ویکی‌پدیا

اسطوره‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
'''اسطوره‌شناسی''' یا '''افسانه‌شناسی''' دانشی‌است که به بررسی روابط میان افسانه‌ها و جایگاهشان در دنیای امروز می‌پردازد.
 
بیشتر اسطوره‌ها بازمانده از روزگاران باستان هستند، گرچه جوامع مدرن نیز اسطوره‌های خاص خود را دارند. تحوّل اساطیر هر قوم، معرّف تحول شکل زندگی، دگرگونی ساختارهای اجتماعی و تحول اندیشه و دانش‌دانش آنها است. در واقع، اسطوره نشانگر یک دگرگونی بنیادی در پویش بالاروندهٔ ذهن بشری‌بشری است. اسطوره‌ها روایاتی‌روایاتی هستند که از طبیعت و ذهن انسان بدوی ریشه می‌گیرند، و برآمده از رابطهٔ دوسویهٔ این دو هستند.
 
== ریشهٔ واژهٔ «اسطوره» ==
این واژه که می‌توان در فارسی برابرنهاد '''افسانه''' را به‌جای آن به‌کار برد و جمع شکستهٔ [[عربی]] آن به‌گونهٔ '''اساطیر''' به‌کار می‌رود، ریشه‌هایی نیز در زبان‌های هندواروپایی دارد. در زبان [[سنسکریت]] Sutra به معنی داستان‌داستان یا گفتار مذهبی است که کارکرد آموزشی و روحانی دارد و بیشتر در نوشته‌های [[هندوئیسم|هندویی]]، [[بودایی]] یا [[جین (دین)|جین]] به‌کار رفته‌است.<ref>Monier Williams, Sanskrit English Dictionary, Oxford University Press, Entry for sutra, page 1241.</ref> سوترا در [[زبان یونانی|یونانی]] Historia به معنی جستجو و آگاهی، در [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] Histoire، در [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] به دو صورت Story به معنی حکایت، داستان و قصهٔ تاریخی، و History به معنی [[تاریخ]]، گزارش و روایت به‌کار می‌رود.<ref name=autogenerated1>[http://myth.tarikhema.ir/the-word-myth/ اسطوره در لغت]</ref>
 
مهرداد بهار در کتاب پژوهشی در اساطیر ایران، به واژه‌شناسی اسطوره پرداخته‌است. او واژهٔ «اسطوره» را واژه‌ای برگرفته از زبان عربی می‌داند و اعتقاد دارد «الاسطوره» و «الاسطیره»، در زبان عرب به معنای روایت و حدیثی‌است که اصلی ندارد. وی این واژهٔ عربی را نیز، برگرفته از اصل یونانی historia (به معنای استفسار، تحقیق، اطلاع، شرح و تاریخ) می‌داند که از دو جزو ترکیب یافته‌است: یکی از واژهٔ histor یا -history، به معنای داور، و دیگری پسوند -ia. او اعتقاد دارد واژهٔ history با مصدر یونانی iden، به معنای دیدن، خویشاونداست. بهار در ادامه، واژه‌های لاتینی Vidēre، به معنای دیدن، یونانی idenai، به معنای دانستن، سنسکریت vidyā و اوستا vaēdya، به معنای دانش، و فارسی «نوید» به معنای خبر خوش، مژده و بشارت، را با این واژه هم‌ریشه می‌داند. وی، همچنین ریشهٔ هند و اروپایی نخستین این واژه‌های خویشاوند را vid- می‌داند.
خط ۱۰:
 
== پیشینه پژوهش در حوزه اسطوره‌شناسی ==
از دیدگاه تاریخی، مهم‌ترین رویکردهای مدرن در مطالعات اسطوره‌شناختی توسط افرادی همچون [[فروید]]، [[یونگ]]، [[لوسین لوی-برول|لوی برول]]، [[لوی استروس]]، [[فرای]]، و گروه‌هایی همچون مکتب شوروی و حلقه اسطوره و آیین پایه‌گذاری شده استشده‌است.
 
