محمد دبیرسیاقی: تفاوت میان نسخه‌ها

| جوایز = جایزه [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] در سال ۱۳۷۰

'''سیدمحمّد دبیرسیاقی''' (زادهٔ ۴ اسفند ۱۲۹۸ خورشیدی<ref>http://id.loc.gov/authorities/names/n86821257.html</ref> در [[قزوین]]، درگذشتهٔ سحرگاه ۱۶ مهر ۱۳۹۷)<ref>مشاهیر قزوین؛ دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی [http://sobheqazvin.ir/arts-culture/biography-elders/todaynews-15522.aspx وبگاه صبح قزوین]</ref> [[پژوهش|پژوهشگر]]، [[نویسنده]]، [[شاعر]]، مدرس [[ادبیات فارسی]] و مصحح متون کهن پارسی است. وی در [[مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]] مشغول بکار بوده و مصحح بسیاری از متن‌های کهن فارسی است.<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakherqazvin.ir/item.aspx?sid=h_311 وبگاه مفاخر و چهره‌های ماندگار قزوین]</ref><ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/111060/دبیر-سیاقی-قزوینی سایت آفتاب]</ref><ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://www.rasekhoon.net/mashahir/show-103931.aspx وبگاه راسخون]</ref> دبیرسیاقی تاکنون نزدیک به ۸۰ متن ادبی و تاریخی را تصحیح و منتشر کرده‌است،<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakherqazvin.ir/item.aspx?sid=h_311 سایت مفاخر و چهره‌های ماندگار قزوین]</ref><ref>وبگاه صداو سیمای مرکز قزوین [http://qazvin.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2380:----&catid=102:1389-05-13-04-56-29 محمد دبیر سیاقی]</ref><ref>وبگاه صبح قزوین [http://sobheqazvin.ir/public/todaynews-15522.aspx مشاهیر قزوین|محمد دبیر سیاقی]</ref> که از میان آن‌ها می‌توان [[شاهنامه|شاهنامه فردوسی]]، ''دیوان [[منوچهری]]''، ''[[نزهةالقلوب]]''، ''[[فرهنگ سروری|فرهنگ سُروری]]'' و ''[[سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه]]'' و تصحیح [[لغت فرس]] [[اسدی طوسی]] را نام برد.<ref>سالشمار زندگی علامه دهخدا [http://icps.ut.ac.ir/mo-dehkhoda.html وبگاه مؤسسهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]</ref> او میان سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۴ در گردآوری [[لغت‌نامه]] با [[علی‌اکبر دهخدا]] همکاری داشت. از آن پس همکاری او با [[مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]] تا ۱۳۵۹ - که کار این اثر به پایان رسید- پی گرفته شد.<ref>تاریخچهٔ مؤسسه [http://icps.ut.ac.ir/about-f.html تارنمای مؤسسۀ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی]</ref> کار بزرگی که استاد دبیرسیاقی در دست داشت، نوشته لغت‌نامه فارسی است که تاکنون برخی از مجلدهای آن چاپ شده‌است.

محمد دبیرسیاقی پس از دوره ابتدایی، دوره اول متوسطه را در دبیرستان شاهپور (امید) قزوین به اتمام رسانید.<ref>وب‌سایت نگاه‌مدیا [http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/58362 دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی]</ref> وی پس از گرفتن دیپلم در سال ۱۳۱۸ وارد دانشگاه تهران شد. ایشان در سال ۱۳۲۴ دکتری ادبیات فارسی خود را از [[دانشگاه تهران]] دریافت کرد و در سال ۱۳۲۵ به عضویت [[انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی]] درآمد و سالها به تدریس در دانشگاه تهران و مدتی نیز به تدریس در دانشگاه‌های [[چین]] و [[مصر]] پرداخت.<ref>سیدمحمد دبیرسیاقی [http://mafakher.net/archives/2223/ زندگی‌نامهٔ مفاخر،انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]</ref> دبیرسیاقی تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۵۳، در استخدام [[وزارت دارایی]] بود.

۶۲ سال با پدر که در ۱۳۶۰ شمسی درگذشت، ۷۶ سال با مادر که در ۱۳۷۴ دار فانی را وداع گفت: تا امروز ۶۴ سال با همسر و ۶۰ سال با فرزندان. ۹ سال در مدرسه امید (شاهپور بعدی) قزوین با معلمانی سراپا اخلاص و شوق تعلیم دادن و مدیری باشخصیت چون غلامرضا شمس فرزند [[شمس العلما]] از نویسندگان [[نامه دانشوران]]، برای گذراندن دوره ابتدایی و ۳ سال اول متوسطه؛ یک سال در خدمت فرهنگ [[قزوین]] به تدریس حساب در دبستان پهلوی و دبستان ۱۵ بهمن و اداره دفتر دبیرستان پهلوی.

