ویکی‌پدیا

سید محمود طالقانی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: مزار⟸آرامگاه، حضرت⟸، مرحوم⟸، افشاکننده⟸افشاگر، آیت الله⟸، آیت‌الله⟸
خط ۷:
|نام کامل= سید محمود علائی طالقانی
|نام دیگر=
|لقب‌ها= آیت‌الله طالقانی، ابوذر زمان، پدر طالقانی
|زمینه فعالیت=[[روحانی (صفت)|روحانی]] [[شیعه]]، مبارز، سیاست‌مدار مسلمان ملی‌گرا
|اهل=[[ایران]]
خط ۱۵:
|مذهب=[[اسلام]]، [[شیعه]]
|نهاد=
|همسر=بتول اعلایی <small>(درگذشته سال ۱۳۸۶ در سن ۸۳ سالگی)</small><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.radiozamaneh.org/news/2007/05/post_1519.html|عنوان=همسر آیت‌الله طالقانی درگذشت|ناشر=رادیو زمانه|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref>
 
توران طالقانی <small>(در گذشت سال ۱۳۵۷)<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.khabaronline.ir/detail/575920/Politics/parties |عنوان =مزاح آیت‌الله طالقانی دربارهٔ دلیل دو همسره بودن‌اش | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۸ دسامبر ۲۰۱۶}}</ref>
|فرزندان=[[مریم (بدری) طالقانی]]{{سخ}}[[وحیده طالقانی]]{{سخ}}[[حسین طالقانی]]{{سخ}}[[مهدی طالقانی]]{{سخ}}[[مجتبی طالقانی]]{{سخ}}[[اعظم طالقانی]]{{سخ}}[[ابوالحسن طالقانی]]{{سخ}}[[طیبه طالقانی]]{{سخ}}[[طاهره طالقانی]]{{سخ}}
[[محمدرضا طالقانی]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.shahedmag.com/ppdf/5237/p0523700220521-HE7LE9.pdf|عنوان=خاطرات منتشر نشده مرحومه بتول علائی فرد همسر آیت‌الله طالقانی |ناشر=انتشارات شاهد|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}{{PDF}}</ref>
|والدین=
|آرامگاه=
خط ۴۰:
[[پرونده:The First Friday Prayers in Tehran, leading by Ayotalloah Taleghani 2.jpg|بندانگشتی|250px|نخستین [[نماز جمعه]] بعد انقلاب ۱۳۵۷ به امامت طالقانی در ۵ مرداد ۱۳۵۸ در ردیف اول [[ابراهیم یزدی]]، [[هاشم صباغیان]]، [[صادق قطب‌زاده]] و [[احمد صدر حاج سید جوادی]] دیده می‌شوند.]]
 
'''سید محمود علایی طالقانی''' معروف به '''آیت‌الله طالقانی''' (۱۳ اسفند ۱۲۸۹ [[گلیرد (طالقان)|گلیرد]]، [[شهرستان طالقان|طالقان]] – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ [[تهران]]) روحانی [[شیعه]] ایرانی، نو اندیش دینی، فعال سیاسی و اجتماعی، عضو [[جبهه ملی دوم]] و یکی از مؤسسین [[نهضت آزادی ایران]] بود.
 
