رویداد خانه فاطمه زهرا: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مرگ ==>> درگذشت
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۳:
'''رویداد خانه [[فاطمه زهرا]]''' به واقعه‌ای اشاره می‌کند که [[ابوبکر]] پس از انتخاب شدن به عنوان [[خلیفه]] مسلمانان به همراه عده‌ای از همراهان از جمله [[عمر]] به قصد گرفتن [[بیعت]] به خانه [[علی]] می‌رود و در آنجا با مقاومت علی و فاطمه روبرو می‌شود. حتی اگر به این داستان شاخ و برگ داده شده باشد و جزئیاتی ساختگی به آن افزوده شده باشد. این داستان دارای ریشه‌ای تاریخی است.<ref name="EoI" />
 
تاریخ نگارانی مانند [[یعقوبی|احمدبن ابی یعقوب]] در [[تاریخ یعقوبی]]،<ref>[http://shiaonlinelibrary.com/الكتب/3469_تاريخ-اليعقوبي-اليعقوبي-ج-٢/الصفحة_0?pageno=126%23top یعقوبی، التاریخ، جلد دوم صفحهٔ ۱۲۶]: «وبلغ أبا بکر وعمر أن جماعة من المهاجرین والأنصار قد اجتمعوا مع علی بن أبی طالب فی منزل فاطمة بنت رسول‌الله، فأتوا فی جماعة حتی هجموا الدار، وخرج علی ومعه السیف، فلقیه عمر، فصارعه عمر فصرعه، وکسر سیفه، ودخلوا الدار فخرجت فاطمة فقالت: والله لتخرجن أو لأکشفن شعری ولا عجن إلی الله! فخرجوا وخرج من کان فی الدار وأقام القوم أیاما.»</ref> و [[مسعودی]] در [[مروج الذهب]]،<ref name="ReferenceA">[[مسعودی]] در [[مروج الذهب]] می‌نویسد: آنگاه که ابوبکر درحال احتضار چنین گفت: سه چیز انجام دادم و تمنا می‌کردم که ای کاش انجام نمی‌دادم یکی از آن سه چیز: آرزو می‌کردم که ای کاش هتک حرمت خانه زهرا را نمی‌کردم. مروج الذهب، مسعودی، دارالهجرة، بیروت، جلد ۲، صفحه ۳۰۱: «فأما الثلاث آلتی فعلتهاو وددت أنی ترکتها، فوددت أنی لم أکن فتشت بیت فاطمة، و ذکر فی‌ذلک کلاماً کثیراً»؛</ref> و [[بلاذری]] در [[انساب الاشراف]] هنگام ذکر حوادث بعد از مرگدرگذشت پیامبر تا بیعت علی با ابوبکر به کشمکش لفظی بین طرفداران ابوبکر و علی، ''تهدید'' به آتش زدن خانه توسط عمر و خلع سلاح زبیر یا علی توسط عمر (یا همراهان او) سخن رانده‌اند.
 
== دیدگاه تاریخی ==
خط ۲۰:
 
به گفتهٔ دنیس صوفی، روایتِ طبری از گفته ابو بکر در بستر مرگ «کاش خانهٔ فاطمه را، اگر هم به قصد جنگ بسته بودند، برنگشوده بودم» به‌طور تلویحی به این معناست که خانه فاطمه ممکن بوده به زور باز شده باشد.<ref>Denise L. Soufi, "The Image of Fatima in Classical Muslim Thought," PhD dissertation, Princeton, 1997, p. 84</ref>
وی می‌افزاید احادیثی که بر دخیل بودن فاطمه در رویدادهای پس از مرگدرگذشت پیامبر دلالت دارند، با وجود جانبدارانه بودنشان حاوی مقداری حقیقت هستند. به این دلیل که [[اهل سنّت]] نتوانستند به‌طور کامل آنچه را که به وضوح برای بازسازی تاریخشان زیان آور بود محو کنند: این مسئله که فاطمه با ابو بکر بر سر ضبط خلافت و املاک پیامبر دعوا داشته‌است، اینکه فاطمه هیچ‌گاه او را به خاطر کارهایش نبخشید، و اینکه مرگدرگذشت او برای مدتی (احتمالاً به خواست خود فاطمه) مخفی نگاه داشته شد تا مانع سرپرستی ابو بکر از مراسم کفن و دفن فاطمه شود. چیزی که در این مورد کنایه‌آمیز است، این است که این پنجره کوچک به شخصیت فاطمه توسط اهل سنّت نادیده گرفته شده یا کوچک شمرده شده ولی توسط شیعیان بزرگ شده و بیش از اندازه روی آن تأکید شده‌است.<ref>Denise L. Soufi, "The Image of Fatima in Classical Muslim Thought," PhD dissertation, Princeton, 1997, p.206</ref>
 