نخستین نظریه‌های انتقادی در باب اسطوره طی سده نوزدهم میلادی ارایه گردید. در این سده پژوهشگران، اسطوره‌ها را به‌عنوان نمونه‌های منسوخ و ناکارآمد اندیشه انسانی معرفی می‌نمودند و باور داشتند که اسطوره چیزی بیش از همتای ابتدایی دانش مدرن نیست. <ref>{{cite book|first=Robert |last=Segal|title=Myth: A Very Short Introduction|url={{google books |plainurl=y |id=wJu9CQAAQBAJ|page=19}}|date=2015|publisher=OUP Oxford, p.19.}}</ref>
اما در سده بیستم میلادی بسیاری از پژوهشگران اسطوره‌شناس این دیدگاه را ناقص دانسته و رد کردند. در اصل امروز دیگر به اسطوره به‌عنوان سویه متضاد یا مخالف دانش نگاه نمی‌شود. از دید اسطوره‌شناسی مدرن، بررسی و تفسیر اسطوره‌ها به معنای کنار نهادن دانش نیست.<ref>{{cite book|first=Robert |last=Segal|title=Myth: A Very Short Introduction|url={{google books |plainurl=y |id=wJu9CQAAQBAJ|page=19}}|date=2015|publisher=OUP Oxford, p.3.}}</ref>
[[یونگ]] تلاش کرد بنیادهای روان‌شناختی پنهان در پس جهان اسطوره‌ها را دریابد. او بر این باور بود که همه انسان‌ها در وابستگی به یک سری از نیروهای ذاتی ناخودآگاه با یکدیگر شریک هستند، که او نامشان را کهن‌الگو نهاد<ref>{{cite book|first=Steven |last=Walker|title=Jung and the Jungians on Myth|url={{google books |plainurl=y |id=VNhQAwAAQBAJ}}|date= 2014|publisher=Taylor & Francis}}</ref>
[[لوی استروس]] عقیده داشت اسطوره‌ها بازتاب الگوهای ذهنی انسان هستند و بیشتر در پی یافتن این ساختارهای ذهنی و به‌ویژه دوگان‌های متضاد (همچون خوب و بد، یا مهربان و ستمگر) در دل اسطوره‌ها بود.<ref>Dundes, Alan, Binary Opposition in Myth: The Propp/Levi-Strauss Debate in Retrospect, Western Folklore, 56 (Winter, 1997): pp. 39–50.</ref>
 
[[میرچا الیاده|الیاده]] بر این باور بود که یکی از محوری‌ترین کارکردهای اسطوره، بنیان نهادن سرمشق‌هایی برای رفتار انسانی است.<ref>{{cite book|first=Mircea |last=Eliade|title=Myth and Reality|url={{google books |plainurl=y |id=CaIUAAAAQBAJ}}|date= 1998|publisher=Waveland Press}}</ref> او نشان داد که نه تنها اسطوره‌سازی در تضاد با جهان امروز نیست، بلکه انسان مدرن نیز به ناچار همچون نیاکانش اسطوره‌های ویژه خود را می‌سازد.<ref>الیاده، میرچا، نماد پردازی امر قدسی و هنرها، ترجمه مانی صالحی علامه، تهران: نیلوفر، ۱۳۹۳</ref> در نیمه سده بیستم میلادی [[رولان بارت|بارت]] مجموعه مقالاتی منتشر کرد که در آنها فرآیندفرایند اسطوره‌سازی در جوامع مدرن را بررسی نمود. از دید وی، از آنجایی که تبیین مقررات اخلاقی وظیفه دانش مدرن نیست، انسان همواره نیاز دارد برای درک یک رسم اخلاقی، با تجربیات اسطوره‌ای/دینی درک‌شده در گذشته مرتبط شود.<ref>{{Cite web|url = https://books.google.com/books?id=wsGDVdYoRA4C&dq=Barthes+Mythologies&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiKp_nv8q_cAhWlF5oKHSWQB6oQ6AEIJDAA|title = Mythologies|date = 1972|publisher = Hill and Wang|last = Barthes|first = Roland}}</ref>
 
