نام‌های خانوادگی یهودی: تفاوت میان نسخه‌ها

یهودیان به صورت تاریخی از نامهاینام‌های با ریشه عبری استفاده می‌کردند. در این سیستم پس از نام کوچک پیشوند بن- یا بت- (به معنی پسر یا دختر) و سپس نام پدر استفاده می‌شد. نامهاینام‌های خانوادگی دائمی در بین [[یهودیان سفاردی]] اسپانیا رایج بود ولیکن این سیستم در بین یهودیان [[اشکنازی]] گسترش نیافت؛ ولیکن یهودیان اشکنازی در قرنهای ۱۸ و ۱۹ میلادی مجبور به پذیرش نامهاینام‌های خانوادگی آلمانی شدند تا [[حقوق شهروندی]] به دست آورند.

با اینکه یهودیان اشکنازی معمولاً دارای نامهاینام‌های خانوادگی اروپایی یا عبری مدرن هستند؛ در مراسم مذهبی معمولاً از نامهاینام‌های خانوادگی عبری سنتی استفاده می‌کنند. این نامها معمولاً در کنیسه یا در [[کتوبا]] مورد استفاده قرار می‌گیرند.

استفاده از نام خانوادگی در بین یهودیان عربی زبان بسیار رایج بود که این فرهنگ را با خود به اسپانیا و پرتغال بردند. در بین یهودیان اسپانیا نامهایی مانند Abeldano معادل ابن الدنان، Abencabre معادل ابن زبارا، Avinbruch معادل ابن بروج، Hacen معادل حسن یا حازن یافت می‌شود. نامهاینام‌های [[کتاب مقدس]] معمولاً تغییرات جالبی در یهودیان سفاردی می‌کنند مثلاً [[اسحاق]] به صورت Acaz، [[کوهن]] به صورت Coffen یا Coffe، یوم-توب به صورت Bondia، زماه به صورت Crescas یا Cresquez می‌شود.

استفاده از نامهاینام‌های شهرها و روستاها به عنوان نام خانوادگی در بین یهودیان سفاردی رایج بود. به‌طور مثال نامهاینام‌های خانوادگی نظیر [[اسپینوزا]]، گروندی، کاوالریا، دو لا توره، دل مونته، لوسادا و [[ویلا رئال]] از این نوع هستند.

بسیاری از یهودیانی که به زور مسیحی شدند یا به‌طور خفی یهودی بودند از ترجمه نامهاینام‌های عبری به عنوان نام خانوادگی استفاده کردند. مثلاهایم به Vidal و De Vidas، زو به Lobos، شلوم به de Paz، رواه به de la cruz و Espirito Santo تبدیل شد. بسیاری از یهودیان سفاردی به جای پیشوندهای عبری بن- و بت- از ابن- و بنت- عربی استفاده می‌کردند. ابن عزرا یکی از این افراد بود.

تا قبل از قرن ۱۸ که یهودیان وارد عرصه اجتماعی شوند ارتباط بین یهودی و غیریهودی در اروپا بسیار کم بود. البته استثناهایی در شهرهای بزرگ نظیر پراگ و فرانکفورت وجود داشت که در آن بسیاری از نامها از تابلوی خانه‌ها یا خاندان ربانی گرفته می‌شد. این نامها برای تغییر بسیار آسانتر بودند و مانند نامهاینام‌های امروزی رسمی محسوب نمی‌شدند.

روند اعطای نامهاینام‌های خانوادگی دائمی به یهودیان از [[امپراتوری اتریش-مجارستان]] شروع شد. در ۲۳ ژوئیه ۱۷۸۷ پنج سال بعد از دستور امپراتور جوزف دوم مبنی بر آزادی یهودیان آن‌ها مجبور شدند که نامهاینام‌های خانوادگی آلمانی انتخاب کنند. [[پروسیا]] نیز کمی بعد اینکار را انجام داد. بعد از اشغال پروسیا توسط [[ناپلئون]]، نامهاینام‌های خانوادگی برای تمامی شهروندان اجباری شد.

در فرانسه استفاده از نامهاینام‌های کتاب مقدس بیشتر رایج بود. یهودیان انگلستان نیز که ابتدا فرانسوی صحبت می‌کردند از نامهاینام‌های توراتی استفاده می‌کردند و رایجترین نام در بین آنان ایزاک (اسحاق) و بعد از آن جوزف (یوسف) بود.

