دودمان هان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
تصحیح |
تصحیح |
||
خط ۹۳:
ظرف چهار سال، قدرت دودمان کین با شورش‌هایی اضحملال شد. دو رهبر شورشی سابق، شیانگ یو (متوفای ۲۰۲ پ.م.) از چو و [[گائوزو امپراتور هان|لیو بانگ]] (متوفای ۱۹۵ پ.م.) از [[هانژونگ|هان]] در یک ستیز برای تسلط بر چین با یکدیگر نزاع کردند و [[گائوزو امپراتور هان|لیو بانگ]] در نبرد گایشیا (۲۰۲ پ.م.) در [[آن‌هوئی|آن‌هویی کنونی]] بر شیانگ یو غلبه کرد و امپراتور تمام چین شد.
[[گائوزو (دودمان هان)|گائوزو]] یا [[لیو بانگ]]، اولین امپراتور سلسلهٔ هان بود. او بر [[شیانگ یو]]، آخرین امپراتور [[دودمان چین|سلسله چین]]، غلبه کرد و به شاهی رسید. سلسله‌ای که او تأسیس کرد، '''هان''' نام گرفت. در دوران او چین همچنان یکپارچه ماند. او همچنین آیین [[کنفوسیوس]] را، به عنوان آیین رسمی کشور، برگزید. گائوزو در سال ۱۸۸ پیش از میلاد، یعنی تنها پس از هفت سال سلطنت، درگذشت.▼
پس از مرگ [[امپراتور گائوزو هان|گائوزو]]، پسرش، لیو یینگ به سلطنت رسید و نام [[امپراتور هوی هان|امپراتور هوی]] را برای خود انتخاب کرد ولی عمر کوتاهی کرده و در ۲۲ سالگی درگذشت. پس از مرگ او پسرش لیو گونگ با نام [[امپراتور کیانشائو هان|امپراتور کیانشائو هان]] در ۷ سالگی به سلطنت رسید. اما او را پس از ۴ سال از حکومت برکنار و برادرش لیو هونگ را با نام [[امپراتور هئوشائو هان]] بر تخت نشاندند اما او را هم پس از ۴ سال از حکومت برکنار کردند. پس از امپراتور هئوشائو پسر چهارم [[امپراتور گائوزو هان|گائوزو]] با نام [[امپراتور ون هان|امپراتور ون]] بر تخت نشانده شد.
در سال ۱۴۱ پیش از میلاد، نتیجه ون دی بر تخت سلطنت نشست و به نام امپراتور وو دی یکی از ارجمندترین فرمانروایان چین شد. او با قبایل کوچگر ساکن مرزها جنگید و آنان را شکست داد. سپس راه ابریشم را به وجود آورد. اقدامات او، هان را به بالاترین قدرت و عظمت خود رساند.▼
وو دی صاحب فرزندانی از دو ملکه بود. هنگامی که وو دی درگذشت، صدراعظمش هوئوگوانگ نایب السلطنه لیوفو-لینگ پسر وو دی شد. لیوفو-لینگ، که [[امپراتور ژائو هان|امپراتور ژائودی]] نام گرفت، مدت زیادی حکومت نکرد و در ۲۲ سالگی درگذشت. امپراتور بعدی کم‌تر از یک ماه دوام آورد و به سبب ناشایستگی برکنار شد. پس از او نوبت به [[امپراتور شوان هان|شوان
شوان دی ۲۵ سال با لیاقت بر امپراتوری فرمانروایی کرد. پسرش، یوان دی، در اقدامات خود ناموفق ماند و پس از درگذشتش در ۳۳ پیش از میلاد، کشمکش بر سر جانشینی سلطنت دوباره آغاز گشت. در این میان، وانگ مانگ، وزیر مقتدر دربار سلطنتی، در سال نهم پس از میلاد سلطنت را غضب کرد.▼
=== هان شرقی ===
سطر ۱۱۵ ⟵ ۱۲۸:
'''هان شرقی''' یا '''هان پسین''' رسماً در تاریخ ۵ اوت ۲۵ میلادی، هنگامی که لیو شیو با نام [[امپراتور گوانگ‌وو هان]] تاجگذاری کرد، آغاز به کار کرد.