و سالی در دانشکده حقوق برای کسب فیض و پنج سال در [[دانشکده ادبیات دانشگاه تهران]] (دوره سه ساله لیسانس و دو ساله دکتری زبان و ادبیات فارسی) با بهره‌مندی از محضر استادان ارجمندی چون [[احمد بهمنیار]]، سید [[کاظم عصار]]، [[بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[ملک الشعراء بهار]]، دکتر [[لطفعلی صورتگر]]، فاضل تونی([[محمدحسین فاضل تونی]])، [[علی اصغر حکمت]] شیرازی، [[محمدتقی مدرس رضوی]]، سید[[محمد تدین]]، دکتر [[محمدباقر هوشیار]]، دکتر [[غلامعلی رعدی آذرخشی]]، دکتر
[[علی اکبر سیاسی]]، [[ابراهیم پورداود]]، دکتر [[محمد مقدم]]، دکتر [[ولی‌الله خان نصر]]، دکتر جلالی، دکتر [[حسین خطیبی نوری]].

مدت ۹ سال با علامه [[علی اکبر دهخدا]] در تنظیم مطالب حروف «ظ»، «ض»، «ل» و «پ» و ۱۱ سال با دکتر [[محمد معین]] در [[لغت‌نامه دهخدا]] و در انجمن ایرانشناسی.

۴۲ سال با دکتر [[سیدجعفر شهیدی]] در لغت‌نامه دهخدا برای اتمام تألیف و طبع لغتنامه دهخدا و تألیف لغتنامه فارسی که بنیانگذار آن بودم با یاری همکاران ارجمند در هر دو تألیف.

مدت ۳۴ سال در خدمت دولت (وزارت دارایی، ادارات کل مالیات‌های غیرمستقیم و مالیات‌های مستقیم و شورای عالی مالیاتی).

و نیز مجموعاً ۴۵ سال تدریس در مدرسه عالی ادبیات که حکمت بنیاد نهاد و یزدانفر اداره می‌کرد و در مدرسه عالی حسابداری و آموزشگاه عالی [[وزارت دارایی]] و دانشکده علوم ارتباطات و نیز دو بار دانشگاه [[پکن]] [[چین]] و دو بار [[دانشگاه عین الشمس]] [[مصر]] و دانشگاه بین‌المللی قزوین و دانشگاه ملی شهید بهشتی تهران.

از سال ۱۳۲۵ شمسی تا سال درگذشت استاد پورداود (۱۳۴۸ شمسی) سمت دبیری انجمن ایرانشناسی ([[انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی]]) را داشته‌ام.

و نیز عضویت هیئت علمی انجمن آثار ملی ([[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]]) را از ۱۳۵۶ تا سال ۱۳۸۹ شمسی.

چند سال نیز جزو هیئت تحریریه علمی مجله پیام نور در [[دانشگاه پیام نور]] در تهران و دو سال مدیریت مجله «نشریه مالیات» وزارت دارایی را عهده‌دار بوده‌ام؛ قوانین و مقررات مصوب مالیاتی مورد عمل از سال ۱۲۹۶ شمسی تا سال ۱۳۴۴ شمسی را گردآوری و به طبع رسانده‌ام و بیش از هشتاد مقاله در مسائل گوناگون نوشته‌ام که در مجلات مهم کشور به چاپ رسیده‌اند و نمونه همه را برای طبع جداگانه آماده ساخته‌ام.

الف. استخدام در اداره فرهنگ قزوین به مدت یک سال تحصیلی (مهرماه ۱۳۱۷ شمسی تا پایان شهریورماه ۱۳۱۸شمسی) با ماهی ۱۵ تومان حقوق، برای تدریس حساب در سال ششم دبستان پهلوی، دبستان ۱۵ بهمن و اداره دفتر دبیرستان پهلوی.

ب. استخدام در [[وزارت دارایی]] به عنوان کارمند آموزشی، با ماهی صدتومان حقوق و اشتغال در اداره کل مالیات‌های غیرمستقیم از سال ۱۳۱۹ تا سال ۱۳۲۷ شمسی در خدماتی چون مأمور وصول مالیات در شعبه راه آهن، معاون دایره قوانین و رئیس دفتر اداره و سپس انتقال به اداره کل مالیات‌های مستقیم، از سال ۱۳۲۷ شمسی تا سال ۱۳۵۳ شمسی در خدماتی چون ریاست دفتر اداره کل مالیات‌های مستقیم، عضویت کمیسیون‌های مالیاتی بدوی و نیز تجدیدنظر، ریاست اداره قوانین پیشکاری دارایی تهران و عضویت شورای عالی مالیاتی و عضویت کمیسیون ناظر بر انتصابات وزارتخانه، بازرس مخصوص مدیریت کل در نظارت بر اعمال مأموران وصول مالیات و اعزام به کشور [[انگلستان]] طبق تصویب‌نامه هیئت دولت برای مطالعه در امور مالیاتی از فروردین تا پایان شهریورماه ۱۳۴۰ شمسی.