بسیاری از مهاجران به اسرائیل نامهاینام‌های خود را به عبری تغییر دادند تا پایان عصر آواره بودن را نشان دهند. این کار بیشتر در بین یهودیان اشکنازی رایج بود زیرا نام خانوادگی آنان تازه‌تر بود.

بعضی از این افراد نامهاینام‌های خانوادگی با تمهای صهیونیستی انتخاب می‌کردند مثلاً بن آمی (فرزند مردمم)، یا بن ارتزی (فرزند کشورم) یا بار ایلان (فرزند درختان). بعضی نامهاینام‌های عبری مشابه نامهاینام‌های خانوادگی قبلی خود انتخاب کردند مثلاً گلدا میرسوهن به [[گلدا میر]] تبدیل شد. [[دیوید بن گوریون]] دارای نام خانوادگی گرون بود که نام عبری بن گوریون (به معنی فرزند بچه شیر) را انتخاب کرد.

یکی از منابع اصلی نامهاینام‌های خانوادگی شغل و پیشه افراد بود. مثلاً نامهایی نظیر Merchant و Kaufmann به معنی تاجر رایج شدند. نامهایی از این قبیل نیز عبارتند از :Banks (بانکدار)، Brauer, Breyer و Brower (تولیدکننده آبجو)، Spielmann (بازیگر)، Steinschneider (سنگشکن)، Graveur (سنگتراش)، Shoemark (کفشدوز)، Schuster (کفاش)، Schneider, Snyder (خیاط به عبری حیاط یا Hyatt) و Wechsler (صراف).

بعضی نامهاینام‌های دیگر دارای یهودی بودن بیشتری بودند نظیر Parnass, Gabbay, Singer, Cantor, Voorsanger, Chazan, Cantarini. بعضی دیگر نیز به مقام فرد در کنیسه اشاره داشتند نظیر Schochet, Shadkun, Moreno, Rabe, Rabinowitz, Rabinovich, Rabinowicz, Rabbinovitz, Benmohel.

بسیاری از [[یهودیان ایران]] تا قبل از اجباری شدن نام خانوادگی توسط [[رضا شاه]] دارای نام خانوادگی دائم نبودند. از این رو معمولاً از اسامی به صورت سنتی یهودی استفاده کرده و هر شخص با نام پدرش به همراه بار (برای مردان، معادل ابن)(مثلا نیسیم بار سلوماه) یا بت (برای دختران) (به طوربه‌طور مثال ساره بت آشر) شناخته می‌شد. یهودیان به صورت کلی در بین شیعیان در شغلهایی مشغول به کار بودند که یا از نظر مسلمانان منفور محسوب می‌شد مانند: [[خرده فروشی]]، رنگرزی، مطربی، آوازخوانی، رقاصی، فروشنده تریاک و [[مشروبات الکلی]].<ref>Between Foreigners and Shi‘is: Nineteenth-Century Iran and its Jewish Minority, Daniel Tsadik, page 13, Stanford University Press, 2007</ref> بعضی دیگر در شغلهایی که در بین یهودیان در تمامی دنیا رایج است مشغول به کار بودند. نمونه‌هایی از این شغلها عبارتند از: پزشکی، صرافی، طلافروشی، نقره فروشی و مسفروشی. بعد از اجباری شدن نام خانوادگی بسیاری یهودیان این شغلها را به عنوان نام خانوادگی خود انتخاب کردند. از آن جمله می‌توان به ابریشمی، الماسی، بلوریان، دهقان، فلاح، زرگر، زرگرزاده، زرگران، [[زرین دست]]، زرینکوب، جواهریان، گوهری، صراف، صراف زاده، صراف پور، صراف نژاد، بانکی، طلایی، حکاکیان، طلاسازان، عطاریان، فالگیر، فرش فروش، قصاب، حلیمی، حناساب، کدخدا، کفاش، خاکشوری (خریدار خاک طلا از طلافروشی)، کمانچه کش، لحافدوز، معلم، نجار، نجاریان، پنیریان، پزشکی، پزشک زاده، حکیمی، حکیمزاده، وکیل، پینه‌دوز، روانشناس، شاعر، شوکت (ذبح‌کننده کوشر)، توتونی، ذهابیان (طلافروش) اشاره کرد.<ref>Meanings of Persian-Jewish Surnames, Ephraim Dardashti, https://www.academia.edu/24216532/Meanings_of_Persian-Jewish_Surnames</ref>

