احمد صدر حاجسیدجوادی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خواهش می‌کنم فقط کُپی-پِیست نکنید، خواهش می‌کنم کمی ویرایش کنید |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶۵:
وی پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] [[وکالت]] تعدادی از مخالفان [[دودمان پهلوی]] از جمله [[علی شریعتی]]، [[سید علی خامنه‌ای]]، [[حسینعلی منتظری]] را بر عهده داشت. همچنین او بارها پیش و پس از انقلاب بازداشت و محاکمه شده‌است.
او فارغ‌التحصیل رشتهٔ [[حقوق]] و دارای مدرک [[دکترا]] [[علوم سیاسی]] بود.
== خانواده ==
احمد صدر حاجسیدجوادی فرزند سید علی (صدر المعالی) بود. [[نیاکان|نیای]] پدری او «حسین مجتهد خیابانی» (حاجسیدجوادی) از [[روحانی (عنوان)|روحانیون]] پرآوازه قزوین بود. بر پایه جزوه شجره طیبه، نوشته [[سید حسن حاجسیدجوادی]]، نیای او تا سی و چند نسل قبلی به [[زید بن علی]] می‌رسید. پدر او سید حسین از شاگردان ویژه ملا محمدکاظم خراسانی ([[آخوند خراسانی]]) در [[نجف]] بود. او پس از پایان [[درس خارج]] از حوزه به قزوین بازگشت و یکی از مراجع تقلید آن شهر شد.
نیای بزرگ آنها «میر اولیا» و فرزندش «میر ابراهیمی» اوایل پادشاهی [[صفویان]] از [[تبریز]] به قزوین کوچ کرد و قضاوت اهالی قزوین را به عهده گرفت که همچنان تا اواخر دودمان [[قاجاریان]] ادامه یافت. یکی از فرزندان «میر ابراهیمی»، «
اعضای خانواده
== تحصیل ==
خط ۸۰:
او در [[اسفند]] [[۱۳۲۲ (خورشیدی)]] وارد خدمت قضایی [[قوه قضائیه ایران|دادگستری ایران]] شد. در ابتدا به [[دادیار]] [[دادسرا|دادسرای]] [[شهرستان]] [[رشت]] و بعد [[بازپرس]] آن منصوب شد. در این دوره [[گیلان]] به خاطر درگیری‌های بسیار زیاد با [[حزب توده ایران]] پرتلاطم بود. در [[۱۳۲۵ (خورشیدی)]] به علت بازداشت توده‌ای‌ها و رسیدگی به پرونده آنها به دادگستری [[اراک]] فرستاده شد و در آنجا سمت ریاست شعبه ۲ دادگاه‌های عمومی شهرستان را یافت.در [[۱۳۲۶ (خورشیدی)]] بعد با سمت دادستانی شهرستان [[ساوه]] به ساوه رفت. در سال [[۱۳۲۷ (خورشیدی)]] به سمت ریاست دادگستری آن شهرستان منصوب شد. در اوایل سال [[۱۳۲۸ (خورشیدی)]] با سمت ابتدا دادیاری دادسرای تهران و سپس بازپرسی دادسرا به تهران فرستاده شد.
=== بازپرسی دیوان‌های استانی ===
بین سال‌های [[۱۳۲۹ (خورشیدی)]] تا [[۱۳۴۰ (خورشیدی)]] حاجسیدجوادی در سمت بازپرسی دیوان، در استان‌های [[استان آذربایجان شرقی|آذربایجان شرقی]]، [[استان اصفهان|اصفهان]]، و [[استان سیستان و بلوچستان|سیستان و بلوچستان]] مأموریت رسیدگی به جرائم کارکنان دولت و شهرداری‌ها و غیره را به علاوه سمت بازرسی کل کشور داشته‌است. هنگامی که در هر استان یک بازپرس دیوان و بازرس کل کشور توقف داشت، او در [[استان خراسان]] حدود ۱۰ ماه توقف کرد و به شکایات واصله و اتهامات منتسبه به ویژه در [[آستان قدس رضوی]] رسیدگی می‌کرد.
