گور (شهر باستانی): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها) جز افزودن ناوباکس ۷.۵> الگو:میراث جهانی یونسکو در ایران (درخواست کاربر:HaDi)+نشانی+املا+مرتب+تمیز+ |
||
خط ۳۱:
| پانویس =
}}
'''شهر گور''' ('''اردشیرخوره''' یا '''فیروزآباد قدیم''') محلی باستانی است در [[شهرستان فیروزآباد]]، [[استان فارس]]. این شهر در اوایل [[قرن سوم میلادی]] به دستور [[اردشیر بابکان]] بنیاد شد. گور در زمان آبادانی خود، مرکز بخشی از [[فارس قدیم|ایالت فارس]] به نام [[کوره اردشیر|کوره اردشیرخورّه]] بود.
طرح و الگوی این شهر دایره‌ای شکل است و به قطر دو کیلومتر دارای چهار دروازه اصلی بوده و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن قرار داشته‌است. شهر گور اولین شهر دایره‌ای در ایران و یکی از نخستین شهرهای دایره‌ای در جهان نیز محسوب می‌شود.<ref>[http://www.mehrnews.com/print/2261077/نخستین-شهر-دایره-ای-ایران-در-فارس-مقر-امپراطوری-اردشیر-بابکان نخستین شهر دایره‌ای ایران / مقر امپراطوری اردشیر بابکان (خبرگزاری فارس)]</ref> شهر گور باستانی اکنون متروک مانده و شهر کنونی [[فیروزآباد]] در سه کیلومتری آن قرار دارد.
سطر ۵۹ ⟵ ۵۸:
در این منطقه محصولات گوناگونی تولید می‌شد؛ [[عرقیات]]، [[میوه]]، [[پارچه]]<ref>مقدسی. احسن التقاسیم. جلد ۲. صفحهٔ ۶۵۹</ref> و جز آن. اما بی‌تردید [[گلاب]] در میان آن‌ها رتبه اول را داشت. گلاب گور و [[کوار]] به بسیاری سرزمین‌ها چون [[چین]]، [[هند]]، [[بیزانس]]، [[مصر]]، [[یمن]]، [[مغرب عربی]] و [[اروپا]] صادر می‌شد.<ref name="حوقل">ابن حوقل. صورة الارض. جلد ۲. صفحهٔ ۲۹۸</ref> حتی گل سرخ گور در کشورهای اسلامی شناخته شده و به خاطر بوی خوش و شفافیت رنگ نزد عرب زبانزد بود.<ref>تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی. جلد ۴. صفحهٔ ۱۳۰</ref> (امروزه هم در زبان عربی به [[گل محمدی]]، ''الورد الجوری'' می‌گویند)
عرق شکوفه [[نخل]]، عرق [[بومادران]]، عرق [[زعفران]] و عرق [[بید]] از دیگر فراورده‌های گیاهی‌ای بود که از بوستان‌های گور به دست می‌آمد.<ref name="حوقل"
=== فیروزآباد امروز ===
گور یا فیروزآباد باستانی در قرن هفتم یا هشتم هجری به دلایل نامعلوم رو به ویرانی گذاشت و خالی از سکنه شد.<ref>[http://www.sarzaminepars.com/index.php?option=com_content&view=article&id=455
== موقعیت و نقشه ==
سطر ۷۳ ⟵ ۷۲:
شهر در امتداد [[جهات اربعه]] چهار دروازه داشت؛ دروازه هرمز در شمال، دروازه اردشیر در جنوب، دروازه [[میترا]] در شرق و دروازه [[بهرام]] در غرب. از هر دروازه یک خیابان اصلی به مرکز شهر راه می‌برد؛ جایی که بناهای دولتی و مذهبی درون یک دیوار مدور به قطر ۴۵۰ متر محفوظ بود.
استحکامات دفاعی حتی از گستره شهر هم فراتر می‌رفت؛ هنوز هم بقایای شبکه تار عنکبوتی و شعاعی دیوارهای حفاظتی تا فاصله ۱۰ کیلومتری از کانون اردشیرخوره در دشت و کوهپایه دیده می‌شود.<ref name="آذرنوش"
== آثار ==
سطر ۸۲ ⟵ ۸۱:
=== بیرون شهر ===
[[پرونده:Relief Ardachir Ist (Firuzabad II) V2.JPG|
* '''[[قلعه دختر (فیروزآباد)|قلعه دختر]]''': [[دژ]]-[[کاخ|کاخی]] در ارتفاعات فیروزآباد است که بنای آن را به اردشیر بابکان نسبت می‌دهند. در بلندترین بخش این قلعه، بقایای تالاری با [[ایوان]] بزرگ و سقف [[گنبد|گنبدی]] وجود دارد<ref>[http://www.livius.org/fa-fn/firuzabad/firuzabad_castle.html Livius: Firuzabad Castle]</ref> که احتمالاً ویژه اقامت اردشیر و خانواده‌اش بوده‌است. مجموعه قلعه دختر و باروهای اطراف آن بخشی از استحکامات گور به‌شمار می‌رفتند.
