مسجد جامع یزد: تفاوت میان نسخه‌ها

این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهٔ [[تیموری]] است که از نظر [[کاشی‌کاری]]، سَردَر رفیع، [[مناره]]ها و [[کتیبهٔ]] آن در عداد زیباترین شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری می‌باشد.ارتفاع منارهارتفاع هایمناره‌های ۴۸متراست و گرچه ساختمان اصلی مسجد را به قبل از دورة تیموری نسبت می‌دهند ولی ساختمان فعلی بر طبق کتیبه‌های موجود نشان می‌دهد که در دورهٔ تیموری بنا گردیده‌است. کتیبه‌های مسجد یکی به خطّ [[کوفی آجری]] و دیگری به خطّ [[ثلث]] سفید بر روی [[کاشی لاجوردی]] است. در متن کتیبه سَردَرْ، نام [[شاهرخ تیموری]] و [[سلطان جهانشاه]] و تاریخ ۸۶۱ هجری قمری خوانده می‌شود.

دردوران پیش از اسلام درمکان کنونی مسجد جامع، احتمالاً آتشکده ساسانی برپابوده که تا دوران پس از اسلام نیز دوام داشته‌است.<ref name="masarat" />

بنای کنونی مسجد با وسعتی حدود ۱۰٬۰۰۰ مترمربّع مشتمل بر سَردَر ورودی و [[جلوخان]]، صحن وسیع، [[رواق]]های جانبی صحن، [[ایوان]]، [[گنبد]]خانه و [[شبستان]]های طرفین آن، شبستان بزرگ ستون‌دار، کتابخانه، تزیینات غنیّ و زیبا و کتیبه‌ها و سنگ نوشته‌های تاریخی و غیر تاریخی است.<ref name="shahbazi">شهبازی شیران (دکتر حبیب)، ۱۳۸۶: ۲۹ و ۳۰</ref> خاورشناسی به نام ماکسیم سیرو اعتقاد دارد نخستین مسجدی که به جای آتشکده، به نام مسجد عتیق شکل گرفته، مربوط به سده‌های اولیه اسلام است.<ref name="masarat" />

پیشینه تاریخی: قدیمی‌ترین تاریخی که برای انجام فعالیت‌های مذهبی-اسلامی، در بخشی از فضای کنونی مسجدجامع یزد ذکر می‌شود، متعلق به نیمه دوم قمری است. احداث مسجدجامع را نیز مربوط به نیمه دوم سده سوم قمری، درزمان حکومت «عمرولیث» و در عصر صفاریان یا قبل از سلاجقه می‌دانند، مسجدی که در ترسیم ماکسیم سیرو دارای انحراف قبله بود. درسده چهارم قمری، مسجدجامع یزد در حومه شهر قرار داشته، که در واقع در کنار آتشکده زرتشتی بنا شده بود.<ref name="masarat" />

به نقل از استاد پیرنیا این گنبددارای دوپوسته می‌باشد که پوشش درونی گنبد که متناسب با اقتضائات فضایی و اجرایی معماری داخلی مسجد شکل می‌گیرد، شرایطی را به وجود می‌آورد که با پوشش بیرونی که متناسب با اقتضائات بیرونی شکل می‌گیرد، متفاوت است.<ref name="masarat" />

دیگر ویژگی مهمّ بنا کاربرد وسیع تاق‌های سراسری ([[تاق]] و تویزه) در شبستان‌هاست که با [[کاشی معرّق]] همراه‌است. نکتهٔ قابل توجّه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئلهٔ ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیلهٔ انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست. همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و [[محراب]] زیبای آن که از قسمت‌های مهمّ مسجد به‌شمار می‌رود، بی‌نهایت ارزنده و جالب است<ref name="shahbazi" />

نحوه شکل‌گیری مسجد: مسجد فعلی برجای سه مسجدی بنا شده که درقرون متمادی، در جوار یکدیگر ساخته‌اند. این سه نهایتاً در دوره قاجاریان به مسجدی واحد باصحن وسیع تبدیل شده‌است.<ref name="masarat" />

{{پانویس|۲}}