محمود طالقانی در دوران [[نهضت ملی شدن نفت]] به همراه [[سید رضا زنجانی]] به حمایت از [[محمد مصدق]] برخاست و پس از کودتای ۲۸ مرداد (سقوط دولت مصدق) به همراه جمع کثیری از طرفداران مصدق به [[نهضت مقاومت ملی]] پیوست. پس از توقف فعالیت‌های نهضت مقاومت ملی، طالقانی در شروع مجدد فعالیت‌های [[جبهه ملی ایران]] به رهبری [[اللهیار صالح]] فعالیت کرد و به شورای مرکزی [[جبهه ملی ایران]] راه یافت. طالقانی در کنگره جبهه ملی در سال ۱۳۴۰ به عنوان هیئت مؤسس شرکت کرده و از سوی شرکت کنندگان در کنگره به عضویت شورای مرکزی انتخاب شد. محمود طالقانی، [[مهدی بازرگان]] و [[یدالله سحابی]] در سال ۱۳۴۰، حزب [[نهضت آزادی ایران]] را براساس عقاید ملی-مذهبی تشکیل دادند.
خط ۴۶:
محمود طالقانی چندبار به علت فعالیت‌های سیاسی، توسط رژیم پهلوی به زندان رفت و یک بار نیز تبعید شد. وی در تشکیل [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] نقش بسیار مؤثری داشت و با بنیان‌گذاران آن سازمان به ویژه [[محمد حنیف‌نژاد]] بسیار نزدیک و هم‌فکر بود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= جعفری|نام= سید محمدمهدی|کتاب=مجاهدین خلق از درون | ناشر= |سال= |شابک=}}</ref> اما با کسانی که تحت عنوان [[سازمان پیکار]] در سال ۱۳۵۴ از سازمان مجاهدین منشعب شدند، سخت مخالفت کرد. طالقانی از رهبران [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] بود و پس از ترور [[مرتضی مطهری]]، ریاست [[شورای انقلاب]] را برعهده گرفت. طالقانی در اواخر عمرش از طرف [[روح‌الله خمینی]] به عنوان امام جمعه تهران معرفی شد. پس از آن نیز وارد [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] شد و یک ماه بعد به طرز مشکوکی درگذشت.<ref name="ir.voanews.com">{{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= http://ir.voanews.com/media/video/1706222.html|عنوان= بی پرده، بی تعارف با مجتبی طالقانی، بخش دوم، ۲۱ ژوئیه| ناشر = [[بخش فارسی صدای آمریکا]]|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}}</ref><ref>صوت روایت محمد شانه چی از آخرین شب زندگی سید محمود طالقانی</ref>
 
وی در اوایل انقلاب، از معدود روحانیونی بود که از [[محمد مصدق]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= طالقانی|نام= سید محمود|کتاب=از تاریخ بیاموزیم | ناشر= انتشارات ناس|سال= 1359|شابک=}}</ref> و [[علی شریعتی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://drshariati.org/?p=4293|عنوان=فیلم سخن رانی آیت‌الله طالقانی دربارهٔ دکتر شریعتی | ناشر = سایت بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی|تاریخ = ژوئن 18, 2015 |تاریخ بازبینی=}}</ref> دفاع کرد. هم‌چنین وی مورد علاقه همه گروه‌ها و احزاب بود به‌طوری‌که [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] او را '''پدر طالقانی''' خطاب می‌کرد.<ref>سخن‌رانی مسعود رجوی در امجدیه، سال 1359، عنوان سخن‌رانی: چه باید کرد</ref> پس از درگذشت وی، روح‌الله خمینی از او با نام '''ابوذر زمان''' یاد کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/1928| عنوان = پیام به ملت مسلمان ایران به مناسبت رحلت آقای سید محمود طالقانی| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref>
 
یکی دیگر از دلایل شهرت او، تألیف مجموعه ''[[پرتوی از قرآن]]'' بود. وی در آثارش از جمله این مجموعه، نگاهی نو به مذهب داشته و سعی کرده تا از آن انحراف‌زدایی کند. پرتوی از قرآن، در زمان انتشار از محبوب‌ترین تفاسیری بود که نوشته شده بود. طالقانی در آثارش می‌کوشید تا نشان دهد اسلام با دموکراسی هم‌خوانی دارد.
خط ۵۴:
وی در ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ خورشیدی (برابر با روز یکشنبه [[۴ ربیع‌الاول]] ۱۳۲۹ قمری) در خانواده‌ای اهل علم و دارای روحیات انقلابی در روستای [[گلیرد (طالقان)|گلیرد]] [[شهرستان طالقان|طالقان]] در [[استان البرز]] دیده به جهان گشود. پدرش ابوالحسن علایی طالقانی نخستین استاد وی بود. در اسفند سال ۱۳۱۶ با بتول اعلایی فرد ازدواج کرد.<ref>[http://www.shahedmag.com/ppdf/5237/p0523700220521-HE7LE9.pdf دربارهٔ طالقانی]</ref>
 