==== امپراتور گوانگ‌وو ====
اشراف که با اقدامات [[وانگ مانگ]] مخالف بودند، او را گردن زدند و لیو شیو از خاندان قدیمی هان را بر تخت سلطنت نشاندند. او در سال ۲۵ میلادی، تمام مخالفان خود را سرکوب کرد و به مدت ۳۲ سال بر امپراتوری فرمان راند.▼
===== اقدامات امپراتور گوانگ‌وو =====
لیوشیو خود را گوانگ وو دی نامید و لقب امپراتور اختیار کرد. سپس پایتختش را از [[چانگ‌آن|چانگان]] به [[لوئویانگ]] انتقال داد. در دوران او، سیستم کشوری دوباره [[ارباب‌رعیتی|فئودالی]] شد.▼
در سال ۲۲۰ میلادی، [[امپراتور شیان هان]] از دودمان هان شرقی توسط کائو پی مجبور به استعفاء و خلع مقام شد و با این کار دودمان هان پسین منحل گشت و دوره‌ی سه پادشاهی با سه امپراتوری [[کائو وی]]، [[ووی شرقی]] و [[دودمان شو (سه امپراتوری)|شو هان]] آغاز به کار کرد.▼
▲[[گائوزو (دودمان هان)|گائوزو]] یا [[لیو بانگ]]، اولین امپراتور سلسلهٔ هان بود. او بر [[شیانگ یو]]، آخرین امپراتور [[دودمان چین|سلسله چین]]، غلبه کرد و به شاهی رسید. سلسله‌ای که او تأسیس کرد، '''هان''' نام گرفت. در دوران او چین همچنان یکپارچه ماند. او همچنین آیین [[کنفوسیوس]] را، به عنوان آیین رسمی کشور، برگزید. گائوزو در سال ۱۸۸ پیش از میلاد، یعنی تنها پس از هفت سال سلطنت، درگذشت.
▲== دوران درگیری بر سر پادشاهی ==
==== شورش‌های دهقانی ====▼
▲==[[امپراتور وو هان|امپراتور وو دی]]==
▲در سال ۱۴۱ پیش از میلاد، نتیجه ون دی بر تخت سلطنت نشست و به نام امپراتور وو دی یکی از ارجمندترین فرمانروایان چین شد. او با قبایل کوچگر ساکن مرزها جنگید و آنان را شکست داد. سپس راه ابریشم را به وجود آورد. اقدامات او، هان را به بالاترین قدرت و عظمت خود رساند.
▲== پس از [[امپراتور وو هان|وو دی]]==
▲وو دی صاحب فرزندانی از دو ملکه بود. هنگامی که وو دی درگذشت، صدراعظمش هوئوگوانگ نایب السلطنه لیوفو-لینگ پسر وو دی شد. لیوفو-لینگ، که امپراتور ژائودی نام گرفت، مدت زیادی حکومت نکرد و در ۲۲ سالگی درگذشت. امپراتور بعدی کم‌تر از یک ماه دوام آورد و به سبب ناشایستگی برکنار شد. پس از او نوبت به شوان دی، نواده یکی از ملکه‌های وو دی رسیدو شوان دی هجده ساله بود که امپراتور شد و تا آن زمان یک همسر و پسر داشت.
▲شوان دی ۲۵ سال با لیاقت بر امپراتوری فرمانروایی کرد. پسرش، یوان دی، در اقدامات خود ناموفق ماند و پس از درگذشتش در ۳۳ پیش از میلاد، کشمکش بر سر جانشینی سلطنت دوباره آغاز گشت. در این میان، وانگ مانگ، وزیر مقتدر دربار سلطنتی، در سال نهم پس از میلاد سلطنت را غضب کرد.
▲اشراف که با اقدامات وانگ مانگ مخالف بودند، او را گردن زدند و لیو شیو از خاندان قدیمی هان را بر تخت سلطنت نشاندند. او در سال ۲۵ میلادی، تمام مخالفان خود را سرکوب کرد و به مدت ۳۲ سال بر امپراتوری فرمان راند.
▲== اقدامات [[امپراتور گوانگ‌وو هان|گوانگ وو دی]]==
▲لیوشیو خود را گوانگ وو دی نامید و لقب امپراتور اختیار کرد. سپس پایتختش را از چانگان به لوئویانگ انتقال داد. در دوران او، سیستم کشوری دوباره فئودالی شد.
▲== شورش‌های دهقانی ==
در این دوره، شورش‌های بسیاری در سراسر چین اتفاق افتاد. نظیر شورش گروه‌های ابروسرخ‌ها، زرددستاران و پنج پیمانه برنج.
====
در سال ۱۸۴، زرددستاران با یک نیروی سیصد هزار نفری شورش‌های گسترده‌ای را در چندین ناحیه اطراف پایتخت برپا کردند. سرانجام نیروهای امپراتوری، شورشیان را پس از ماه‌ها نبرد شکست دادند. در سال ۲۲۰ میلادی، آخرین امپراتور هان، [[امپراتور شیان هان|شیین دی]]، از سلطنت کناره‌گیری کرد و امپراتوری به سه پادشاهی تقسیم شد که هرکدام مدعی تاج و تخت هان بودند. تا چهارصد سال بعد، امپراتوری یکپارچه‌ای پدید نیامد.
▲در سال ۲۲۰ میلادی، [[امپراتور شیان هان]] از دودمان هان شرقی توسط کائو پی مجبور به استعفاء و خلع مقام شد و با این کار دودمان هان پسین منحل گشت و دوره‌ی سه پادشاهی با سه امپراتوری [[کائو وی]]، [[ووی شرقی]] و [[دودمان شو (سه امپراتوری)|شو هان]] آغاز به کار کرد.
== جستارهای وابسته ==
| |||