عبدالحسین زرین‌کوب: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏نقد ادبی: ارزش میراث صوفیه
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
ابرابزار، اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام، اصلاح نویسه، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسه‌های عربی
خط ۲۰:
|نقش‌های برجسته=
|پیشه= مدیریت گروه [[زبان فارسی|زبان و ادبیات فارسی]] [[دانشگاه تهران]]، [[استاد]] [[دانشگاه تهران]]
|وبگاه=
|وب‌گاه=
|زمینه فعالیت= ادبیات، تاریخ، تصوف
|استاد= [[محمدتقی بهار|ملک‌الشعراء بهار]]،{{سخ}}[[بدیع‌الزمان فروزانفر]]
خط ۳۳:
|گفتاورد=
}}
'''عبدالحسین زرین‌کوب''' (۲۷ اسفند ۱۳۰۱ – ۲۴ شهریور، ۱۳۷۸) [[ادبیات|ادیب]]، [[تاریخ‌نگار]]، [[نقد ادبی|منتقد ادبی]]، [[نویسنده]]، و [[ترجمه|مترجم]] برجستهٔ ایران معاصر است. آثار او به‌عنوان مرجع عمده در مطالعات [[تصوف]] و [[مولوی]]‌شناسی شناخته می‌شود.<ref>[http://bashgah.net/pages-9984.html باشگاه اندیشه، ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۰۸.]</ref> وی از تاریخ‌نگاران برجستهٔ ایران است و آثار معروفی در تاریخ ایران و نیز تاریخ اسلام دارد. این آثار به‌دلیل بیان ادبی و حماسی تاریخ از آثار پرفروش در میان ایرانیان هستند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=تاریخ‌نویسی با طعم احساس / علیرضا بهرامیان، پژوهشگر تاریخ | وب‌گاهوبگاه=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | پیوند=http://www.cgie.org.ir/fa/news/71882 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-11-02}}</ref>
 
زرین‌کوب بیش از چهار دهه در دانشگاه تهران، ادبیات فارسی، تاریخ اسلام و تاریخ ایران تدریس کرد<ref name="ReferenceB">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= زرین کوب|نام=عبدالحسین |کتاب=حکایت هم چنان باقی | ناشر= |سال=1377 |شابک=}} - یادداشت زرین کوب در پایان کتاب تحت عنوان «حکایت هم چنان باقی»</ref> و پس از انقلاب، با [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] همکاری کرد، از جمله این که ۶۵۰۰ کتاب و مجله را به دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://cgie.org.ir/fa/news/3550|عنوان=6500 کتاب و مجله اهدایی دکتر زرین کوب به دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | ناشر = مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|تاریخ = |تاریخ بازبینی= دی 1395}}</ref>
خط ۵۲:
عبدالحسین زرین‌کوب در چهار کتاب به بررسی تاریخ اسلام پرداخته که عبارتند از: ''بامداد اسلام''، ''کارنامهٔ اسلام''، ''دو قرن سکوت''، و ''تاریخ ایران بعد از اسلام''.
 
زرین‌کوب کتاب ''[[دو قرن سکوت]]'' را درمورد حوادث و اوضاع تاریخیِ ایران در دو قرن اول اسلام (از حملهٔ عرب تا ظهور دولت طاهریان) نگاشته و در سال ۱۳۳۶ در چاپ دوم کتاب بسیاری از مطالب کتاب که به گفتهٔ خودش، ناشی از ''خامی و تعصب'' او بوده، را حذف کرده‌است.<ref>عبدالحسین زرین‌کوب در مقدمه چاپ دوم، مطالب محذوف را ناشی از خامی و تعصب خود دانسته استدانسته‌است</ref> در فصل اول کتاب ''تاریخ ایران بعد از اسلام''، زرین کوب لحن ''دو قرن سکوت'' را غیرواقع‌بینانه و دور از معیارهای پژوهش می‌خواند.<ref>به فصل اول کتاب ''تاریخ ایران بعد از اسلام'' (عنوان فصل: در باب مآخذ و نقد آن‌ها) رجوع شود</ref> در مصاحبه‌ای که [[عطا آیتی]] دو سال قبل از درگذشت زرین‌کوب با او داشت، زرین‌کوب در پاسخ به سؤال "کدام‌یک از آثار خودتان را بیش‌تر دوست دارید؟" کتاب ''دو قرن سکوت'' را نام برد.<ref name="ReferenceA" />
 
او هم‌چنین کتابی دیگر با عنوان ''[[تاریخ ایران بعد از اسلام (کتاب)|تاریخ ایران بعد از اسلام]]'' در سال ۱۳۴۳ و دو کتاب دیگر در سال ۱۳۴۸ به نام‌های ''[[بامداد اسلام]]'' و ''[[کارنامه اسلام]]'' نگاشته استنگاشته‌است. وی در ''بامداد اسلام''، به بررسی تاریخ اسلام از آغاز تا پایان دولت اموی پرداخته. در کتاب ''تاریخ ایران بعد از اسلام''، یک فصل کامل را به شرح مآخذ و منابع تاریخ اسلام و نقد آن‌ها اختصاص داده استداده‌است. جلد دوم و فصل آخر جلد اول کتاب ''تاریخ ایران بعد از اسلام'' به دستور ساواک توقیف می‌شوند و فقط همان جلد اول به صورت ناقص انتشار می‌یابند.<ref name="ReferenceB" /> فصل آخر جلد اول این کتاب (که پس از انقلاب در کتاب ''دفتر ایام'' منتشر شد و خود نیز ''دفتر ایام'' نام دارد)، با لحنی تند علیه سلطنت شروع می‌شود و زرین‌کوب در آن ''پادشاهان جهان'' را محکوم می‌کند که ''دنیا را همواره به خاک و خون کشیدند''؛ و نیز زرین‌کوب اشاراتی به حکومت اسلامی در این متن دارد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= زرین کوب|نام= عبدالحسین|کتاب=دفتر ایام | ناشر= |سال= |شابک=}}</ref><ref>علی دهباشی، مقالهٔ «دکتر عبدالحسین زرین کوب و نهضت نوین فرهنگی ایران» در یادنامه زرین کوب</ref> به گفتهٔ زرین کوب، جلد دوم آن کتاب توسط ساواک نابود شد<ref name="ReferenceB" /> و هرگز انتشار نیافت. سال‌ها بعد زرین کوب پس از انقلاب، کتاب دوجلدی ''تاریخ مردم ایران'' را تألیف کرد و مطالب جلد دوم ''تاریخ ایران بعد از اسلام'' را در جلد دوم ''تاریخ مردم ایران'' آورد.
 