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه ملارضا در میدان امین السلطان آغاز کرد و مبانی صرف و نحو و علوم دینی را نزد پدرش سید ابوالحسن طالقانی آموخت. پس از آن در مدارس رضویه و فیضیه قم تا سال ۱۳۱۷ تحصیل را تا درجه [[اجتهاد]] ادامه داد. در [[مدرسه فیضیه]] و [[مدرسه علمیه رضویه|رضویه]] [[قم]] نزد مدرسین حوزه علمیه قم مانند [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی|مرعشی نجفی]]، [[محمد تقی اشراقی]] میرزا [[خلیل کمره‌ای]] تعلیم یافت. سپس در سال ۱۳۱۰ مخفیانه به نجف رفت و در درس [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[محمدحسین غروی اصفهانی]] (کمپانی) شرکت و از [[سید ابوالحسن اصفهانی|آیت الله اصفهانی]] موفق به اجازه‌نامه اجتهاد شد. او سپس به تهران برگشت و دروس خود را در مدرسه فیضیه ادامه داده و در سال ۱۳۱۷ از [[عبدالکریم حائری یزدی]] اجازه‌نامه اجتهاد و از [[سید شمس الدین محمود مرعشی]] و [[سید حسین طباطبایی قمی]] اجازه نقل حدیث دریافت کرد.<ref>طالقانی و تاریخ-۱۳۶۰-نشر نیلوفر- بهرام افراسیابی و سعید دهقان -ص۲۱ الی 40</ref> دریافت و در سال ۱۳۱۸ برای تدریس در [[مدرسه سپهسالار]] راهی [[تهران]] شد.<ref>سالنامه کشور ایران، محمدرضا میرزا زمانی، ۱۳۲۹</ref>
 
== فعالیت سیاسی ==
طالقانی از دوره رضا شاه در جریان اعتراض به کشف حجاب وارد عرصه سیاسی شد و نزدیک به چهل سال در این عرصه و در سطوح مختلف سیاسی فعالیت کرد.
 
طالقانی یکی از مخالفان فعال حکومت پهلوی بود و در موقعیت‌ها و شرایط مختلف به مخالفت با روندهای جاری در حکومت [[دودمان پهلوی]] پرداخت و چندین بار دستگیر و روانه زندان شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://hayat.ir/?page=showbody_news&row_id=31824|عنوان=به مناسبت سالگرد آیت‌الله طالقانی؛ مبارزی نستوه و جهادگری خستگی ناپذیر|ناشر=حیات|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref>
 
=== دوران [[رضا شاه]] ===
خط ۶۵:
 
=== دوران [[محمدرضا شاه]] ===
او در دوره‌های مختلف و شرایط گوناگون نظیر رویداد [[نهضت ملی شدن نفت]]، [[نهضت مقاومت ملی]]، [[کودتای ۲۸ مرداد]]، فعالیت در [[جبهه ملی دوم]]، تأسیس [[نهضت آزادی ایران]] و [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲|وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲]] به مخالفت آشکار با رویکردهای جاری حکومت [[دودمان پهلوی|پهلوی]] پرداخت و همچنین بارها به دلایل مختلف نظیر پناه دادن به [[سید مجتبی نواب صفوی]] که در آن زمان فراری محسوب می‌شد یا ارائه آموزش‌های مذهبی و مبارزاتی و انتشار اعلامیه‌های اعتراضی در سال ۱۳۵۰ به مدت حدود یک ماه در خانه خود تحت بازداشت خانگی قرار گرفت و پس از آن نیز به زابل و [[بافت (شهر)|بافت]] [[تبعید]] و [[زندان]]ی شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/30984/Thoughts/philosophy|عنوان= زندگینامه:آیت‌الله سید محمود طالقانی(۱۲۸۹–۱۳۵۸)|ناشر=همشهری آن لاین|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref>
 