== تعریف افسانه ==
خط ۲۳:
* [[جیمز فریزر]] و [[ادوارد برنت تایلر]] افسانه را حاصل تلاش انسان آغازین برای شناخت جهان می‌دانند.
* [[لوسین لوی-برول]] افسانه را گونه‌ای از شناخت برآیند ذهن پیش منطقی انسان آغازین می‌داند.
* [[الکساندر کراپ]] افسانه را روایتی از خدایان می‌داند که توجیه‌کننده پدیده‌های طبیعی است.<ref>جهان اسطوره شناسی،اسطوره‌شناسی، آثاری از الکساندر کراپ، کارل آبراهام، مالینوفسکی، ژان کازنوو، لوی استروس؛ ترجمه جلال ستاری، تهران: مرکز، ۱۳۹۵.</ref>
* از دید [[ماکس مولر]] افسانه گونه‌ای تبدیل مفاهیم استعاری به شبه‌واقعی‌است.
* در نظریهٔ کارکردگرای [[برونیسلاو مالینوفسکی]] افسانه پاسخی‌است به پرسش‌های فلسفی انسان ابتدایی و واقعیتی‌است که در شکل عقاید و تصعید این عقاید و در قوانین کارکردی رفتار یعنی اخلاقی پدیدار می‌شود.
خط ۶۷:
* {{cite book|first=Steven |last=Walker|title=Jung and the Jungians on Myth|url={{google books |plainurl=y |id=VNhQAwAAQBAJ}}|date= 2014|publisher=Taylor & Francis}}
* .Dundes, Alan, (1997), Binary Opposition in Myth: The Propp/Levi-Strauss Debate in Retrospect, Western Folklore, No. 56
* {{cite book|first=Mircea |last=Eliade|title=Myth and Reality|url={{google books |plainurl=y |id=CaIUAAAAQBAJ}}|date= 1998|publisher=Waveland Press}}
* الیاده، میرچا، نماد پردازی امر قدسی و هنرها، ترجمه مانی صالحی علامه، تهران: نیلوفر، ۱۳۹۳.
* {{Cite web|url = https://books.google.com/books?id=wsGDVdYoRA4C&dq=Barthes+Mythologies&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiKp_nv8q_cAhWlF5oKHSWQB6oQ6AEIJDAA|title = Mythologies|date = 1972|publisher = Hill and Wang|last = Barthes|first = Roland}}
خط ۷۷:
* [http://myth.tarikhema.ir/ اسطوره و اساطیر تاریخ جهان]
* سهراب هادی. ''شناخت اسطوره‌های ملل''. نشر تندیس: ۱۳۷۷.
* جهان اسطوره شناسی،اسطوره‌شناسی، آثاری از الکساندر کراپ، کارل آبراهام، مالینوفسکی، ژان کازنوو، لوی استروس؛ ترجمه جلال ستاری، تهران: مرکز، ۱۳۹۵.
* والتر اودانیک، ولودیمیر. ''یونگ و سیاست''. ترجمهٔ علیرضا طیب. نشر نی. ۱۳۷۹.
 
خط ۸۴:
{{Wiktionary|myth|mythology}}
{{Wikiversity|School:Comparative Mythology}}
* [https[://en.wikipedia.org/wiki/:Mythology#cite_notecite note-77/ |Mythology]]
* [[:s:The New Student's Reference Work/Mythology|The New Student's Reference Work/Mythology]], ed. Beach (1914), at [[wikisource]].
* [http://www.as.ysu.edu/~saleonard/History%20of%20Mythology%201.html Leonard, Scott. "The History of Mythology: Part I"]. [[Youngstown State University]].
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/اسطوره‌شناسی»