دودمان هان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏لید: الگو تاریخ چین
خط ۳۲:
|date_event5 =
|stat_year1 = 50 BCE est.<ref>{{cite journal|last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D | title = East-West Orientation of Historical Empires | journal = Journal of world-systems research|date=December 2006|volume=12|issue=2|pages=219–229|url=http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf|accessdate=12 August 2010 |issn= 1076–156x}}</ref>
|stat_area1 = ۶،۰۰۰،۰۰۰۶٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
|stat_year2 = 2 CE<ref name=nishijima1986>Nishijima (1986), 595–596.</ref>
|stat_pop2 = ۵۷٬۶۷۱٬۴۰۰ نفر
خط ۶۷:
|legislature =
|footnotes =
|flag_p1=Qin empire 210 BCE.png|flag_s1=Three Kingdoms.png|flag_s2=China 5.jpg|flag_s3=Wei-Wu-Shun Dynasties 220 - 280 (AD).PNG|flag_p2=战国形势图(前350۳۵۰年)(简).png}}{{Coord|۳۴|۰۹|۲۱|N|۱۰۸|۵۶|۴۷|E|region:CN_type:country_source:kolossus-dewiki|display=title}}
[[پرونده:Han map.jpg|بندانگشتی|400px|گستره دودمان هان در سال ۸۷ پیش از میلاد]]
 
خط ۷۵:
 
== تاریخچه ==
 
=== هان غربی ===
{| class="wikitable"
سطر ۹۰ ⟵ ۸۹:
|[[دودمان چین|دودمان کین]]
|}
'''هان غربی''' یا '''هان پیشین''' نیمه‌ینیمهٔ نخست دوره‌یدورهٔ دودمان هان بود. نخستین [[فهرست دودمان‌های تاریخ چین|دودمان امپراتوری]] در چین، [[دودمان چین|دودمان کین (۲۲۱ تا ۲۰۷ پ. م.)]] بود. [[دودمان چین|دودمان کین]] تمام [[عصر دولت‌های جنگ‌طلب|دولت‌های جنگ‌طلب چین]] را با غلبه بر آنها متحد ساخت و حکومت یکپارچه چین را بوجود آورد، اما [[دودمان چین|امپراتوری کین]] پس از مرگ نخستین امپراتور آن، [[چین شی هوانگ|کین شی هوانگ‌ده]] ناپایدار و بی‌ثبات گشت.
 
ظرف چهار سال، قدرت دودمان کین با شورش‌هایی اضحملال شد. دو رهبر شورشی سابق، شیانگ یو (متوفای ۲۰۲ پ. م.) از چو و [[گائوزو امپراتور هان|لیو بانگ]] (متوفای ۱۹۵ پ. م.) از [[هانژونگ|هان]] در یک ستیز برای تسلط بر چین با یکدیگر نزاع کردند و [[گائوزو امپراتور هان|لیو بانگ]] در نبرد گایشیا (۲۰۲ پ. م.) در [[آن‌هوئی|آن‌هویی کنونی]] بر شیانگ یو غلبه کرد و امپراتور تمام چین شد.
 
==== [[امپراتور گائوزو هان|امپراتور گائوزو]] ====
سطر ۱۳۴ ⟵ ۱۳۳:
لیوشیو خود را گوانگ وو دی نامید و لقب امپراتور اختیار کرد. سپس پایتختش را از [[چانگ‌آن|چانگان]] به [[لوئویانگ]] انتقال داد. در دوران او، سیستم کشوری دوباره [[ارباب‌رعیتی|فئودالی]] شد.
 
تحت سلطه‌یسلطهٔ [[امپراتور لینگ هان|امپراتور لینگ]] (۱۶۸ تا ۱۸۹ میلادی) خواجه‌ها ممنوعیت‌های حزبی را تمدید و افزایش دادند.
 
==== شورش‌های دهقانی ====
سطر ۱۴۲ ⟵ ۱۴۱:
در سال ۱۸۴، زرددستاران با یک نیروی سیصد هزار نفری شورش‌های گسترده‌ای را در چندین ناحیه اطراف پایتخت برپا کردند. سرانجام نیروهای امپراتوری، شورشیان را پس از ماه‌ها نبرد شکست دادند. در سال ۲۲۰ میلادی، آخرین امپراتور هان، [[امپراتور شیان هان|شیین دی]]، از سلطنت کناره‌گیری کرد و امپراتوری به سه پادشاهی تقسیم شد که هرکدام مدعی تاج و تخت هان بودند. تا چهارصد سال بعد، امپراتوری یکپارچه‌ای پدید نیامد.
 
در سال ۲۲۰ میلادی، [[امپراتور شیان هان]] از دودمان هان شرقی توسط کائو پی مجبور به استعفاء و خلع مقام شد و با این کار دودمان هان پسین منحل گشت و دوره‌یدورهٔ سه پادشاهی با سه امپراتوری [[کائو وی]]، [[ووی شرقی]] و [[دودمان شو (سه امپراتوری)|شو هان]] آغاز به کار کرد.
 
== جستارهای وابسته ==
* [[امپراتوری تانگ]]
* [[امپراتوری سونگ]]
* [[کائو وی]]
* [[امپراتوری مینگ]]
* [[فهرست بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان]]