اسماعیلیان الموت: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۱۰۸:
[[ادب فارسی]] در نزد اسماعیلیان اهمیت بسیاری داشت و به خاطر اینکه بیشتر پیروان آنان از مردمان عام بودند بیشتر کتاب‌های خود را به فارسی می‌نوشتند. از آن‌ها نوشته‌ها و شعرهایی به زبان فارسی بر جای مانده‌است. بزرگترین شاعر و نویسندهٔ اسماعیلی [[ناصرخسرو]] است که در [[قرن پنجم هجری]] می‌زیست. از دیگر شخصیت‌های ادبی پیرو فرقهٔ اسماعیلیه؛ ''حکیم سعدالدین بن شمس الدین نزاری بیرجندی قهستانی'' معروف به [[حکیم نزاری قهستانی]] (نیمهٔ دوم سده هفتم و آغاز قرن هشتم هجری قمری) است که متأسفانه به همین علت پیرو اسماعیلیه بودنش؛ به هیچ عنوان از او در ایران معاصر نامی آورده نشده و کمتر کسی از این شخصیت ادبی گمنام؛ نام و نشانی شنیده‌است. [[دیوان قائمیات]] از [[حسن محمود کاتب]] و «هفت باب از حسن محمودکاتب» اثری نویافته و در خور توجه در ادبیات اسماعیلی است.<ref>دیوان قائمیات، حسن محمود کاتب، پیشګفتار: محمد رضا شفیعی کدکنی، مصحح: سید جلال حسینی بدخشانی، نشر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، تهران، ۱۳۹۰.</ref>
رشد و شکوفایی علم و ادب در هر دوره به نظر حاکمان بستگی دارد، در [[نزاریه|دوران نزاریه]] دانشمندان و بزرگان از اوضاع خوبی برخوردار بودند و می‌توانستند در قلعه‌های اسماعیلیه کار کنند. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های این دوران «''دستورالمنجمین''» است که در کتابخانه قلعه الموت قرار داشت و در زمان یورش مغولان به دست [[هلاکوخان]] افتاد. در واقع این کتاب تنها سندی است که اسامی کتاب‌های موجود الموت در آن ذکر شده‌است. در رابطه با تصرف قلعه‌های اسماعیلیه به دست مغولان مخصوصاً الموت، گفته شده‌است: {{نقل قول تزیینی| آنچه از آثار و آلات نجوم را که مفید می‌یابد برمی‌گزیند و دیگر نوشته‌ها را که به ضلالت و غوایت اسماعیلیان تعلق داشته و نه به منقول مستند بوده‌است و نه به معقول معتمد، به آتش سپرده و پاک می‌کند.<ref>{{پک|کریمی زنجانی اصل|۱۳۸۴|ک=دستورالمنجمین و علوم متداول نزد نزاریان ایران در عهد حسن صباح|ص=۲۸}}</ref>
دستورالمنجمین از نسخه‌های نجات یافته الموت است، که به دلیل دقت و امانت‌داری نویسنده‌ناشناس، در ذکر منابع و نام مؤلفان کتب موجود در الموت اهمیت بسیاری دارد. نویسنده آن از اتباع حسن صباح بوده که بین سال‌های ۴۸۷_۵۱۳ هجری آن را نوشته‌است.<ref>{{پک|کریمی زنجانی اصل|۱۳۸۴|ک=دستورالمنجمین و علوم متداول نزد نزاریان ایران در عهد حسن صباح|ص=۳۵}}</ref> عنوان یکی از فصل‌های کتاب، ''«فی حرکه الفلک مقبلا و مدبرا علی مذهب اصحاب الطلسمات»'' است. در آن به حرکت نوسانی شکل فلک اشاره شده‌است که به مدت ۶۴۰ سال حرکتی از مغرب به مشرق دارد که این حرکت را «اقبال فلک» نام‌گذاری کردند و ۶۴۰ سال بعد از آن حرکتی از سمت مشرق به مغرب است به نام «ادبار فلک». در ادامه توضیحاتی است از این دو حرکت و در آخر این فصل نام چندتن از نویسندگان و آثار آن‌ها ذکر شده‌است؛ که می‌توان به کتاب «التفهیم» نوشته [[ابوریحان بیرونی]]، «صورالکواکب» نوشته [[ابوجعفر خازن]] و کتاب «العالمین» اشاره کرد.<ref>{{پک|کریمی زنجانی اصل|۱۳۸۴|ک=دستورالمنجمین و علوم متداول نزد نزاریان ایران در عهد حسن صباح|ص=۳۷}}</ref> در بخش تاریخی این کتاب مؤلف پس از یادآوری تعدادی از منابع که جدول‌های خود را بر اساس آن‌ها ایجاد کرده‌است، نام آن‌ها را ذکر می‌کند. «تورات»، «تاریخ یعقوبی» [[ابن واضح یعقوبی]]، «المبتدا» از ابوحذیقه اسحاق بن بشر قرشی و… از این نمونه کتب بودند. برای بررسی آثار موجود در کتاب‌خانه‌های اسماعیلیان می‌توان به اسناد بازمانده از نزاریان شام توجه کرد.<ref>{{پک|کریمی زنجانی اصل|۱۳۸۴|ک=دستورالمنجمین و علوم متداول نزد نزاریان ایران در عهد حسن صباح|ص=۳۸}}</ref>
| |||