=== مبارزه با فساد اداری ===
در [[اردیبهشت]] ۱۳۴۰ با تشکیل دولت [[علی امینی]] و وزارت [[نورالدین الموتی]] به دادستانی عمومی شهرستان تهران منصوب شد. در دوران یک سال و نیمه سمت دادستانی، بیشتر پرونده‌های اتهامی طرفداران دربار و افراد در رأس هیئت حاکمه، به ویژه مسائل مالی آنها مورد پیگبری سیدجوادی قرار گرفتند. با پیگیری‌های او، اتهامات متخلفان، ثابت و منجر به صدور ادعانامه از طرف دادستان شد. نمونه این پرونده‌ها ساختمات [[مجلس سنای ایران]] بود که با وجود میانجی‌گری [[حسن ارسنجانی]] به جایی نرسید و ۳۵ میلیون تومان اختلاس متهمان به وسیله بازپرس پرونده (کریمی‌پور) ثابت شد. اما بیشتر پرونده‌ها با استعفای دولت و برکناری الموتی و صدر در مراحل معوق و بعد بلا اثر باقی‌ماندند.
پرونده مهم دیگری، به توقیف [[سرلشکر آزموده]] (دادستان دادگاه دکتر مصدق) و ایجاد شور و هیجان و خوشحالی شدیدی بین مردم انجامید. به دنبال این توقیف، محمد مصدق عکس امضا شده خود را برای صدر فرستاد و از او سپاسگزاری کرد.
=== بازنشستگی پیش از موعد ===
[[لطف‌الله میثمی]] در خاطرات خود نوشته بود که: «صدر حاجسیدجوادی (دادستان تهران) یکی از آدم‌های بسیار خطرناک است و باید با او برخورد جدی کرد».<ref>(خاطرات میثمی ج ا/ ۷۹)- نشر صمدیه</ref> گلستانیان وزیر دادگستری پیشین نیز در خاطرات خود از سیدجوادی نوسته که در سفر به استان خراسان برای رسیدگی به یک پرونده آستان قدس رضوی حضور داشته است. همچنین در جریان توقیف بسیاری از مبارزان و طرفداران مصدق، به غیرقانونی بودن بازداشت‌ها اعتراض می‌کرد و آزادی آنها را خواستار می‌شد. او در [[زندان شهربانی]] با رادنیا و آسایش از مبارزان علیه دربار ملاقات نمود که بلافاصله به دربار از طرف سازمان امنیت گزارش شد. کلیه این اقدامات به جایی رسید که خشم دربار و شاه را برانگیخته بود و بلافاصله پس از سقوط دولت علی امینی و کناره‌گیری مرحوم الموتی، صدر نیز از کار برکنار شد. او در ادامه، ناچار به بازنشستگی پیش از موعد شد. اما باز هم به علل مخالفت سازمان امنیت و دستگاه‌های حاکم، صدور پروانه وکالت او بیش از یک سال و نیم طول کشید تا اینکه [[اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران|کانون وکلا]] پروانه وکالت او را صادر نمود.
== کنش سیاسی ==
کُنِش سیاسی صدر از هنگام ورود به تهران و آشنایی با [[سید رضا زنجانی]] و در دوران [[فهرست نخست‌وزیران ایران|نخست‌وزیری]] [[محمد مصدق]] آغاز شد. پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] و حکومت علی مصدق و تشکیل نهضت مقاومت ملی ایران به رهبری سید رضا زنجانی به آن نهضت پیوست و کمیته ادارات آن نهضت را با عضویت نیکومنش، اقلیدی، ذوالنصر و [[امیرحسین پولادی]] تشکیل داد و در کنش مبارزاتی از قبیل حضور در اجتماعات و تظاهرات و اعتصابات و همکاری در نشر [[راه مصدق]] و اعلامیه دیگر و پخش آنها و تهیه متن‌های سیاسی با کمک برادرش [[علی‌اصغر حاج سید جوادی]] کنش مداوم داشت.▼
=== آغاز ===
▲کُنِش سیاسی صدر از هنگام ورود به تهران و آشنایی با [[سید رضا زنجانی]] و در دوران [[فهرست نخست‌وزیران ایران|نخست‌وزیری]] [[محمد مصدق]] آغاز شد. پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] و حکومت علی مصدق و تشکیل نهضت مقاومت ملی ایران به رهبری سید رضا زنجانی به آن نهضت پیوست و کمیته ادارات آن نهضت را با عضویت نیکومنش، اقلیدی، ذوالنصر و [[امیرحسین پولادی]] تشکیل داد.
