برآمدگی (فلسفه علم): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Baharbazari (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Baharbazari (بحث | مشارکت‌ها) جز منابع |
||
خط ۴:
برآمدگی نقش کلیدی در تئوری [[سامانه پیچیده|سامانه‌های پیچیده]] بازی می‌کند. به عنوان نمونه، پدیدهٔ ''[[زندگی|حیات]]'' که در [[زیست‌شناسی]] مورد مطالعه قرار می‌گیرد یک خاصیت برآمده از [[شیمی]] است، و پدیدهٔ روانشناسی در حقیقت برآمده از پدیده [[علوم اعصاب|عصب‌شناسیِ]] موجودات زنده است.
در فلسفه، تئوری‌هایی که بر ویژگی‌های برآمده تأکید می‌کنند،
== در فلسفه ==
خط ۱۰:
=== تعاریف ===
ایدهٔ برآمدگی کمابیش از زمان [[ارسطو]]<ref>Aristotle, ''[[:en:Metaphysics_(Aristotle)|Metaphysics]],'' Book H 1045a 8-10: "... the totality is not, as it were, a mere heap, but the whole is something besides the parts....", i.e., the whole is other than sum of the parts.</ref> مطرح بوده‌است. [[جان استوارت میل|جان استورات میل]]<ref>
لغت «برآمدگی» توسط [[جورج هنری لوئیس]] بوجود آمد که چنین نوشته بود:<blockquote>هر نتیجه (برآیندی)، حاصل جمع یا تفریق نیروهای عمل کنندهٔ مؤثر است؛ جمع می‌شوند اگر [نیروها] هم‌جهت باشند و تفریق می‌شوند اگر خلاف جهت یکدیگر باشند. علاوه بر این، هر برآیندی را می‌توان به مولفه‌هایش تجزیه کرد، به این دلیل که آنها [[همگن]] و [[قیاس‌پذیری (فلسفه علم)|قیاس‌پذیر]] هستند. برای ویژگی‌های برآمده، قضیه متفاوت است. به جای جمع کردن حرکتِ قابل اندازه‌گیری با حرکت قابل اندازه‌گیری دیگری، یا جمع کردن چیزهایی که از یک جنس هستند با یکدیگر، [در خواص برآمده] یک همکاری مشترک بین چیزهایی با جنس‌های متفاوت وجود دارد. برآمدگی متفاوت از مولفه‌های تشکیل دهنده‌اش است چرا که آنها قیاس‌پذیر نیستند و نمی‌توان به جمع یا تفریق آنها تقلیلشان داد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=|نام خانوادگی=لوئیس|نام=|ناشر=|سال=1875|شابک=|مکان=|صفحات=ص. 412}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=|نام خانوادگی=Blitz|نام=|ناشر=|سال=1992|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref></blockquote>جفری گلداشتاین، اقتصاددان، تعریف فعلی برآمدگی را در مجله ''برآمدگی''<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=Goldstein, Jeffrey|عنوان=Emergence as a Construct: History and Issues|ژورنال=Emergence|ناشر=|تاریخ=March 1999|زبان=|شاپا=|doi=https://doi.org/10.1207/s15327000em0101_4|پیوند=https://doi.org/10.1207/s15327000em0101_4|تاریخ دسترسی=}}</ref> ارائه کرد. گلداشتاین در ابتدا برآمدگی را: «ظهور بدیع و منسجم ساختارها، الگوها و ویزگی‌ها در طی فرآیند [[خودسازمان‌دهی]] در سیستم‌های پیچیده» تعریف کرده بود.
| |||