرون» «بر اندازه بر» و جز آن.<ref name="گر۱" />
اسدی از یک سو بیش تز فردوسی واژههای کهن و فراموششدهٔ فارسی را بکار برده و از سوی دیگر بیش از فردوسی هم از واژههای عربی بهره
اسدی در گرشاسپنامه از میان صنایع لفظی، انواع صنعت جناس و مبالغه را بیشتر به کار برده. اما بر خلاف شاهنامه که صنایع لفظی در آن طبیعی و
در گرشاسپنامه وصفها را نیز میتوان به دو گروه وصفهای حماسی و غنایی بخش کرد و گاهی در یک وصف هر دو شیه به هم
در شاهنامه قهرمانان هر گاه در جایی گرفتار میشوند، به خدا روی میآورند، ولی در گرشاسپنامه چنین نیست. در شاهنامه همه چیز بر محور ایران میچرخد، ولی در گرشاسپنامه بر محور گرشاسپ. به گفته خطیبی، یکی از ضعفهای اسدی این است که قهرمانان او بیچهره هستند و خواننده با تصویری از منش پهلوانان او رو به رو نیست تا بتواند آنان را خوب بشناسد و با آنان خوی
== پانویس ==
{{پانویس|۲}}
== منابع ==
خط ۱۲۸:
{{ترتیبپیشفرض:اسدی طوسی}}
[[رده:افراد ایرانیتبار در سده ۱۱ (میلادی)]]
[[رده:اهالی توس]]
|