ج. عضویت انجمن ایرانشناسی ([[انجمن بین‌المللی ایران‌شناسی]]) به مدیریت استاد [[ابراهیم پورداود]]؛ با عنوان دبیر انجمن از سال ۱۳۲۵ تا سال درگذشت استاد پورداود در سال ۱۳۴۸ شمسی و شرکت در تألیف آیین‌نامه و کتاب جشن سده از سلسله انتشارات انجمن.

د. اشتغال در لغت‌نامه دهخدا از خردادماه ۱۳۲۶ شمسی به مدت ۹ سال، با خود استاد و طبع حروف «ظ»، «ض»، «ل» و قسمتی از حروف «پ»، نظارت بر کارهای همکاران تا پایان یافتن تألیف لغت‌نامه و طبع و نشر آن در سال ۱۳۵۹ شمسی.

ه. تهیه مقدمات تألیف لغت‌نامه فارسی با استخراج لغات از متون منظوم و منثور طبع شده در سالهای اخیر، به یاری دو تن از دستیاران و نظرخواهی از استادان ادب و تنظیم قواعد نودودوگانه، برای تألیف آن لغت‌نامه و آغاز طبع آن بلافاصله پس از اتمام طبع [[لغت‌نامه دهخدا]]، در نیمه دوم سال ۱۳۵۹ شمسی و طبع شدن حرف «آ» و قسمتی از حرف «الف» به بعد تا سال ۱۳۸۸ شمسی به قطع رحلی و نیز در قطع وزیری و رقعی.

و. عضویت هیئت علمی انجمن آثار ملی [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] از سال ۱۳۵۶ شمسی تا سال ۱۳۸۹ شمسی.

ز. مدیریت مجله «نشریه مالیات» به مدت دو سال که اداره قوانین [[وزارت دارایی]] عهده‌دار طبع و نشر آن بود.

ج. عضویت در هیئت تحریریهٔ مجله «پیک نور» (علوم انسانی) در [[دانشگاه پیام نور]] تهران، سال اول بهار ۱۳۸۳ تا سال هفتم بهار ۱۳۸۸ شمسی که مجله دایر بود.

س. تدریس در بخش فارسی (قسم اللغه الفارسی) دانشکده ادبیات دانشگاه [[عین الشمس]] [[مصر]] (کلمهْالآداب، جامعه عین شمس) دو نوبت، هر کدام به مدت یک ماه و سخنرانی در «جامع ازهر» ([[دانشگاه الازهر]]) و دانشگاه «فؤاد اول» قاهره، دربارهٔ مسائل مختلف ادبی و تاریخ ادبیات ایران و غیره.

ع. جلسات هفتگی روزهای چهارشنبه از ساعت ۷ تا ساعت ۱۰ متشکل از استادان دانشگاه و ادیبان و مدیران برخی مطبوعات از بانوان و آقایان و قرائت [[شاهنامه]] به مدت ۵ سال و منظومه [[ویس و رامین]] و کلیات [[شاه داعی شیرازی]] و [[بوستان سعدی]] و [[تاریخ بیهقی]] و [[چهار مقاله]] [[نظامی عروضی]] تا آغاز تابستان سال ۱۳۹۰ شمسی.

ث. سخنرانی‌های متعدد دربارهٔ مسائل و مباحث ادبی و لغوی و تاریخی در [[دانشگاه کلن]] [[آلمان]] و [[دانشگاه دهلی]] و نیویورک و تهران و قزوین.

ش. همکاری با مجله «دانشنامه ایران و اسلام» در تهیه مطالبی دقیق و فشرده برای عناوینی که در زمینه‌های مختلف از حروف «آ» و «الف» و «ب» مراجعه می‌شد.

ت. همکاری با دائرهْ‌المعارف ایرانیکا (انسیکلوپدیا ایرانیکا) ([[دانشنامه ایرانیکا]]) که تحت نظر دکتر [[یارشاطر]]، در [[نیویورک]] به انگلیسی چاپ می‌شود، در تهیه مطالبی دقیق و جامع در زمینه‌های مختلف از حروف A و B که توسط دانشمندی انگلیسی به زبان انگلیسی برگردانده می‌شد.