==== فعالیت‌های تبلیغی ====
خط ۷۴:
==== [[نهضت ملی شدن نفت]] و [[جبهه ملی ایران]] ====
طالقانی از طرفداران [[دکتر مصدق]] و از اعضای جبهه ملی بود و در دوران پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] به فعالیت در [[نهضت مقاومت ملی]] پرداخت او در سال ۱۳۳۹ جزء هیئت مؤسس [[جبهه ملی دوم (جبهه ملی ایران)|جبهه ملی دوم]] بود و در کنگره ۱۳۴۱ جبهه ملی از سوی شرکت کنندگان در کنگره به عضویت در شورای مرکزی انتخاب شد. طالقانی سخنرانی افتتاحیه کنگره [[جبهه ملی ایران]] را انجام داد.
[[پرونده:Mahmoud Taleghani Mossadegh's tomb.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|محمود طالقانی برسر مزارآرامگاه محمد مصدق]]
 
==== تأسیس [[نهضت آزادی ایران]] ====
خط ۸۵:
{{انقلاب ۱۳۵۷}}
{{نوشتار اصلی|انقلاب ۱۳۵۷ ایران}}
وی بعد از آزادی از زندان در آبان ۱۳۵۷ با بازگشت به [[مسجد هدایت]]، سخنرانی‌ها و فعالیت‌های خود (که با نام ''تبیین رسالت برای قیام به قسط'' شناخته می‌شود) را از سر گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= طالقانی|نام= سید محمود|کتاب= تبیین رسالت برای قیام به قسط| ناشر= بنیاد آیت‌الله طالقانی|سال= 1358|شابک=}}</ref> در اواخر دی‌ماه ۱۳۵۷ کمی پیش از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، بعد از این که آخرین دسته از زندانیان سیاسی از جمله اعضای [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] آزاد می‌شوند، طالقانی به دیدارشان می‌رود. بخشی از صحبت‌های طالقانی در دیدار با آن‌ها:
{{نقل قول|در مقابل شکنجه‌چی‌ها و بازجویانی که خودتان می‌شناسید، وقتی اسم مجاهدین برده می‌شد، اعصاب این‌ها به‌هم می‌لرزید و کنترلشان را از دست می‌دادند. این دلیل بر قدرت عقیده و ایمان به‌حق است. از اسم مسعود رجوی وحشت داشتند، از اسم موسی خیابانی وحشت داشتند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= http://www.mojahedin.org/news/149209/زندان-رزمگاه-می-شود|عنوان= زندان، رزمگاه می‌شود| ناشر = [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]|تاریخ = 29 دی 1393|تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}} - {{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= https://www.youtube.com/watch?v=e0BCOmXZ658|عنوان= 19 شهریور سالروز درگذشت پدر طالقانی | ناشر = سازمان مجاهدین خلق ایران|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}} صدای طالقانی در این دیدار در این فیلم پخش می‌شود</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.youtube.com/watch?v=2XnoUdHy8aU|عنوان= سخنرانی پدر طالقانی در روز آزادی مسعود رجوی| ناشر = این نوار صوتی توسط مجاهدین خلق منتشر شده|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 9 تیر 1394}} - در این‌جا صدای سید محمود طالقانی در دیدار با مجاهدین خلق موجود است</ref>
}}
خط ۹۱:
وی در مصاحبه با روزنامه اطلاعات در مورخ ۱۷ بهمن ۱۳۵۷ گفته‌است: خصوصیت انقلاب اسلامی اینست که ما رهبران مذهبی هیچ داعیه حکومت برای خودمان نداریم و نمی‌خواهیم حاکم باشیم. انقلابی است که از همه مردم شروع شده و برای همه است و هیچ حزب و جمعیت و فردی حق این را ندارد که در این انقلاب سهم بیشتری را برای خود قائل باشد و از این جهت حکومت را در انحصار خودش دربیاورد.
 
