برآمدگی (فلسفه علم): تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Baharbazari (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۴:
لغت «برآمدگی» توسط [[:en:George_Henry_Lewes|جورج هنری لوئیس]] بوجود آمد که چنین نوشته بود:<blockquote>هر نتیجه (برآیندی)، حاصل جمع یا تفریق نیروهای عمل کنندهٔ مؤثر است؛ جمع میشوند اگر [نیروها] همجهت باشند و تفریق میشوند اگر خلاف جهت یکدیگر باشند. علاوه بر این، هر برآیندی را میتوان به مولفههایش تجزیه کرد، به این دلیل که آنها [[همگن]] و [[قیاسپذیری (فلسفه علم)|قیاسپذیر]] هستند. برای ویژگیهای برآمده، قضیه متفاوت است. به جای جمع کردن حرکتِ قابل اندازهگیری با حرکت قابل اندازهگیری دیگری، یا جمع کردن چیزهایی که از یک جنس هستند با یکدیگر، [در خواص برآمده] یک همکاری مشترک بین چیزهایی با جنسهای متفاوت وجود دارد. برآمدگی متفاوت از مولفههای تشکیل دهندهاش است چرا که آنها قیاسپذیر نیستند و نمیتوان به جمع یا تفریق آنها تقلیلشان داد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=|نام خانوادگی=لوئیس|نام=|ناشر=|سال=1875|شابک=|مکان=|صفحات=ص. 412}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=|نام خانوادگی=Blitz|نام=|ناشر=|سال=1992|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref></blockquote>جفری گلداشتاین، اقتصاددان، تعریف فعلی برآمدگی را در مجله ''برآمدگی''<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=Goldstein, Jeffrey|عنوان=Emergence as a Construct: History and Issues|ژورنال=Emergence|ناشر=|تاریخ=March 1999|زبان=|شاپا=|doi=https://doi.org/10.1207/s15327000em0101_4|پیوند=https://doi.org/10.1207/s15327000em0101_4|تاریخ دسترسی=}}</ref> ارائه کرد. گلداشتاین در ابتدا برآمدگی را: «ظهور بدیع و منسجم ساختارها، الگوها و ویزگیها در طی فرآیند [[خودسازماندهی]] در سیستمهای پیچیده» تعریف کرده بود.
تعریفِ گلداشتاین را میتوان برای توصیف ویژگیهای این تعریف با جزئیات بیشتر، توضیح داد:<blockquote>ویژگیهای متداول: (۱) نوآوری رادیکال (ویژگیهایی که قبلاً در سیستم مشاهده نشدهاند)؛ (۲) انسجام یا همبستگی (به این معنی که کلهای یکپارچه خودشان را در طول زمان حفظ میکنند)؛ (۳) «سطح» جهانی (سراسرس) یا ماکرو (بزرگ مقیاس) (مثلا ویژگیهایی از یکپارچگی وجود دارد)؛ (۴) حاصل یک فرایند دینامیکی است(تکامل میابد)؛ و (۵) [[:en:Ostensive_definition|ظاهری]] است (میتواند فهمیده شود)</blockquote>پیتر کورنینگ، دانشمند [[علوم سامانهها]]، هم اشاره میکند که سامانههای زیستی نمیتوانند به قوانین فیزیکی حاکم بر آنها تقلیل یایند(محدود شوند): <blockquote>قواعد یا قوانین، هیچ کارآیی عِلّی ندارند؛ درواقع آنها چیزی "تولید" نمیکنند. آنها صرفا چارچوبها و روابط سازگار در طبیعت را توصیف میکنند. این الگوها میتوانند بسیار مهم و روشنگر باشند، ولی عوامل اساسیِ موثر باید به شکل جداگانهای مشخص شوند. (هرچند اغلب این اتفاق نمیافتد). ولی گذشته از آن، بازی شطرنج نشان میدهد که چرا هرگونه قانون و اصول برآمدگی و تکامل ناکافیاند. حتی در یک بازی شطرنج، شما نمیتوانید با استفاده از اصول "تاریخچه" را پیشبینی کنید، یا بطور مثال دورهی هر بازیِ داده شده. درواقع، حتی نمیتوان به شکل قابل اطمینانی حرکت بعدی را در یک بازی شطرنج پیش بینی کرد. چرا؟ چون "سامانه" با چیزی بیشتر از صرفا اصول بازی درگیر است. بازیکنان و تصمیمات لحظه به لحظهشان</blockquote>
== منابع ==
|