رصدخانه الغ‌بیگ: تفاوت میان نسخه‌ها

رصدخانه [[الغ‌بیگ|اُلُغ‌بیگ]] در [[سمرقند]] توسط الغ‌بیگ امیر [[تیموری]] ساخته شد. این رصد خانه بنا به عقیده بسیاری از کارشناسان یکی از بهترین رصدخانه‌های [[جهان اسلام]] و بزرگترین آنهاآن‌ها در [[آسیای میانه]] بوده استبوده‌است.<ref name="FSTC">{{cite web|url=http://www.muslimheritage.com/uploads/Samarkand.pdf|title=Samarkand|publisher=Foundation for Science, Technology and Civilization|accessdate=November 1, 2009}}</ref> بزرگترین ستاره‌شناسان آن عهد از جمله [[غیاث‌الدین جمشید کاشانی]] و [[علی قوشچی]] در این رصدخانه به تحقیق پرداخته‌اند.

الغ‌بیگ [[ستاره‌شناس]] بزرگ دانشگاهی در سال ۱۴۲۰ میلادی در سمرقند به اسم [[مدرسه الغ‌بیگ]] ایجاد نمود. این دانشگاه تبدیل به یک مرکز بزرگ علمی شد. الغ بیگ تنها از دانشمندان مشهور زمان و کسانی که خود در سطح اعلای علمی آنهاآن‌ها اطلاع داشت برای تحقیق در این مدرسه دعوت کرد. در پر رونق‌ترین زمان، حدود ۶۰ تا ۷۰ محقق در این مدرسه مشغول تدریس بودند. در سال ۱۴۲۴، ایشان رصدخانه را جهت کمک به رشته ستاره‌شناسی تأسیس نمود که ساخت آن بعد از پنج سال تکمیل شد. بیگ دانشمند و دستیار خود علی قوشچی را به مسئولیت رصدخانه انتصاب نمود. قوشچی تا کشته شدن الغ بیک مسئول این رصدخانه بود.<ref>Osmanlı imparatorluğunun doruğu 16. yüzyıl teknolojisi, Editor Prof. Dr. Kazım Çeçen, Istanbul 1999, Omaş ofset A. Ş.</ref> از محققین دیگر این مرکز، [[غیاث‌الدین جمشید کاشانی]] و [[قاضیزاده رومی]] بود که مسئول دانشگاه و رصدخانه بعد از علی قوشچی شد.

این بنا به صورت مدور دو طبقه‌ای به قطر ۴۸ متری است که محورهای میانی آن دقیقاً با چهار جهت اصلی جغرافیایی روی [[نصف النهار]] [[سمرقند]] تطبیق می‌کند. تالارها ی کار در طبقه همکف و [[زاویه یاب فخری]] برای [[رصد]] [[خورشید]] و [[ماه]] روی محور شمال-جنوب قرار دارد. نیمی از ساختار کمانی زاویه یاب در حفره‌ای در زیر زمین و نیم دیگر روی زمین و رو به جنوب قرار داشته. صفحه خورشیدی (اعتدال) روی محور شرقی غربی ساخته شده بود که زاویه یاب حکم عقربه آن را داشته. در هر دو طبقه اسطرلاب‌های عظیمی وجود داشته که برای رصد ستارگان و سیارات استفاده می‌شده و به این منظور درجه‌بندی‌های ۳ درجه به ۳ درجه روی شعاع‌ها و محیط دایره کف که ابزارها و نشانه‌ها روی آن قرار می‌گرفته وجود داشته استداشته‌است. این درجه‌بندی روی دیوار داخلی استوانه‌ای که از توالی دو طبقه پنجره‌های طاق دار تشکیل شده بوده نیز وجود دارد.

تمامی مجموعه از [[آجر]] پخته ساخته شده بوده و با نقشهای هندسی از آجر و لعاب و [[معرق]]‌های کاشی تزیین شده بوده استبوده‌است. به گفته [[عبدالرزاق سمرقندی]] احتمالاً باید سطح دیوارهای زاویه یاب و صفحه خورشیدی با طرح‌هایی از نه آسمان هفت سیاره و تعیین درجه دقیقه ثانیه و دهم ثانیه ستارگان ثابت و کرهٔ خاکی با هفت اقلیم کوهستان‌ها و دریاها و صحراهایش پوشیده شده بوده استبوده‌است.<ref name="شاهکارهای معماری آسیای میانه"/>