=== دیدگاه شیعه ===
خط ۳۱:
 
==== پیشینه ====
بسیاری از نویسندگان مشهور شیعه در طول تاریخ به درگیری فیزیکی یا سقط جنین ([[محسن پسر علی|محسن]]) در روز رویداد خانه فاطمه معتقد بوده‌اند. از جمله آن‌ها می‌توان به [[شیخ صدوق]] (متوفای سال ۳۸۱)، [[مرتضی علم‌الهدی|سید مرتضی]] (متوفای سال ۴۳۶)، [[شیخ طوسی]] (متوفای سال ۴۶۰)، [[علامه حلی]] (متوفای سال ۷۲۶) و [[تفسیر عیاشی|عیاشی]] (متوفای سال ۳۲۰) اشاره کرد.<ref>و آتش زبانه می‌کشید (احراق بیت فاطمه در منابع امامیه)، علی لباف زیر نظر مرتضی فرج پور، صفحهٔ ۱۶,مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref><ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۱۷–۱۹</ref> به شهادت [[عبدالجبار|قاضی عبدالجبار]] نویسنده اهل سنت (متوفای سال ۴۱۵) این اعتقاد شیعیان ناشی از حدیثی منسوب به [[جعفر صادق]] است.<ref>میراث جاودان (فهرستی موضوعی از کتاب "دراست و تحلیل حول الهجوم علی بیت فاطمه")، به اهتمام علی لباف، صفحهٔ ۱۹, مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر</ref> [[ابن قولویه]] (متوفای سال ۳۵۷) در [[کامل الزیارات]] حدیثی از جعفر صادق نقل می‌کند که در آن جبرئیل به پیامبر اسلام در مورد آینده اهل بیت وی خبر می‌دهد. در این حدیث از ضرب و شتم فاطمه در حالی که باردار است و سقط جنین و مرگدرگذشت او به خاطر جراحت وارده سخن رانده می‌شود.<ref>به رنگ خون (سیری در نصوص شهادت حضرت زهرا)، علی لباف و میثم توکلی بینا، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صفحهٔ ۱۳</ref><ref group="پانویس">[[کامل الزیارات]]، باب نوادر الزیارات، حدیث شماره یازده</ref>
 
نویسندگان شیعه همچنین به حدیثی از پیامبر اسلام استناد می‌کنند که در کتاب «فرائد السمطین»<ref>فرائد السمطین، جلد ۲، صفحه ۳۵، حمویئی جوینی، ابراهیم بن محمد، مؤسسه المحمودی، بیروت. [http://s21.postimg.org/446wgv1o7/joveyni.jpg تصویر صفحه مذکور از کتابخانه دیجیتال نور]</ref> نوشته [[صدرالدین جوینی]]، فقیه اهل سنّت آمده‌است. در این حدیث پیامبر اسلام با ذکر اوصاف دختر خود فاطمه خبر از آینده وی می‌دهد که در آن «اهانت، وارد خانه اش شده و حرمتش هتک گردیده و حقّش غصب شده و ارثش گرفته شده‌است. پهلویش شکسته و جنینش سقط شده‌است.» در این حدیث از فاطمه با عنوان «مقتول» یاد شده‌است.<ref>با کاروان جوین (سوگنامه شهادت حضرت زهرا در میراث مکتوب نیشابور) به اهتمام سید جعفر خلخالی، بازنویسی علی لباف، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۹–۱۴</ref><ref group="پانویس">این حدیث در منابع امامیه همچون أمالی [[شیخ صدوق|صدوق]]، مجلس بیست و چهارم نیز آورده شده‌است.</ref>
 