=== جبهه ملی دوم ایران ===
در اوایل سال [[۱۳۴۰ (خورشیدی)]] با کناره‌گیری [[سید محمود طالقانی]]، [[مهدی بازرگان]]، و [[یدالله سحابی]] از [[جبهه ملی ایران]]، به خاطر اختلاف نظرهایشان، [[جبهه ملی ایران (دوم)|جبهه ملی دوم ایران]] تشکیل شد. در جبهه ملی دوم، به دلیل در نظر گرفتن ملاحظات مذهبی، بحث پیدایش نهضت‌آزادی ایران مطرح شد.{{مدرک}}
=== دفاع از روحانیون ===
در ۱۳۴۶ (خورشیدی) در مبارزات روحانیان که در دهه ۱۳۴۰ (خورشیدی) آغاز شده بود [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] برای تعیین وکیل جهت هر یک از زندانی‌ها یا تبعیدی‌ها، تنها و مرتباً به صدر مراجعه می‌نمود. صدر با همکاری دیگر وکلای دادگستری مانند [[اسدالله مبشری]]، [[نورعلی تابنده]] (بعداً در تصوف ملقب به مجذوبعلی شاه)، [[عبدالکریم لاهیجی]]، [[هدایت‌الله متین دفتری]]، [[حسن نزیه]]، [[منوچهر مسعودی]] به دفاع از روحانیون در دادگاه می‌پرداخت. از جمله افرادی که وکالتشان با خود صدر بود [[سید علی خامنه‌ای]] (صدر اصرار داشت [[سید محمد خامنه‌ای]] که وکیل شده بهتر است در دفاع برادرش شرکت کند اما هاشمی با مشورت از طرف خامنه‌ای نپذیرفت)، [[محمدرضا مهدوی کنی]]، [[صادق خلخالی]]، فرزندان [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]] و [[علی مشکینی]]، [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]]، [[احمدی فروشانی]] (در اصفهان) و [[سید عبدالحسین دستغیب]] در (شیراز) بودند.
صدر جزو مؤسسین [[انجمن طرفداران حقوق بشر]] و نیز [[دفاع از زندانیان سیاسی]] بود که در [[جمعیت طرفداران حقوق بشر]] دایره حقوقی آنها اداره می‌کرد و از دستگاه‌ها به خاطر زندانی شدن افراد سؤالات متعددی می‌نمود و بازداشت و محاکمه آنها را تعقیب می‌کرد و نیز از طرف این جمعیت هنگام حمله و هجوم اراذلی و اوباشی یا مأموران [[سازمان امنیت]] در شهرستان‌ها به نمایندگی از آن جمعیت به چند شهرستان سفر کرد. (با همراهی افراد دیگر از نمایندگان نویسندگان یا کانون وکلا یا جمعیت‌های دیگر) که از آن جمله بود سفر به مشهد سفر به قزوین و به نجف آباد که در نجف آباد به اتفاق دو نفر نماینده دیگر جمعیت‌ها و [[وزارت دادگستری]] و یک خارجی و چند نفر دیگر مواجه با برخورد شهربانی و جلب صدر و دکتر متین به اداره شهربانی و تحت نظر بودن سه ساعت در آنجا که نتیجه با تلفن [[وزارت دادگستری]] از مرکز آزادی یافته و به تهران مراجعت کردند (آذر ۵۷) و گزارش برای آگاهی مردم دادند.