کمی بعد از پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن، در اسفند ۱۳۵۷ طالقانی راهی [[قلعه احمدآباد (مصدق)|قلعه احمدآباد]] و مزارآرامگاه [[محمد مصدق]] شد و به سخن‌رانی و دفاع از مصدق پرداخت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= http://www.jomhouriat.ir/fa/content/12112/سخنرانی-معروف-آیت-الله-طالقانی-بر-سر-مزارآرامگاه-مصدق14-اسفند-1357عکس|عنوان= سخنرانی معروف آیت‌الله طالقانی بر سر مزارآرامگاه مصدق/14 اسفند 1357/عکس| ناشر = پارسینه، بازنشر: جمهوریت|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}}</ref><ref>کتاب از آزادی تا شهادت</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= علایی طالقانی|نام= سید محمود|کتاب=از تاریخ بیاموزیم | ناشر= انتشارات ناس|سال=1358 |شابک=}}</ref> این در حالی بود که سایر روحانیون و به ویژه روح‌الله خمینی، از مخالفین سرسخت مصدق بودند.<ref>[http://www.aparat.com/v/a0Rwf/سخنان_امام_خمینی_در_مورد_اسلام_ستیزی_مصدق سخنان امام خمینی در مورد اسلام‌ستیزی مصدق] - فیلم صحبت‌های روح‌الله خمینی دربارهٔ محمد مصدق</ref>
 
=== مخالفت با حجاب اجباری ===
محمود طالقانی پس از انقلاب ایران از مخالفان اعمال پوشش و [[حجاب]] اجباری برای زنان بود و استفاده از آن را اختیاری عنوان می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://news.gooya.com/society/archives/004804.php|عنوان=آیت‌الله خمینی و آیت‌الله طالقانی حجاب را اختباری بیان کردند|ناشر=خبرنامه گویا|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref>
 
[[پرونده:Etelaat20-12-1357.jpg|مصاحبه با طالقانی در صفحه اول [[روزنامه اطلاعات]] ۲۰ اسفند ۱۳۵۷، دربارهٔ حجاب|انگشتدان|راست]]
وی در مصاحبه‌ای که در [[اطلاعات]] ۲۰ اسفند ۱۳۵۷ منتشر شد نظر خود را چنین شرح داد:
{{نقل قول|«... ساخته من و فقیه و دیگران نیست؛ این نص صریح قرآن است. آن قدری که قرآن مجید بیان کرده، نه ما می‌توانیم از حدود آن خارج شویم و نه زنانی که معتقد به این کتاب بزرگ آسمانی هستند، اسلام، قرآن و دین می‌خواهند شخصیت زن حفظ شود؛ این حرکت انقلابی است. کی در این راهپیمایی‌ها، خانم‌ها، خواهران و دختران ما را مجبور کرد که با حجاب یا بی‌حجاب بیایند؟ خودشان با احساس مسئولیت اسلامی که این لباس یکی از شعارهای اسلامی و ایرانی است، اصالت خودشان را نشان دادند …
حتی برای زن‌های مسلمان هم نیست. چه اجباری؟ حضرت آیت‌الله خمینی نصیحتی کردند مانند پدری که به فرزندش نصیحت می‌کند راهنمایی اش می‌کند که شما این جور باشید به این سبک باشی بهتر می‌توانی روح اسلام و سنت ایرانی‌ات را متجلی است…
ما اسلام قران و مراجع دینی می‌خواهند زنان ما شخصیتشان حفظ بشود '''اصل مسئله این است. هیچ اجباری هم در کار نیست و مسئله چادر هم نیست'''»<ref>روزنامه اطلاعات یکشنبه مورخ 20 اسفند ماه 1357 شماره 15805</ref>}}
 
