مد (موسیقی): تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
گسترش |
←مد در موسیقی ایرانی: گسترش |
||
خط ۴:
در طول تاریخ موسیقی، تعریف مفهوم مد موضوع تلاشهای بسیاری بودهاست.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۰}}</ref> اگر گام موسیقی به عنوان یک بستر صوتی در نظر گرفته شود و [[ملودی]] به عنوان یک سیر مشخص در این بستر صوتی در نظر گرفته شود، مفهوم «مد» را میتوان به عنوان حلقهٔ اتصال این دو در نظر گرفت که از گام خاصتر و از ملودی عامتر است.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۰}}</ref> به عقیدهٔ [[هومان اسعدی]] مدهای موسیقی سه مؤلفهٔ عمده دارند که عبارتند از: بستر صوتی، نقش نغمات ([[درجه (موسیقی)|درجات]])، و فرمولهای ملودیک خاص.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۰}}</ref>
== رابطه مد با مقام ==
مفهوم [[مقام (موسیقی)|مقام]] معمولاً با مفهوم مد مترادف یا به آن مرتبط دانسته میشود. گاه نیز مفاهیم دیگری که در توصیف اجزای یک مقام به کار میروند به مفهوم مد مرتبط میشوند.
به عقیدهٔ [[فرهاد فخرالدینی]]، آن چه در تقسیمبندی قدیمی [[موسیقی سنتی ایران]] (و تقسیمبندی فعلی [[موسیقی عربی]]) با نام «جنس» در حالت جمع با نام «اجناس» شناخته میشده، در واقع همان مُد است که در یک فاصلهٔ [[چهارم درست]] (یا به وسیلهٔ یک [[دانگ (موسیقی)|دانگ]]) تعریف میشدهاست.<ref>{{پک|فخرالدینی|۱۳۹۴|ک=تحلیل ردیف موسیقی ایران|ص=۳۶}}</ref>
اما سعید کردمافی معتقد است که مد در موسیقی ایرانی تا حدی چارچوب ملودیک موسیقی را نیز در خود دارد، و در مقایسه با [[موسیقی عربی]] و [[موسیقی ترکی|ترکی]] بیشتر وابسته به فرمولهای ملودیک است و این وابستگی در سبکهایی که متعهد به [[ردیف (موسیقی)|ردیف موسیقی ایرانی]] هستند بارزتر است.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۱}}</ref> همچنین [[سعید حجاریان]] نیز معتقد است که نظام موسیقی ایرانی که مبتنی بر [[گوشه (موسیقی)|گوشههاست]] (که شروع و پایان مشخصی دارند) از این جهت با نظام موسیقی عربی و ترکی (که در آن مقامها انتزاعی هستند و شروع و پایان خاصی ندارند) متمایز است؛ همین مفهوم را [[والتر فلدمن]] نیز به این شکل بیان میکند که نظام موسیقی ایرانی «پشتبسته» است و نظام موسیقی عربی و ترکی «پشتباز»، و حجاریان این را به معنای وجود میدان اجرایی بزرگتری برای موسیقیهای ترکی و عربی میداند.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۱}}</ref>
بر این اساس میتوان گفت که مقامها روی بستر صوتی و نقش نغمهها تمرکز دارند ولی یک فرمول ملودیک خاص را در خود ندارند، حال آن که گوشهها این خصیصهٔ آخری را نیز دارا هستند. در موسیقی عربی و ترکی، این فرمولهای ملودیک با کمک مفهوم دیگری با نام «سِیر» شرح داده میشوند.<ref>{{پک|کردمافی|۱۳۸۸|ک=بررسی پارهای از امکانات|ص=۲۲}}</ref>
== جستارهای وابسته ==
|