مهرنرسه: تفاوت میان نسخه‌ها

مهرنرسه در سدهٔ چهارم میلادی در قریهٔ اَبرُوان در روستای [[دشت بارین]] در [[اردشیر خوره]] در جنوب [[پارس]] به‌دنیا آمد. او نیز همچون [[اردشیر بابکان]]، بنیان‌گذار دودمان ساسانیان، نسب خود را به [[گشتاسپ|ویشتاسب]]، شاه [[کیانیان]] می‌رساند؛ با این تفاوت برجسته که به [[ارشک یکم]]، شاه [[اشکانیان|اشکانی]] نیز به‌عنوان بخشی از دودمان خود اشاره می‌کند. در [[منبع‌شناسی تاریخ ساسانی#عربی|منابع عربی]]، نام پدرش «برازه» ذکرشده، که احتمالاً مالک سرزمینی بوده که مهرنرسه و دیگر فرزندانش در آن زاده‌شده و می‌زیسته اندمی‌زیسته‌اند. <ref name=":0"/> همچنین گفته شده، مهرنرسه که لقب و عنوان ''هزار بَندَگ'' (صاحبِ هزار بنده) را داشت، نسبش به [[خاندان اسپندیاذ]]، یکی از [[هفت خاندان ممتاز دوران ساسانی]] می‌رسید.<ref>{{پک|کریستن سن|۱۳۶۷|ک=ایران در زمان ساسانیان|ص=۳۰۱}}</ref>

مهرنرسه توسط [[یزدگرد یکم]] (شاهنشاهی از ۳۹۹ تا ۴۲۰ میلادی) به مقام وزرگ فرمذار منصوب شد. [[طبری]] عقیده دارد که یزدگرد یکم بلافاصله بعد از جلوس به تخت، مهرنرسه را وزیر خود نموده‌است ،اما [[نلدکه]] با دلایل تاریخی نظر طبری را رد کرده استکرده‌است و معتقد است که چون چهل سال پس از آغاز پادشاهی یزدگرد، و در دورهٔ جنگ‌های یزدگرد دوم با امپراطوری روم، مهرنرسه به عنوان فرماندهٔ سپاه ایران دیده می‌شود، ازاین‌رو نباید در این زمان بسیار پیر بوده باشد و باید پذیرفت که مهرنرسه دشمن بزرگ مسیحیان، تنها در سال‌های پایانی پادشاهی یزدگرد وزیر شده‌است.<ref>{{پک|نولدکه|۱۳۷۸|ک=تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان|ص=۱۰۸}}</ref> [[تورج دریایی|دریایی]] نیز معتقد است هنگامی که مسیحیان به آتشکده‌های زرتشتی بی‌حرمتی کردند، آزار و اذیت مسیحیان در شاهنشاهی ساسانی گسترش یافت و این رویدادها ممکن است با انتصاب مهرنرسه همزمانهم‌زمان بوده‌باشد.<ref>{{پک|Daryaee|2012|ک=Mehr‐Narseh|زبان=en}}</ref>

به‌گفتهٔ طبری، مهرنرسه چهار آتشکده در نزدیکی زادگاهش ساخت و سه باغ بزرگ بنا کرد که در یکی از آن‌ها ۱۲٬۰۰۰ درخت [[خرما]]، در دیگری ۱۲٬۰۰۰ درخت [[زیتون]] و در سومی، ۱۲٬۰۰۰ درخت [[سرو]] کاشت، که تا دورهٔ پس از ساسانیان نیز وضعیت خوبی داشتند و به‌دست اعقاب او نگهداری می‌شدند. او چهار روستا را بنیان نهاد و در درون هریک از آن‌ها برای آمرزیدگی روان خویش و سه پسرش، آتشکده‌ای برقرار کرد و آن‌ها را «فراز مرا آورمراآور خدایا» (برای خودش)، «زرواندادان»، «کاردادان» و «ماهگُشنَسپان» نام نهاد. افزون بر این، در [[دشت برین]] نیز ساختمان‌هایی بنا کرد و آتشکده‌ای دیگر برای خویش ساخت، که مهرنرسیان نامیده می‌شد.<ref>{{پک|Daryaee|2012|ک=Mehr‐Narseh|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|مصطفوی|۱۳۷۵|ک=اقلیم پارس|ص=۱۱۲|زبان=fa}}</ref> این آتشکده ممکن است یکی از آتشکده‌هایی باشد که در سدهٔ دهم توسط [[اصطخری]] از آن‌ها یاد شده‌بود و می‌گفت که مردم آن را بارین می‌نامند و بر عمارت آن سنگ‌نوشته‌ای وجود دارد، که اشاره می‌کند برای ساخت این آتشکده، ۳۰٬۰۰۰ درهم هزینه شده‌است.<ref name=":2">{{پک|Daryaee|2012|ک=Mehr‐Narseh|زبان=en}}</ref>

مهرنرسه بر روی رودخانهٔ تنگ‌آب در استان فارس، پلی ساخت. این پل در پنج کیلومتری قلعهٔ دختر، بر جادهٔ اصلی منتهی به شمال شهر گور که امروزه [[فیروزآباد]] نامیده می‌شود و در کنار سنگ‌نگاره ایسنگ‌نگاره‌ای که در آن مراسم اعطای نشان پادشاهی به [[اردشیر بابکان|اردشیر یکم]] نقش شده‌است، قرار دارد.<ref>{{پک|مصطفوی|۱۳۷۵|ک=اقلیم پارس|ص=۹۹–۱۰۰|زبان=fa}}</ref> هدف از ساخت این پل، متصل‌کردن دو جادهٔ اصلی منتهی به شهر گور بود، که بهترین نمونهٔ تاریخ‌دار از سنگ‌تراشی ساسانیان در سدهٔ پنجم میلادی است.<ref>{{پک|Bier|1986|ک=Mihr Narseh’s Bridge|ص=263|زبان=en}}</ref> در کنار پل، سنگ‌نوشته‌ای مهم از مهرنرسه وجود دارد. علاوه بر [[کرتیر]]، روحانی زرتشتی سدهٔ سوم، [[شاپور سگان‌شاه]] و [[کتیبه سلوک|سلوک]] در سدهٔ چهارم، تنها بزرگ‌زاده‌ای که در دورهٔ ساسانیان توانست از خود سنگ‌نوشته برجای بگذارد، مهرنرسه بود. این سنگ‌نوشته دربارهٔ دین‌داری و فعالیت‌های دینی مهرنرسه دارای اطلاعات مفیدی است، که توسط طبری و دیگر تاریخ‌نگاران عرب و ایرانی نیز تأیید می‌شود. <ref>{{پک|Henning|1954|ک=Inscription of Firuzabad|ص=98-102|زبان=en}}</ref> این فعالیت‌های ساختمانی و کشاورزی مهرنرسه از جملهٔ کارهای دینی او به‌خاطر آمرزیدگی روان خویش و خانواده‌اش بوده‌است.<ref>{{پک|Boyce|1968|ک=Mihr Narseh’s Bridge|ص=282-283|زبان=en}}</ref>