خط ۱۰۹:
وی در مصاحبه با روزنامه اطلاعات در مورخ ۱۷ بهمن ۱۳۵۷ گفته‌است: خصوصیت انقلاب اسلامی اینست که ما رهبران مذهبی هیچ داعیه حکومت برای خودمان نداریم و نمی‌خواهیم حاکم باشیم. انقلابی است که از همه مردم شروع شده و برای همه است و هیچ حزب و جمعیت و فردی حق این را ندارد که در این انقلاب سهم بیشتری را برای خود قائل باشد و از این جهت حکومت را در انحصار خودش دربیاورد.
 
[[حسینعلی منتظری]] در جلد نخست کتاب خاطرات خود، طالقانی را از جمله مخالفان گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی شمرده شده‌است.<ref>خاطرات [[آیت الله حسینعلی منتظری]]، ج 1 ص ۴۵۶ "در رابطه با گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی، من و آقایان بهشتی و ربانی شیرازی و دکتر [[حسن آیت]] اصرار داشتیم. البته بعضی‌ها هم مثل مرحوم آیت‌الله طالقانی و دکتر [[بنی صدر]] مخالف بودند."</ref> مخالفت طالقانی با ولایت فقیه را برخی دیگر از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی مثل [[ابوالحسن بنی صدر]] نیز یادآور شده‌اند.
 
=== علی شریعتی ===
در اردیبهشت ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران در یک سخن‌رانی از [[علی شریعتی]] دفاع کرد. وی به همراه [[موسی صدر]]، از معدود روحانیونی بودند که از شریعتی دفاع کردند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= http://drshariati.org/?cat=109|عنوان= سخنرانی آیت‌الله طالقانی ۱۳۵۸| ناشر = بنیاد دکتر علی شریعتی|تاریخ = |تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}}</ref>
 
=== امامت نماز جمعه ===
خط ۱۲۵:
 
ولادیمیر کوزیچکین نقل می‌کند:
«... ملاقات با سفیر شوروی هنگام صبح صورت گرفت. پس از خاتمه ملاقات، طالقانی مانند معمول سرخوش بود؛ ولی شب هنگام پس از صرف شام ناگهان حالش به هم خورد. نگهبانان شخصی‌اش به سوی تلفن هجوم بردند تا به دکتر خبر بدهند ولی خط قطع بود. کوشیدند به او آب بخورانند ولی جریان آب هم قطع شده بود. پیرمرد شانسی نداشت. مخالفانش همه چیز را تا آخرین جزئیات حساب کرده بودند.»<ref>http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/3540/آیا.درگذشت.آیت‌الله.طالقانی.مشکوک.بود؟.html</ref>
[[پرونده:Taleghani grave.JPG|بندانگشتی|چپ|۲۰۰ px|مدفن طالقانی در [[بهشت زهرا]]]]
[[روح‌الله خمینی]] در نامه‌ای که به مناسبت وفات سید محمود علایی طالقانی منتشر کرد از او و پدرش چنین یاد می‌کند:<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=19667&Language=1&BookID=62616|عنوان=به مناسبت سالگرد آیت‌الله طالقانی؛ مبارزی نستوه و جهادگری خستگی ناپذیر|ناشر=کتابخانه اینترنتی تبیان|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref>
{{نقل قول|
مجاهد عظیم الشأن و برادر بسیار عزیز حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین آقای طالقانی از بین ما رفت و به ابدیت پیوست و به ملأ اعلی با اجداد گرامش محشور شد. برای آن بزرگوار، سعادت و راحت و برای ما و امت ما، تأسف و تأثر و اندوه… رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهیزگاران بود و بر روان خودش که بازوی توانای اسلام.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://hayat.ir/?page=showbody_news&row_id=31824|عنوان= زندگی و آرای آیت‌الله سید محمود طالقانی|ناشر=حیات|تاریخ بازدید=۹ سپتامبر ۲۰۰۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = .|نشانی= http://www.imam-khomeini.ir/fa/n3000/|عنوان= روزنگار/ پیام تسلیت امام به مناسبت رحلت آیت‌الله طالقانی| ناشر = [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی]]|تاریخ = 19 شهریور 1391|تاریخ بازبینی= 1 تیر 1394}}</ref>
}}
 