* '''[[کاخ اردشیر بابکان|آتشکده اردشیر پاپکان]]''': بنای شکوهمندی است در شمال شهر گور<ref>http://www.livius.org/a/1/maps/firuzabad_map.gif</ref> که احتمالاً جایگاه قرارگیری سه آتش مقدس یا اقامتگاه و تالار بارعام اردشیر شاه بوده‌است. ویژگی‌های بنیادین [[معماری یادمانی]] ساسانی همچون ایوان بزرگ ورودی، حیاط داخلی با ایوان‌های روبرو و اتاقهای گنبدپوش در این ساختمان به خوبی دیده می‌شود.<ref>بویل، اندرو. تاریخ ایران، صفحهٔ ۵۵۷</ref> کشف چهار دیوارنگاره از شاهزادگان ساسانی در سال ۱۳۸۴ توجه زیادی را به این محل جلب کرد.<ref>[http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=92824&Serv=3&SGr=22 میراث خبر: شمایل ۴ شاهزاده ساسانی بر دیوارنگاره شهر گور رؤیت شد.]</ref><ref>[http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=94417&Serv=3&SGr=22 میراث خبر: شهر گور مملو از نقش مدفون شاهزادگان ساسانی است.]</ref>
سطر ۹۳ ⟵ ۹۲:
== مشاهیر ==
* '''فرخ‌مرد بهرامان''' قاضی اهل گور و هم روزگار با [[خسرو پرویز]] بود. او مؤلف [[مادگان هزار دادستان]]، مهمترین متن [[حقوق|حقوقی]] به جا مانده از دوران ساسانی است. در این کتاب شماری از قوانین کهن [[اوستا|اوستایی]]، احکام دادگاه‌های پیشین و فرمان‌های اداری پادشاهان گرد آمده که در شناخت آیین دادرسی ایران ساسانی اهمیت بیمانندی دارد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4172/154/text پایگاه مجلات تخصصی نور: کاکا افشار، علی. مادگان هزار دادستان - کتاب هزار رأی (۷)]</ref> از زندگی این شخصیت اطلاعات کمی در دست است.
* '''[[عبدالله بن مقفع]]''' نویسنده و مترجم بزرگ سده دوم هجری، زاده شهر گور بود. او کتاب‌های ارزشمندی در [[فلسفه]]، [[اخلاق]] و [[آیین کشورداری]] از [[فارسی میانه]] به [[زبان عربی|عربی]] برگردانده است. ابن مقفع از سخنوران به نام زمان خود به‌شمار می‌رفت و در پایه‌گذاری نثر فنی عربی نقش مهمی داشت. او در سال ۱۴۲ هجری به اشاره خلیفه [[منصور عباسی]] به قتل رسید.<ref>[http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=1801
== پانویس ==
سطر ۱۰۴ ⟵ ۱۰۳:
* حسینی فسایی، حسن. فارسنامه ناصری. انتشارات امیرکبیر. ۱۳۸۲. چاپ سوم
* حسینی قزوینی، فضل‌الله. المعجم فی آثار ملوک العجم. مترجم احمد فتوحی نسب. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ۱۳۸۳. چاپ اول
* [http://www.ichodoc.ir/p-a/CHANGED/169/html/169_2.HTM سامی، علی. شهر باستانی گور (فیروزآباد کنونی)]
* ابن حوقل، محمد. صورة الارض. انتشارات دار صادر. ۱۹۳۸. بیروت
* مقدسی. محمد بن احمد. احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. شرکت مؤلفان و مترجمان. تهران. ۱۳۶۱. چاپ اول
سطر ۱۱۱ ⟵ ۱۱۰:
== پیوند به بیرون ==
{{
* [http://www.livius.org/fa-fn/firuzabad/firuzabad_city.html Livius: Ardašir Khureh]
{{گردشگری فیروزآباد}}
{{شهرهای باستانی ایران}}
{{میراث جهانی یونسکو در ایران}}
[[رده:شاهنشاهی اشکانی]]▼
[[رده:شهر گور]]
▲[[رده:شاهنشاهی اشکانی]]
[[رده:شهرهای باستانی متروک استان فارس]]
| |||