اغلب هماهنگی برای مصاحبه با خبرنگاران خارجی با مطلعین از مسائل سیاسی در تهران توسط صدر صورت می‌گرفت. این مصاحبه‌ها در منزل خود او یا محل‌های دیگر صورت می‌گرفت و در روزنامه‌های خارجی منعکس
منزل صدر محل تجمع
== کنش سیاسی در هنگام انقلاب و پس از آن ==
در اواخر سال ۱۳۵۶ و [[بهار]] و [[تابستان]] ۱۳۵۷ با دوستان دیگرش مانند [[ناصر میناچی]]، [[عبدالکریم لاهیجی]] و [[فتح‌الله بنی‌صدر]] با تشکیل جلساتی در تهیه پیش نویس قانون اساسی اقدام کردند. پیش نویس تدوین شده به دستور آیت‌الله خمینی به [[حسن حبیبی]] که او هم از [[فرانسه]] شروع به تدوین متن دیگری کرده بود، تحویل داده شد.
او در تشکیلات [[جمعیت دفاع از آزادی]] که به وسیله [[یدالله سحابی]] و [[مهدی بازرگان]] پایه‌گذاری
او در کنش‌هایی که [[عباس امیرانتظام]] برای جلوگیری از هجوم ارتش به مردم انجام می‌داد، شرکت می‌کرد. همچنین در ملاقات با [[جواهر لعل نهرو]] [[نخست وزیر هند]] و دادن دسته گل توأم با نامه‌ای که [[علی‌اصغر حاج سید جوادی|علی‌اصغر حاجسیدجوادی]] خطاب به او تهیه کرده بود، حاضر بود و همچنین در تهیه قالیچه هدیه به شهر قهرمان [[اسکندریه]] کنش داشت.
در استقبال از آیت‌الله خمینی هنگام مراجعتش به تهران به اتفاق [[سید محمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]] و [[یدالله سحابی]] حاضر بود و دیدارهایی با او در [[مدرسه رفاه]] توسط آنها صورت گرفت و بالاخره به عضویت [[دولت موقت]] بازرگان، ابتدا به عنوان[[وزیر کشور]] (۱۳۵۷ (خورشیدی) و سپس به عنوان [[وزیر دادگستری]] عضویت داشت. او در دوران تصدی گری [[وزارت کشور]] تلاش بسیاری برای برقراری نظم شهرها و جلوگیری از آشوب و اخلال اوباش و تعیین [[استاندار]]ان و [[فرماندار]]ان و به کنش انداختن [[کلانتری]]ها و مراقبت از اقدامات ضد [[انقلاب]] انجام داد و سپس [[رفراندم]] تغییر [[رژیم]] که بیش از 98 درصد مردم در آن رأی دادند را برگزار کرد و در انتخابات [[مجلس خبرگان]] و پس از تسلیم [[پیش نویس قانون اساسی]] به مجلس، اقدامات مؤثری مبذول داشت. او در [[تیر (ماه)|تیر]] ماه ۱۳۵۸ یا [[استعفا]]ی [[اسدالله مبشری]] به [[وزارت دادگستری]] منصوب
پس از سقوط [[دولت موقت]] در مقدمات تشکیل مجلس شورا دخالت داشت و در نتیجه به نمایندگی مردم قزوین در مجلس اول انتخاب
== دیگر کنش‌ها ==
صدرحاج‌سیدجوادی با وجود داشتن پروانه وکالت در پرونده‌های عادی در را دخالت نکرد و تنها در پرونده‌هایی که علیه بازرگان یا به شکایت او تشکیل شده بود به عنوان وکیل مدافع حاضر شد و به همین صورت در پرونده مربوط به [[نهضت آزادی ایران]] و دبیر کل بعدی آن [[ابراهیم یزدی]] برای دفاع از حقوق آنها شرکت نمود. او در سال‌های اخیر نیز عضو افتخاری [[شورای مرکزی نهضت آزادی ایران]] بود.
یکی از اشتغالات روزمره صدر از ۱۳۶۰ (خورشیدی (دی ماه آن سال) ابتدا تهیه مقدمات تدوین و سپس سرپرستی علمی [[دائرةالمعارف تشیع]] با استفاده از اعتبارات مالی [[ابوالفضل تولیت]] بود و از ۱۳۶۲ به علت استعفای دکتر محقق بنا به تصویب هیئت امناء عهده‌دار سمت سرپرستی دائرةالمعارف مزبور
== کنش‌ها در نهضت آزادی ==
در اوایل سال ۱۳۴۰ اعضای طیف مذهبی نهضت مقاومت ملی به رهبری [[سید محمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]] و [[یدالله سحابی]] [[عطایی]] نیاز دیدند که تشکلی ایجاد کنند که علاوه بر عناصر ملی به مباحث مذهبی نیز توجه داشته باشد. صدر از ابتدای مباحثات و نتیجه‌گیری و انتخاب نام [[نهضت آزادی ایران]] و عضویت در آن، با دوستان هم عقیده در دو جلسه شرکت داشته و جلسه دوم در منزل او برگزار شده بود. در همین جلسه آیت‌الله طالقانی برای عضویت در این تشکیلات استخاره کرد و در نتیجه استخاره خوب آمد.