خط ۱۴۰:
* [[سید علی اصغر غروی]]: [[دین]] را مدافع [[آزادی]] و شخص دین‌دار را آزادی‌خواه‌ترین انسان به‌شمار می‌آورد. امروز طالقانی به عنوان کسی که برای آزادی ملت و اجراء قانون و برقراری عدالت، یک عمر زجر کشیده و زندانهای سخت و شکنجه‌های کشنده را تحمل کرده، از این جهت مهم است که او از جایگاه یک رجل دین و یک روحانی، از آزادی‌های فطری، مشروع و قانونی آحاد ملت دفاع کرد، و سپهر اندیشگی خود را بر این مدار به چرخش آورد که «دین ضد هرگونه خودکامگی، استبداد و استکبار است». طالقانی حتی آخرین نمازجمعهٔ خود را، در بهشت زهرا، به مناسبت سالگرد هفده شهریور، در واقع در اظهار نگرانی از سوگ آزادی اقامه نمود، و جان تازه‌ای که در کالبد نیمه جان استبداد دمیده شده بود. وی بیمناکی خود را از ظهور یک استبداد جدید، و قطعاً خطرناک‌تر، تحت عنوان استبداد دینی، پنهان نساخت، و به صراحت و وضوح هرچه تمام‌تر، از علائم و نشانه‌هایش پرده برداشت.<ref>{{یادکرد وب | عنوان = طالقانی آموزگار بزرگ ازادی| نشانی = http://arbabehekmat.org/fa/articles/index/name/dr-gharavi/post/1506|}}</ref>
* محمد حسین دانایی، محقق تاریخ معاصر نیز در کتاب خاطرات خود به نام [[دو برادر]]، ضمن شرح احوال و افکار و آثار [[جلال آل احمد]] و [[شمس آل احمد]]، به اوضاع و احوال اهالی طالقان، از جمله اهالی روستاهای [[اورازان]] و گِلیَرد و همچنین به روابط بین خاندان آل احمد و خاندان علایی طالقانی که متعلق به روستاهای مزبور هستند، پرداخته و علاوه بر ارائه اطلاعاتی دربارهٔ جایگاه اجتماعی روحانیون و فعالیت‌های سیاسی آنان در سال‌های قبل از انقلاب، برخی از مناسبات و همکاری‌های خاص بین سید محمود طالقانی با [[جلال آل احمد]] را شرح داده‌است.<ref>[[دو برادر]]، خاطرات محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۹۲</ref>
* [[محمود دولت‌آبادی]]: «طالقانی در ردیف افرادی است که در تاریخ ما قربانی شفقت خود شدند»، می‌گوید: «من با همه آقایان روحانی و غیرروحانی سلام و علیک داشتم ولی آقای طالقانی را دوست داشتم چون احساسی که به من منتقل کرده بود احساس بی‌طرفی بود و اینکه همه مردم ایران را در برابر پدیده‌ای می‌دید که فکر می‌کرد به ضرر همه است و آن هم دیکتاتوری و جهل بود.»<ref>[خاطرات دولت‌آبادی از آیت‌الله طالقانی، سایت کلمه، ۱۳۹۲]</ref>
 
== آثار ==
خط ۱۶۶:
۱۳۱۰: هجرت به [[نجف]] اشرف و ادامهٔ تحصیل نزد علمای بزرگ [[نجف]]
 