''کارنامه اسلام'' هم به بررسی فرهنگ و تمدن اسلامی اختصاص دارد. زرین‌کوب در آغاز [[کارنامه اسلام]] می‌نویسد:
{{نقل قول|کارنامه اسلام یک فصل درخشان تاریخ انسانی است. نه فقط از جهت توفیقی که مسلمین در ایجاد یک فرهنگ تازه جهانی یافتند بلکه به سبب فتوحاتی که آن‌ها را موفق کرد برای ایجاد یک دنیای تازه ورای شرق و غرب. قلمرو اسلامی که در واقع نه شرق بود و نه غرب|عبدالحسین زرین‌کوب|کارنامه اسلام<ref name="ReferenceC">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= زرین کوب|نام=عبدالحسین |کتاب=کارنامه اسلام | ناشر= امیرکبیر|سال= 1394|شابک=}} - چاپ بیستم</ref>}}
 
عبدالحسین زرین‌کوب در ''کارنامه اسلام'' مدعی می‌شود که در جریان حمله اعراب به ایران، ''همه جا در قلمرو ایران و بیزانس مقدم مهاجمان را عامه مردم با علاقه استقبال کردند''<ref name="ReferenceC" /> وی در ''دو قرن سکوت'' نوشت که: ''شک نیست که در هجوم تازیان، بسیاری از کتاب‌ها و کتابخانه‌های ایران دستخوش آسیب فنا گشته استگشته‌است''<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=زرین کوب |نام=عبدالحسین |کتاب=دو قرن سکوت | ناشر= |سال= |شابک=}} - با مقدمه مرتضی مطهری در نقد کتاب</ref> اما در ''کارنامه اسلام'' آن را نفی و به ''یک افسانه'' تشبیه می‌کند و می‌گوید: ''روایتی هم که گفته‌اند کتابخانه مدائن را اعراب نابود کردند ظاهراً هیچ اساس ندارد و مآخذ آن تازه‌است''. [[شجاع‌الدین شفا]] با بیان تغییر موضع زرین‌کوب در کتاب ''کارنامه اسلام'' نسبت به کتاب ''دو قرن سکوت''، وی را به «دوگانگی»، «غرض ورزی» و «عدم واقع بینی» متهم می‌کند.<ref>تولدی دیگر صفحهٔ ۶</ref> در مقابل [[فرهاد بهبهانی]] و [[سید مصطفی حسینی طباطبایی]] این نقد شفا نسبت به نگارش ''کارنامه اسلام'' توسط زرین‌کوب را منصفانه نمی‌دانند<ref>پنج نقد بر تولدی دیگر صفحه ۱۴۷،</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=حسینی طباطبایی |نام= مصطفی|کتاب=دین ستیزی نافرجام | ناشر= |سال=1379 |شابک=}} - در نقد کتاب تولدی دیگر اثر شجاع الدین شفا</ref>
 
از جمله افرادی که بر آثار زرین‌کوب در باب تاریخ اسلام نقد وارد کردند، علاوه بر شجاع‌الدین شفا می‌توان به [[مرتضی مطهری]] و [[فریدون آدمیت]] اشاره کرد. مطهری در کتاب [[خدمات متقابل اسلام و ایران]] مقاله‌ای در نقد دو قرن سکوت نوشته استنوشته‌است که امروزه در مقدمه دو قرن سکوت منتشر می‌شود. فریدون آدمیت نیز راجع به ''تاریخ ایران بعد از اسلام'' می‌نویسد:
{{نقل قول|نویسندگان اخیر خودمان هیچ معنی تازه‌ای را کشف نکرده‌اند و هرچه آوردند، رونویسی گفته‌های فرنگیان است؛ و آخرین آن نوع کتاب‌ها (تاریخ ایران بعد از اسلام، عبدالحسین زرین‌کوب، ۱۳۴۳) مطلب بامعنی تازه‌ای ندارد، از تعقل تاریخی یک‌سره خالی است و از نظر فن تاریخ‌نگاری جدید، دست کم سیصدسال عقب افتاده استافتاده‌است|فریدون آدمیت|اندیشه‌های فتح‌علی آخوندزاده<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=آدمیت |نام= فریدون|کتاب=اندیشه‌های فتح‌علی آخوندزاده | ناشر= |سال= 2005|شابک=}} - با مقدمه [[بهرام مشیری]] - فصل چهارم: اندیشهٔ سیاسی، ناسیونالیسم، پاورقی چهلم</ref>}}
 
== کتابشناسی ==
خط ۱۳۷:
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:زرین‌کوب، عبدالحسین}}
 
[[رده:استادان دانشگاه اهل ایران]]
[[رده:استادان دانشگاه پاریس]]