پلیمر: تفاوت میان نسخه‌ها

رشته دانشگاهی پلیمر یکی از گرایشهای شیمی و مهندسی شیمی می‌باشد. این گرایش تا سال ۱۳۶۲ یکی از گرایش‌های [[مهندسی شیمی]] بود اما در حال حاضر به عنوان یک رشته مستقل با دو گرایش صنایع پلیمر و تکنولوژی و علوم رنگ در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ارائه می‌شود، البته هنوز نیز در شماری از دانشگاه‌های کشور مهندسی پلیمر یکی از گرایش‌های مهندسی شیمی است. واژهٔ بسپار فارسی است و از دو بخش بس (بسیار) و پار (پاره، قطعه) ساخته‌شده‌است.<ref>[http://www.iranpolymer.com/default.asp?section=baspar_farsi]</ref> {{پیوند مرده}}{{پیوند مرده}}واژه «پلیمر» از دو بخش [[زبان یونانی|یونانی]] «پُلی» به معنای بسیار و «مر» به معنی قسمت، پاره یا قطعه گرفته شده‌است.

 

شمار واحدهای تکرارشونده<ref>unit cell</ref> در یک مولکول بزرگ [[درجه بسپارش]] یا درجه پلیمریزاسیون نامیده می‌شود. بسپارهایی که تنها از یک نوع واحد تکرار شونده ساخته‌شده‌اند، [[جوربسپار]]<ref>Homopolymer</ref> و آنهایی که از چند گونه واحد تکرارشونده تشکیل شده‌اند، [[هم بسپار]]<ref>copolymer</ref> نامیده می‌شوند. گاهی لفظ [[ترپلیمر]]<ref>Terpolymer</ref> نیز برای محصولات حاصل از بسپارش سه تک‌پار به کار می‌رود. در عین حال، در مورد محصولاتی که با بیش از سه تک‌پار بسپارش شده‌اند، لفظ [[ناجوربسپار]]<ref>Heteropolymer</ref> رایج است.

 

بیشتر مواد اساسی همچون [[پروتئین]]، [[چوب]]، [[کتین]]، [[لاستیک]] خام ([[کائوچو]]) و [[رزین]]‌ها بسپار هستند. بسیاری از مواد مصنوعی همچون [[پلاستیک]]‌ها، [[الیاف مصنوعی]] ([[نایلون]]، [[ریون]] و…)، [[چسب]]‌ها، [[شیشه]] و [[چینی]] مواد پلیمری هستند.

 

بسپارها به دو دسته بسپارهای طبیعی و بسپارهای مصنوعی تقسیم می‌شوند. البته بسپارها را به روش‌های مختلف دیگری نیز دسته‌بندی نیز می‌کنند. دسته‌بندی زیر بر اساس ساختار بسپار انجام شده‌است.

 

بسپارها دارای خواص ویسکو الاستیک هستند و منشأ این پدیده، در گرمانرم‌ها گره خوردگی زنجیره‌ها و در گرماسخت‌ها گره خوردگی زنجیره‌ها و اتصالات شبکه‌ای آن‌ها در هم است.

 

آمیختن بسپارها، یکی از روش‌های فراگیر و پربازده برای دستیابی به مواد جدید با ویژگی‌های مناسب است. این روش، معمولاً اقتصادی‌تر از ساخت و گسترش بسپارهای جدید است. توماس هانکوک (Thomas Hancock) اولین فردی بود که به فکر دست‌یابی به خواص بهتر با به‌کارگیری از روش آلیاژسازی افتاد. او با آمیختن لاستیک طبیعی با یک گونه صمغ طبیعی به نام «گوتا پرچا» (Gutta Percha) ماده‌ای به دست آورد که از آن برای ساخت لباس‌های ضدآب استفاده شد. نخستین آمیزهٔ تجاری گرمانرم، آلیاژ PVC/NBR بود که درسال ۱۹۴۲ به بازار جهانی عرضه شد.

مهم‌ترین دلایل اقتصادی آلیاژسازی بسپارها، عبارتند از: