بانک مرکزی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +تمیز (۱۴.۹ core): + رده:اختراعهای هلندی |
نگارش برچسب‌ها: افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
{{اقتصاد}}
[[پرونده:Eurotower in Frankfurt.jpg|بندانگشتی|چپ|215px|ساختمان [[بانک مرکزی اروپا]] در [[فرانکفورت]].]]
'''بانک مرکزی''' به [[نهاد]]ی اطلاق می‌شود که مسئولیت کنترل [[سیستم پولی]] کشور را عهده‌دار است. بانک مرکزی یک [[بانک تجاری]] نیست و [[نرخ بهره]]، میزان [[پول]] در گردش، [[تورم]] و حتی [[بیکاری]] و [[توزیع درآمد]] را می‌تواند در اهداف فعالیت خود قرار دهد. در برخی از کشورها (مثلاً [[ایران]]) این بانک به عنوان بازوی پولی [[دولت]] عمل می‌کند،
== تاریخچه ==
== وظایف و مسئولیت های بانک مرکزی ==
== سیاست پولی ==
اولین کاری که بانک مرکزی انجام می دهد، تعیین نظام پولی حاکم بر اقتصاد کشور است. مثلا این که نظام پولی به صورت استاندارد طلا، مبتنی بر مسکوکات، با پول های کاغذی یا ... سامان بیابد.
به طور کلی وقتی صحبت از سیاست پولی می شود، عموما به شش هدف اصلی اشاره می گردد. این اهداف عبارتند از:
# اشتغال بالا
# رشد اقتصادی
# ثبات قیمت ها
# ثبات نرخ بهره
# ثبات در بازارهای مالی
# ثبات در بازار ارز
=== اشتغال بالا ===
افزایش سطح اشتغال، از اهداف حاکمیت در کشورهای مختلف است. چرا که افزایش سطح اشتغال منجر به ارتقای سطح استفاده از منابع اقتصاد شده و تولید اقتصاد را بالاتر می برد. همچنین افزایش بیکاری منجر به آسیب های گسترده اجتماعی و کاهش امنیت جامعه می گردد. تجربه بیکاری برای کسانی که به داشتن شغل ثابت و مطمئن عادت کرده‌اند، می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد. مستقیم‌ترین نتیجه بیکاری، از دست دادن درآمد است. فشار اقتصادی برای کسانی که فاقد کارند بسیار زیاد است.
=== رشد اقتصادی ===
رشد اقتصادی و اشتغال از جمله اهدافی هستند که به یکدیگر وابستگی زیادی دارند. اصولا مدیران و سرمایه گذاران زمانی اقدام به سرمایه گذاری در وسایل و ابزار به منظور افزایش بهره وری و رشد اقتصادی می کنند که نرخ بیکاری پایین باشد. به تعبیر دیگر اگر نرخ بیکاری بالا باشد و کارخانه ها بیکار باشند، انگیزه ای برای مدیران و صاحبان صنایع برای سرمایه گذاری جدید و احداث کارخانه جدید وجود نخواهد داشت. به هر روی، اگرچه این دو هدف به یکدیگر وابسته اند، اما می توان آنچنان سیاست گذاری نمود که موسسات مستقیما تشویق به سرمایه گذاری شده و رشد اقتصادی را بالا ببرند و یا این که مردم برای تامین وجوه بیشتر برای تامین مالی موسسات تشویق به پس انداز گردند. به عنوان مثال از طریق کاهش مالیات و انگیزه های مالیاتی می توان سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری در ابزار و وسایل کارخانه ها نمود و نیز پس اندازکنندگان را نیز ترغیب به پس انداز بیشتر کرد.
=== ثبات قیمت ها ===
امروزه هزینه ناشی از تورم بر کسی پوشیده نیست. ثبات قیمت ها و جلوگیری از تورم از جمله اهداف مهمّ اقتصادی کشورها در چهار دهه اخیر بوده است، زیرا افزایش سطح قیمت ها (تورم) موجب نااطمینانی در اقتصاد می شود. به عنوان مثال وقتی که در اقتصاد تورم وجود دارد، تصمیم گیری ها را از جانب مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و دولت با مشکل مواجه می سازد. مثال حدی در رابطه با عدم ثبات قیمت ها در تورم های بسیار شدید و نیز تاثیر آن بر فعالیت های اقتصادی، نظیر آنچه که آلمان در دوره 23-1921 تجربه کرده، می باشد؛ زیرا در طی این دو سال فعالیت اقتصادی در این کشور (با توجه به GNP آن در مقایسه با سالهای قبل) به طور بی سابقه ای به لحاظ هزینه ناشی از تورم، کاهش بسیار داشته است.
گذشته از این، تورم برنامه ریزی برای آینده را نیز با مشکل مواجه می سازد. به عنوان مثال در چنین شرایطی تعیین میزان هزینه تحصیلی فرزندان در آینده و برآورد وجوهی که می بایستی پس انداز گردد، بسیار مشکل می باشد. علاوه بر این تورم ممکن است موجب فشارها و نابسامانی های اجتماعی نیز بشود. به عنوان مثال ممکن است رقابت گروه های مختلف اجتماعی به منظور افزایش دستمزدهایشان با توجه به افزایش سطح قیمت ها، موجب برخوردها و تنش های اجتماعی گردد.
== ابزارهای سیاستی ==
== استقلال ==
وفاقی فراگیر میان سیاستگذاران، استادان دانشگاه و سایر ناظران آگاه در سراسر جهان پدید آمده است مبنی بر این که اهداف سیاست پولی باید توسط مقامات سیاسی بنا نهاده شود، اما اجرای سیاست پولی در پیگیری آن اهداف باید از کنترل سیاسی به دور باشد. این نتایج پیامد چارچوب های زمانی است که طی آن سیاست پولی آثار خود را دارد. برای دستیابی به ثبات قیمت و همچنین حداکثر اشتغال پایدار، سیاستگذاران پولی باید تلاش کنند اقتصاد را در طول زمان نسبت به نرخ رشد سازگار با افزایش آن در ظرفیت تولید اصلی اش هدایت کنند. یک تمایز مفید بین "استقلال در هدف" و "استقلال در ابزار" است. آزادی کامل بانک مرکزی در تعیین اهداف خود در یک جامعه دموکرات سخت است، اما استقلال ابزار (توانایی بانک مرکزی در تعیین تنظیمات مناسب سیاست پولی بدون دخالت) برای ثبات اقتصادی حیاتی است.
از آن جا که سیاست پولی با وقفه زمانی قابل توجهی عمل می کند، دستیابی به این اهداف مستلزم این است که سیاستگذاران پولی دورنمای بلندمدت تری را در تصمیم گیری های خود لحاظ کنند. سیاستگذاران در یک بانک مرکزی مستقل، با فراغ بال بیشتر برای دستیابی به بهترین نتایج ممکن اقتصادی در بلندمدت، به بهترین وجه قادر به رسیدن به چنین چشم اندازی خواهند بود.
در مقابل، سیاستگذاران در بانک مرکزی که با تغییرات سیاسی کوتاه مدت مواجه هستند، ممکن است متحمل فشارهایی گردند که اقتصاد را به تحریک بیش از حد برای دستیابی به اهداف کوتاه مدت مربوط به تولید و اشتغال که بیش از ظرفیت بالقوه اقتصاد است وادارند. چنین اهدافی ممکن است در ابتدا مورد پسند عامه مردم باشد، و بنابراین در یک رقابت انتخاباتی مفید واقع شود، اما آنها دوامی ندارند و به زودی از بین می روند و به دنبال خود فقط فشارهای تورمی را باقی می گذارند که چشم اندازهای بلندمدت تر اقتصادی را بدتر می کند. بنابراین، دخالت های سیاسی در سیاست پولی می تواند باعث به وجود آمدن چرخه های نامطلوب رونق و رکود اقتصادی گردد که در نهایت به اقتصاد بی ثبات و تورم زیاد منتهی خواهد شد.
همچنین دخالت بی مورد سیاسی بر تصمیم های سیاست پولی می تواند به اعتبار سیاست مبارزه با تورم بانک مرکزی لطمه بزند و به تورمی بالاتر از حد متوسط و در نتیجه به اقتصاد کمتر مولد منجر شود. بانک های مرکزی قاعدتا متعهد به حفظ تورم در سطح پایین در بلندمدت می باشند؛ اگر عموم مردم به چنین وعده ای اعتماد کنند، آنگاه وعده ای حتمی خواهد بود، چرا که انتظارات تورمی پایین می آید و خانواده ها و بنگاه ها تقاضای خود را برای دستمزدها و قیمت های بالا تعدیل می کنند. با این حال، یک بانک مرکزی مواجه با نفوذهای سیاسی کوتاه مدت هرگاه که قول تورم پایین تر می دهد، احتمالا قابل اعتماد نخواهد بود. چون عامه مردم متوجه این خطر هستند که سیاستگذاران پولی ممکن است تحت فشار، سیاست های توسعه ای کوتاه مدتی را اتخاذ کرده باشند که با ثبات قیمت بلندمدت همخوانی نداشته است. وقتی بانک مرکزی قابل اعتماد نیست، جامعه انتظار تورم بالا را خواهد داشت و بنابراین خواهان افزایش سریعتر در دستمزدهای اسمی و قیمت ها می شود. بنابراین، عدم استقلال بانک مرکزی می تواند به تورم بالاتر و انتظارات تورمی در بلندمدت منجر شود، بدون این که هیچ منفعت جبرانی در رابطه با تولید و اشتغال بیشتر داشته باشد.
== جستارهای وابسته ==
سطر ۷ ⟵ ۴۵:
* [[بانک مرکزی اروپا]]
* [[بانک انگلستان]]
*[[خلق پول]]
*[[نظام پرداخت]]
*[[سوئیفت]]
*[[بانکداری ذخیره کسری]]
*[[بانکداری الکترونیک]]
== منابع ==
{{پانویس}}
''اقتصاد چیست؟''، محمد مهدی بهکیش، نشر نی، چاپ دوم، ۱۳۸۱
https://en.wikipedia.org/wiki/Central_bank#Currency_insurance
سخنرانی برنانکه با موضوع استقلال بانک مرکزی، شفافیت و پاسخگویی (http://wwww.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20100525a.htm)
{{بانک‌های مرکزی}}
{{علم اقتصاد}}
| |||