بعضی دیگر از یهودیان نامهاینام‌های یهودی را فارسی کردند یا پسوندهای فامیلی قبلی را حذف و از پسوندهای -پور (پسر، معادل بار به زبان عبری)، نژاد و -زاده استفاده نمودند. مثلاً از آن جمله ربیع‌زاده (فرزند [[ربی]] (حاخام))، ربیع پور (پسر [[ربی]] (حاخام))، ربیع‌نژاد (از نژاد [[ربی]] (حاخام))، حاخام زاده (فرزند حاخام)، حکمی (حاخامی)، دیانی، دیان زاده (فرزند [[دیان]])، دیانپور (پسر [[دیان]])، دیان نژاد (از نژاد [[دیان]])، جناب پور (پسر [[راس جالوت]])بنی یعقوب (فرزند یعقوب (اسرائیل))، بنت یعقوب (دختر یعقوب (اسرائیل))، یعقوب زاده، یعقوب نژاد (از نژاد یعقوب (اسرائیل))، داوود پور (پسر [[داوود]])، داوودزاده (فرزند [[داوود]])، ناتانزاده (فرزند ناتان)، موسی زاده (فرزند موسی)، موسی پور(پسر موسی)، موسی نژاد (از نژاد موسی)، ابراهیم زاده، ابراهیم نژاد، پورابراهیم.

یهودیانی در که کشورهای بین ایران و روسیه مانند ازبکستان، تاجیکستان، گرجستان زندگی میکردند از ترکیب نامهاینام‌های فارسی و روسی استفاده میکردند. بسیاری به جای پسوند -زاده و یا -پور از پسوند روسی -وف استفاده میکردند. به طوربه‌طور مثال آبراموف (پسر ابراهیم)، شبتایوف (پسر شنبه)، حسیدوف (پسر فرد درستکار)،

بعضی دیگر از نامهاینام‌های عبری استفاده کردند مانند، حیم، هارونی، لاویان، لاوی، لوایی، لیویان (به معنی تعلق به قبیله [[لاویان]])، کهن ([[کوهن]])، کهنپور (پسر [[کوهن]])، کهنزاده (فرزند [[کوهن]])، کهن نژاد (از نژاد [[کوهن]])، کهنصدق، [[دیان]]ی، [[دیان]] زاده، [[دیان]]پور، موسوی (از تبار موسی).

به دلیل اینکه معمولاً یهودیان در [[امپراطوری عثمانی]] که سنی مذهب بود دارای شرایط بسیار بهتری نسبت به ایران بودند بسیاری در تجارت با [[ترکیه عثمانی]] بودند. این یهودیان معمولاً نامهاینام‌های خانوادگی مرتبط با شغل خود با پسوند ترکی -چی برای خود انتخاب می‌کردند. از آن جمله ساعتچی، طلاچی، نقره چی، مس چی، [[قلم چی]]، شالچی، دستمالچی، گیوه چی، چادرچی، قالیچی، فرشچی، پوستچی، عتیقه چی، آیینه چی، جورابچی، پنبه چی، سیمچی، ترمه چی، عرقچی (فروشنده عرق).

در شهرهایی که جمعیت یهودی قابل توجهی وجود داشت بسیاری یهودیان نام آن شهر را به عنوان نام خانوادگی خود انتخاب کردند. ولیکن این نوع نام خانوادگی منحصر به فرد در بین یهودیان نیست و بسیاری جنتیلهای مسلمان نیز از چنین نامهایی استفاده کردند. به طوربه‌طور مثال شیرازی، تهرانی، یزدی، اصفهانی، نهاوندی، دماوندی، همدانی، تبریزی، مشهدی، دیلمانی،کاشانی،گلپایگانی، گرجی، شمالی.

این نامها توسط افرائیم دردشتی از اطلاعات شخصی و نامهاینام‌های استفاده شده در متون یهودی و روزنامه‌های یهودی جمع‌آوری شده‌اند.<ref>http://www.ece.ucsb.edu/~parhami/docs_folder/f27-meanings-persian-jewish-surnames.pdf</ref><ref>http://wikigenia.org.il/index.php?title=מקור_שמות_המשפחה_של_יהודי_מרכז_אסיה</ref>