در دهه ۴۰ و بعد از بازداشت اعضای نهضت آزادی،
''احمد
وی پس از آزادی از زندان در سال ۱۳۸۰ محل مراجعه خانواده‌های بازداشت شدگان نهضت آزادی بود و در سال ۱۳۸۱ دبیرکل نهضت آزادی به خاطر زحماتش از او تقدیر به عمل آورد.
همچنین در سال ۱۳۸۶ نهضت آزادی ایران و شورای کنشگران ملی مذهبی در برنامه سالگرد درگذشت آیت‌الله طالقانی در حسینیه ارشاد از
در سال ۱۳۸۸ جایزه قلم طلایی از طرف [[انجمن دفاع از آزادی مطبوعات ایران]] به او تعلق گرفت.
== نامه‌ها ==
از آن جمله نامه به مراجع تقلید، رهبر جمهوری اسلامی، رئیس قوه قضاییه، و نهادهای بین‌المللی (پاپ بندیکت شانزدهم، دبیرکل سازمان ملل و رئیس اتحادیه اروپا) و همچنین پیامی به ایرانیان خارج از کشور و بیانیه‌هایی در سالگرد تأسیس نهضت آزادی، سالگرد درگذشت دکتر سحابی و آیت‌الله طالقانی نوشت.
سطر ۱۲۸ ⟵ ۱۴۳:
او در نامه خود به مراجع بین‌المللی خواستار موضع‌گیری آنان علیه ظلم به زندانیان سیاسی ایران و پیگرد حقوقی عاملان و آمران فجایع بعد از انتخابات شد.
او در پیامی که به مناسبت هشتمین سالگرد درگذشت دکتر سحابی صادر کرد به رهبران جمهوری اسلامی توصیه کرد: «اگر می‌خواهند از مسیر ظالمانه‌ای که پیش گرفته‌اند، بازگردند؛ به سخنان آن پیر دوباره مراجعه کنند که از آن جمله نامه‌ای به رهبر فعلی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۷۸ بود که اگر مفاد آن را آویزهٔ گوش خود می‌کردند وضع حکومتی که با وعدهٔ مدینة النبی برسر کار آمده بود این نمی‌شد.»
سطر ۱۳۴ ⟵ ۱۴۹:
همچنین او در پیامی به مناسبت سالگرد درگذشت [[سید محمود طالقانی|طالقانی]] توصیه کرد: " که الگوی وحدت طالقانی را سرمشق کار خود قرار دهند تا امثال طالقانی‌ها پدید آیند و ایران عزیز از این شرایط اسفبار نجات یابد." او اضافه کرد: در پایان حاکمان را نیز توصیه می‌کنم به مردم بازگردند و به جای سرکوب مخالفان به تعامل بپردازند. اگر دوام قدرت با چنین روش هائی ممکن بود تاکنون تاریخ شاهد انقراض حکومتهای دیکتاتوری و پیروزی ملت‌ها نبود."
وی بارها از سوی دستگاه امنیتی تهدید شد تا دست از نامه پراکنی‌های خود بردارد.
