ارگ علیشاه: تفاوت میان نسخه‌ها

| پانویس =

}}

 

 

== تاریخچه ==

بنای نخستین ارگ در میان سال‌های ۷۱۸ تا ۷۳۹ هجری قمری با هدف ساخت آرامگاه بزرگی در صحن مسجد علیشاه تبریز در هنگام وزارت علیشاه انجام شد. با فروریختن سقف بنا به هنگام ساخت و با مرگ علیشاه ادامه ساخت بنا در آن زمان متوقف شد. با آغاز [[جنگ‌های ایران و روسیه]] در سال‌های ۱۸۰۴–۱۸۲۴ و [[نبردهای ایران و انگلستان|جنگ ایران و انگلیس]] در ۱۸۵۷ این بنا و محوطه پیرامون آن به سرعت به ارگی نظامی تغییر کاربری داده‌شد. به فرمان [[عباس میرزا]] ولیعهد قاجار سربازخانه، ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران، و کارخانه ریخته‌گری و توپ ریزی در محوطه ارگ تبریز ساخته شد. همچنین در دوره قاجار عمارت کلاه فرنگی نیز در همین محوطه ساخته شد. محوطه ارگ تبریز در دوران مختلف قاجار به عنوان بخشی از برج و باروی شهر و همچنین محل انبار مهمات نظامی استفاده شده‌است.<ref name="sid.ir">[http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/44213922703.pdf B. Ajorloo and A.N. Babaylou, The Alienation of Qajarid Identity at the Arch of Alishah in Tabriz as the Result of Stylistic Restoration Methods, 2015]</ref>

{{وسط|

</gallery>

}}

در دوران پس از مشروطه با هجوم روس‌ها مردم تبریز به دفاع در برابر تهاجم پرداختند. در این زمان ارگ نقطه تمرکز مدافعان تبریزی بود. آن‌ها توپی را نیز به بالای ارگ انتقال داده بودند تا در دفاع از مواضع خود از آن استفاده نمایند. با سقوط تبریز و به هنگام [[اشغال تبریز بدست قوای روس (۱۲۹۰)|اشغال تبریز بدست نیروهای روس در سال ۱۲۹۰]] روس‌ها دیوار ارگ را به توپ بستند. پس از اشغال نیز به علت بی‌مبالاتی روس‌ها در جابجایی گلوله‌های توپ آتش بخشی از برج و باروی ارگ را فرا گرفت.<ref name="JavadiBrowne2008">{{cite book|author1=Hasan Javadi|author2=Edward Granville Browne|title=Letters from Tabriz: The Russian Suppression of the Iranian Constitutional Movement|url=http://books.google.com/books?id=Xy13AAAAMAAJ|year=2008|publisher=Mage Publishers|isbn=978-1-933823-25-6}}</ref>

{{وسط|

 

در دوران مشروطه و پس از آن در محوطهٔ ارگ، بناهای دیگری شامل ''مدرسهٔ نجات''، یکی از نخستین مدارس سبک مدرن [[ایران]]، و ''[[سالن تئاتر شیر و خورشید تبریز|سالن تئاتر شیر و خورشید]]'' ساخته شده بود. در دوران پهلوی با تخریب پیوست‌ها زمان قاجار ''پارک باغ ملت'' در محوطه جنوبی ارگ ساخته شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تبدیل محوطه ارک جدید علیشاه تبریز به پارک یک فصل کاری زمان نیاز دارد|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی|نشانی=http://www4.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=201321|تاریخ بازدید= ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸}}</ref> بنای ارگ تبریز و محوطهٔ باستانی آن در [[۱۵ دی]] [[۱۳۱۰]] خورشیدی به شمارهٔ ۱۷۰ در فهرست [[آثار ملی ایران]] به‌ثبت رسیده‌است و نقشهٔ حریم استحفاظی قانونی و ضوابط حفاظتی آن در نشست [[۲۹ خرداد]] [[۱۳۵۷]] شورای حفاظت آثار تاریخی [[ادارهٔ کل]] حفاظت آثار تاریخی مشخص و مورد تأیید اعضا قرار گرفته‌است.

در سال ۱۳۱۰ حصار و باروهای قاجاری ارگ تخریب شد و ارگ با عنوان مسجد علی‌شاه به ثبت در فهرست آثار میراث فرهنگی ایران رسید. در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ بیشتر سازه‌های قاجاری بنا با بهانه ایجاد فضای سبز تخریب شد. در سال ۱۳۶۰ به بهانه تأسیس مصلای نماز جمعه، دیوار شمالی عهد ایلخانی ارگ و به همراه پلکان قاجاری ارگ توسط جهاد سازندگی با استفاده از بولدوزر و مواد منفجره تخریب شد.<ref>http://gamesabz.com/1392/12/3423/</ref> در سال ۱۳۷۶ مجری طرح مصلای جدید تبریز در محدوده بنای ارگ اقدام به خاکبرداری عمیق در محدوده شرقی ارگ با استفاده از ماشین‌آلات سنگین نمودند. در نتیجه این خاکبرداری بازمانده‌های زیرساخت‌های مسجد ارگ علیشاه نابود شد. در بازسازی ارگ مابین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۱ توسط سازمان میراث فرهنگی ایران باقی‌مانده علایم و نشانه‌های مربوط به ساخت و ساز دوران قاجار از این بنا زدوده شد.<ref name="sid.ir" />

{{وسط|

 

== نقل قول‌ها ==

 

=== حمدالله مستوفی ===

 

== پانویس ==

 

== منابع ==