==== اختلاف در سرنوشت [[محسن پسر علی|محسن]] در متون قدیمی اهل سنت و اتّهام تحریف ====
در متون تاریخی اهل سنت بعضاً نظرات متفاوتی در مورد چگونگی درگذشت [[محسن پسر علی]] آمده‌است. به عنوان مثال ابن صباق مالکی (متوفای سال ۸۵۵) و صفوری شافعی (متوفای سال ۸۹۴) می‌نویسند محسن سقط شده بود. حال آنکه ابن هضم اندلسی (متوفای سال ۴۵۶) و بدخشانی (متوفای سال ۱۱۲۶) معتقد به درگذشت محسن پس از تولد و در شیرخوارگی هستند.<ref>تازیانه بر وحی (حضرت محسن در منابع اهل سنت)، علی لباف، با همفکری سید رضا هاشمی گلپایگانی، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۷–۹</ref> به علاوه نویسندگان شیعه به اشاراتی در مورد جزئیات رویداد خانه فاطمه در برخی کتاب‌های قدیمی اهل سنت استناد می‌کنند که از نظر آن‌ها نشان از تغییر و تحریف دارد. به عنوان مثال [[ابن شهر آشوب مازندرانی]] (متوفای سال ۵۸۸) در «مناقب آل ابی طالب» و گنجی شافعی (متوفای سال ۶۵۸) در کتاب «کفایه الطالب» از [[ابن قتیبه دینوری]] نقل می‌کنند که نام برده در کتاب «المعارف» خود مرگدرگذشت محسن را بر اثر سقط شدن و مربوط به ضربه سنگین قنفذ می‌داند. حال آنکه در چاپ‌های امروزی کتاب المعارف دینوری اثری از این موضوع نیست و صرفاً گفته شده محسن در کودکی درگذشته‌است.<ref>زخم آتش (احراق بیت فاطمه در منابع اهل سنت)، به اهتمام علی لباف، حیدر برکت، سید محمد حسینی قزوینی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر صص ۳۶–۳۷</ref> همچنین [[ابن ابی الحدید]] معتزلی (متوفای سال ۶۵۶) در کتاب «شرح نهج البلاغه» به نقل از کتاب «مروج الذّهب» تألیف [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] (متوفای سال ۳۴۶)<ref group="پانویس">برخی منابع مسعودی را شیعه می‌دانند (خاتمة المستدرک، حسین النوری الطبرسی، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، ج 3، ص 57)</ref> به ماجرای تهدید به آتش زدن خانه فاطمه اشاره می‌کند. اما در برخی چاپ‌های امروزی کتاب مسعودی نام خلیفه دوم به عنوان عامل اصلی حذف شده و ماجرا با صیغه مجهول تعریف شده‌است.<ref>حقایق پنهان (تأملی کوتاه در تحریف اسناد فاطمیه)، علی لباف، عدنان درخشان، شیخ محمد رضا مامقانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صص ۶–۷</ref> به علاوه صفوری شافعی (متوفای سال ۸۹۴) در کتابش به نام «المحاسن المجتمعه فی الخلفا الاربعه» سقط شدن محسن را از کتاب «الاستیعاب» تألیف [[:ar:ابن عبد البر|ابن عبدالبر]] (متوفای سال ۴۶۳) نقل می‌نماید در حالی که در چاپ‌های فعلی از کتاب الاستیعاب نشانی از آن یافت نمی‌شود.<ref>تازیانه بر وحی (حضرت محسن در منابع اهل سنت)، علی لباف، با همفکری سید رضا هاشمی گلپایگانی، با راهنمایی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، صفحهٔ ۹</ref>
 
==== استفاده از واژه وفات به جای شهادت ====