== ممنوع‌الخروجی ==
در تاریخ ۲۳ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شعبه دوم دادیاری دادسرای امنیت شهید مقدس تهران واقع در زندان اوین احضاریه‌ای برای آقای
آقای
== مرگ ==
رسانه‌های فارسی زبان داخل و خارج از ایران به‌طور گسترده مرگ او را پوشش دادند و با تهیه گزارش و انجام مصاحبه به این موضوع پرداختند. پیکر
از جمله شرکت کنندگان در این مراسم می‌توان به [[ابراهیم یزدی]]، [[عبدالله نوری]]، [[حسین انصاری راد]]، [[محمد توسلی]]، [[غلامعباس توسلی]]، [[داوود هرمیداس باوند]]، [[عباس امیرانتظام]]، [[حبیب‌الله پیمان]]، [[لطف‌الله میثمی]]، [[محمد ملکی]]، [[عماد الدین باقی]]، [[مرتضی الویری]]، [[طاهری نجف آبادی]]، [[شکوری راد]]، [[کیانوش راد]]، [[سارا شریعتی]] و [[احسان شریعتی]]، [[محمود یگانلی]]، [[سعید شریعتی]] و اعضای شاخه‌های [[اصفهان]]، [[آذربایجان]] و [[زنجان]] نهضت آزادی، نیروهای ملی-مذهبی و اعضای [[جبهه ملی ایران]] اشاره کرد.
همچنین بعد از ممانعت نهادهای امنیتی از برگزاری مراسم بزرگداشت
در این مراسم چهره‌هایی نظیر [[ابراهیم یزدی]]، [[حسین شاه‌حسینی]]، حسین انصاری راد، [[عبدالله نوری]]، محمد توسلی، [[هاشم صباغیان]]، [[غلامعباس توسلی]]، [[عباس امیرانتظام]]، [[عباس شیبانی]]، [[غلامحسین کرباسچی]]، [[محمدرضا عارف]]، [[محمدرضا خاتمی]]، [[محمد ملکی]]، [[محمدبسته نگار]]، [[حبیب‌الله پیمان]]، [[سید حسین موسویان]]، [[ادیب برومند]] ،[[بهرام نمازی]]، حسین شاه اویسی، [[خسرو سیف]]، [[محمد نوری زاد]]، [[محمدجواد مظفر]]، [[سعید لیلاز]]، خانواده [[علی شریعتی]] و جمعی دیگر از روزنامه‌نگاران، کنشگران ملی-مذهبی و اعضای احزاب ملی حضور داشتند.
سطر ۱۶۲ ⟵ ۱۷۷:
== منابع ==
* [http://www.nehzateazadi.net/fmi/biograph/html/javadi.htm نهضت آزادی ایران (N.D) احمد صدر
* [http://www.rahesabz.net/story/13625 پیام
* [http://www.rahesabz.net/story/21485 درنامه احمد صدر
* [http://www.rahesabz.net/story/38613 احمد صدر
* [http://www.rahesabz.net/story/24399 نامه
* [http://www.rahesabz.net/story/21690 پیام کهنسال‌ترین کنشگر سیاسی ایران به کنشگران خارج کشور]
* [http://www.rahesabz.net/story/23218
* [http://www.rahesabz.net/story/36986 از حمله مغول چنین تهاجمی علیه ایرانیت و اسلامیت رخ نداده است]
* [http://www.kaleme.com/1390/11/07/klm-88451 انتشار عمومی نامه محرمانه احمد صدر
{{انبار-رده}}
سطر ۱۷۷ ⟵ ۱۹۲:
* {{یوتیوب|tv2Dhp8TDRM|سخنرانی افتتاحیه احمد صدر حاج سید جوادی در حسینیه ارشاد در سالگرد درگذشت شادروان آیت‌الله طالقانی در حسینیه ارشاد - تهران، ایران}}
* [http://www.ketabnews.com/detail-19673-fa-1.html انتشار یادداشت‌های زمستان ۵۷ نخستین وزیر کشور انقلاب]
* [http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1255135 احمد صدر
* [http://www.iran-newspaper.com/1380/800125/html/politic.htm#s9639 خبر آزادی دکتر احمد صدر
* [http://zamaaneh.com/news/2009/04/post_8599.html خبر رادیو زمانه در مورد اهدای قلم طلایی به احمد صدر
* [http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/05/090515_og_fb_golden_pen.shtml گزارش بی‌بی‌سی از مراسم اهدای قلم طلایی به احمد صدر
* [http://www.etemaad.ir/Released/88-02-13/296.htm#143086 گفتگو با احمد
{{وزیران کشور ایران}}
| |||