ث. متون منظوم و منثور تصحیح شده طبق فهرستی که به دنبال خواهد آمد.

[[علی دهباشی]] در پایان سخنانش به جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] اشاره کرد که در سال ۱۳۷۰ به دکتر دبیرسیاقی اهدا شد.<ref name="bukharamag.com">http://bukharamag.com/1395.10.16173.html</ref>

در ادامه این مراسم دکتر دبیرسیاقی نیز طی سخنانی بر اهمیت و توجه جدی به مسائل فرهنگی در استان قزوین تأکید کرده و حضور مرکز اسناد و کتابخانه ملی قزوین را برای این امر مغتنم دانست.

دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی مصحح متن‌های کهن فارسی است و در بین سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۴ در گردآوری لغتنامه دهخدا همکاری داشت. وی همچنین از سال ۱۳۵۷ عضو انجمن آثار مفاخر فرهنگی ایران بوده‌است و تاکنون نزدیک به هشتاد متن ادبی و تاریخی را تصحیح و منتشر کرده‌است.<ref>رونمایی از سردیس دبیرسیاقی در شعبه قزوین کتابخانه ملی قزوینی [http://www.mehrnews.com/news/2269389/رونمایی-از-سردیس-دبیرسیاقی-در-شعبه-قزوین-كتابخانه-ملی وب‌گاه [[خبرگزاری مهر]]]</ref>

همزمان با شصتمین سالگرد درگذشت علامه [[علی اکبر دهخدا]]، مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و سازمان میراث فرهنگی استان قزوین مراسم بزرگداشت استاد دکتر سید محمد دبیرسیاقی (یار دیرین دهخدا) را در [[تهران]] و [[قزوین]] برگزار می‌کنند.

* ''ره‌آورد سفر'' - گزیده [[سفرنامه ناصرخسرو]] - تصحیح و توضیح دکتر سید محمد دبیرسیاقی -انتشارات سخن - چاپ نخست پاییز ۱۳۷۰

* ''داستان‌های چینی و داستان‌های امثال چینی'' - گردآوری و ترجمه جان خون‌نین و لئو بائوزین - به کوشش دکتر سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات آرا- چاپ نخست پاییز (۱۳۷۱)

* ''گفتارهای آموزنده و دلاویز''(گزیده مقالات معاصران) - گردآورنده دکتر سید محمد دبیرسیاقی - شرکت [[انتشارات علمی و فرهنگی]] - چاپ نخست ۱۳۷۴

* ''معانی و بیان'' - تقریرات استاد [[بدیع الزمان فروزانفر]]- گردآورنده دکتر سید محمد دبیرسیاقی - چاپ نخست (۱۳۷۵)

* ''الادیان'' - در شرح ادیان و مذاهب جاهلی و اسلامی-نویسنده ابوالمعالی محمد الحسینی العلوی- به کوشش دکتر سید محمد دبیرسیاقی - تصحیح [[عباس اقبال آشتیانی]] و [[محمدتقی دانش‌پژوه]] - انتشارات روزنه-چاپ نخست بهار ۱۳۷۶شرکت [[انتشارات علمی و فرهنگی]]

* ''دیوان لغات الترک'' -ترجمه و تنظیم و ترتیب الفبایی دکتر سید محمد دبیرسیاقی- انتشارات [[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]] - تهران - چاپ نخست ۱۳۷۵<ref>http://s9.picofile.com/file/8302537000/دیوان_لغات_الترک_دبیرسیاقی.pdf.html</ref>

* ''پنجاه لطیفه از [[عبید زاکانی]] قزوینی'' - به ضمیمه گلچینی از سروده‌های دکتر دبیرسیاقی(۱۳۷۷)

* ''ره‌آورد حکمت'' - دوره دو جلدی - شرح مسافرت‌ها و سفرنامه‌های میرزا علی اصغر خان حکمت شیرازی (بخش نخست)-به کوشش دکتر سید محمد دبیرسیاقی - انتشارات [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] - چاپ نخست (۱۳۷۹)

* ''کتابچهٔ سرشماری شهر [[قزوین]] بر مبنای تعلیمات نوین'' - جلد اول دوره ۱۲۸۱ تا ۱۳۲۰ - نویسندگان دکتر محمد دبیرسیاقی و ابراهیم صفاری(۱۳۸۰) - نشر حدیث امروز

* ''کلمات قصار و ابیات آبدار''-تألیف حبیب‌اله قاجار- با مقدمه و اهتمام دکتر سید محمد دبیرسیاقی-چاپ نخست ۱۳۸۸ انتشارات حدیث امروز