۱۳۱۶: کسب درجهٔ [[اجتهاد]] از آیت‌الله اصفهانی و [[عبدالکریم حائری یزدی]] در [[قم]]
 
۱۳۱۶: اقامت در [[تهران]]، آغاز تدریس در [[مدرسه سپهسالار|مدرسهٔ سپهسالار]] (شهید[[مرتضی مطهری]]) و ازدواج در همین سال
خط ۱۷۹:
۱۳۳۴: پیوستن به [[نهضت مقاومت ملی]]
 
۱۳۳۸: مسافرت به [[مصر]] بهمراهی آیت‌الله حاج [[میرزا خلیل کمره‌ای]] به نمایندگی از طرف آیت‌الله [[بروجردی]] و رساندن پیام ایشان به [[شیخ شلتوت]] که [[شیخ]] [[دانشگاه الازهر]] و [[مفتی]] مصر بود، شرکت در کنگرهٔ اسلامی دارالتقریب [[قاهره]]
 
۱۳۳۹: هیئت مؤسس و عضویت در شورای مرکزی [[جبهه ملی دوم (جبهه ملی ایران)|جبهه ملی دوم]]
خط ۱۸۹:
۱۳۴۱: (۳ بهمن) بازداشت توسط مأموران [[شاه]] در منزل
 
۱۳۴۲: شرکت در قیام مردمی پانزدهم خرداد، انتشار اعلامیهٔ معروف و [[مهیج]] و افشاکنندهٔافشاگرٔ «دیکتاتور خون می‌ریزد!» دستگیری مجدد او
۱۳۴۲: محاکمه سران [[نهضت آزادی]] ([[مهندس بازرگان]] - [[یدالله سحابی|دکتر سحابی]] - [[آیت الله طالقانی]]) و صدور رای محکومیت ۱۰ ساله به همراه [[تبعید]]
 
۱۳۴۶: (۹ آبان) آزادی از زندان
خط ۲۱۵:
{{وسط‌چین}}
<gallery>
پرونده:Taleghani (1).jpg|<small>''مرحوم [[سید احمد خمینی]] در کنار سید محمود طالقانی''</small>
پرونده:Taleghani&Shariati.jpg|<small>''از چپ: محمود طالقانی، [[احسان شریعتی]] و [[محمدتقی شریعتی]]''</small>
پرونده:Rajavi-khiabani-taleghani.jpg|<small>''از راست: [[موسی خیابانی]]، [[مسعود رجوی]] و سید محمود طالقانی''</small>
پرونده:Imam Khomeini and Taleghani (2).jpg|<small>''[[امام خمینی]] و آیت‌الله طالقانی ''</small>
پرونده:Majlis Khobregan.jpg|<small>''طالقانی در مجلس خبرگان قانون اساسی، سال 1358''</small>
پرونده:Taleghani (2).jpg|<small>''از چپ: محمود طالقانی، [[احمد خمینی]] و ''</small>
پرونده:Imam Khomeini and Taleghani (1).jpg|<small>''از راست:آیت الله طالقانی، [[امام خمینی]] و ''</small>
پرونده:Banisadr and Taleghani.jpg|<small>''طالقانی و بنی‌صدر در مجلس خبرگان سال 1358''</small>
پرونده:Taleghani sahabi.jpg|<small>''طالقانی و دکتر [[یدالله سحابی]]''</small>
پرونده:Taleghani Beheshti Hashemi Banisadr.jpg|<small>''از راست: طالقانی، [[سید محمد بهشتی]]، [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و [[ابوالحسن بنی‌صدر]]، [[احمد مفتی‌زاده]]، [[ملامحمد ربیعی]]''</small>
پرونده:Mahmoud Taleghani-Islamic Consultative Assembly.jpg|آیت الله طالقانی نشسته بر روی زمین مجلس شورای اسلامی
</gallery>
{{پایان}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/سید_محمود_طالقانی»