سایفایکو: تفاوت میان نسخه‌ها

'''هایکوعت''' یا '''هایکوی علمی-تخیلی''' یا '''Science Fiction Haiku''' شاخه‌ای از [[شعر علمی‌تخیلی]] است که بر اساس معروف‌ترین قالب شعر سنتی ژاپن، [[هایکو]] (Haiku)، ساخته شده است. تفاوت میان هایکو و هایکوعت در این است که در هایکو مهم‌ترین مضمون شعر، طبیعت و فصول طبیعت است و در هایکوعت، مهم‌ترین مضمون، [[علمی‌تخیلی]]، [[فانتزی]] یا [[وحشت]] است.

 

هایکو، مهم‌ترین قالب شعری ادبیات ژاپن است و به لحاظ جایگاه و اهمیت، می‌توان آن را همسنگ با قالب غزل در ادبیات فارسی دانست. هایکو، شعری است با هفده هجا و در سه سطر پنج و هفت و پنج هجایی (البته در زبان مبدأ، یعنی ژاپنی) و اساس آن بر فلسفه{{ی}} ذن و بوداکیشی استوار است.

در هر هایکو حتماً واژه‌ای هست که به طبیعت و در اصل به یکی از چهار فصل اشاره می‌کند که به آن «فصل‌واژه» می‌گویند. مثلا، سنجاقک فصل‌واژه{{ی}} تابستان است.

هایکو در مدتی کوتاه عالمگیر شد و در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا افراد زیادی در این قالب شعر می‌گویند، هر چند لزوماً نه فرم هفده‌هجایی و نه حتا وجود فصل‌واژه را رعایت می‌کنند، بلکه بیشتر [[مینی‌مالیسم]] این نوع شعر مورد توجه‌شان است.

 

نخستین بار این کلمه را [[تام برینک]] در مطلبی با عنوان [http://www.scifaiku.com/what مانیفست هایکوعت (Scifaiku Manifesto)] در سال ۱۹۹۵ ساخت و بلافاصله مورد پذیرش طرفداران ادبیات [[علمی‌تخیلی]] قرار گرفت. پس از آن در سایت www.scifaiku.com هایکوعت‌های بسیاری از جمله خود [[تام برینک]] قرار گرفت و در وب‌گاه‌های دیگر نیز علاقه‌مندان، به انتشار هایکوعت پرداختند.

با این همه، پیش از آن که هایکوعت ساخته شود، هایکوی علمی‌تخیلی در کتاب‌های متعددی به کار رفته بود. نخستین بار در ژوییه{{ی}} ۱۹۶۲، [[کارِن کروز آندرسون]] (Karen Kruse Anderson) در [[مجله{{ی}} فانتزی و علمی‌تخیلی]] (the Magazine of Fantasy and Science Fiction) مطلبی با عنوان «شش هایکو» منتشر کرد. در زیر یکی از هایکوعت‌های او را می‌بینید:

{{بخش ناقص}}

 

*[[تام برینک]]، نویسنده{{ی}} مانیفست هایکوعت

*[[تاکو ناکاجو]]، شاعر ژاپنی

{{بخش ناقص}}

 

در ایران، نخستین بار هایکوعت در جلسات حضوری [[بعد هفتم]] و توسط [[حسین شهرابی]] معرفی شد. برابریابی کلمهٔ scifaiku نیز با ترجمه‌های او از اشعار مختلف مصطلح شد. با این همه، قرار گرفتن هایکوعت به زبان فارسی در اینترنت در دورهٔ سایت [[آکادمی فانتزی]] و در وبلاگ تأملات علمی‌تخیلی انجام شد.