شاه اسماعیل دوم: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌شده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
سامان۴۴ (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
آخرین تغییر متن رد شد (توسط سامان۴۴) و برگردانده شد به نسخهٔ 24106229 توسط ImanFakhri
خط ۱۸۰:
شاه اسماعیل دوم که بهترین سال‌های جوانیش در زندان بود و در تحمل محرومیت‌ها به سر برده بود پس از کنترل قدرت و رسیدن به پادشاهی، به مدیریت امور کشوری علاقه‌ای نشان نداد و بیشتر اوقات خود را به خوشگذرانی و سرگرمی مشغول بود.<ref>{{پک| پارسادوست|۱۳۸۱|ک=شاه اسماعیل دوم شجاع تباه شده|ص=۱۰۱|زبان=fa}}</ref> شاه اسماعیل دوم در ۲۳ ربیع‌الثانی ۹۸۴ هجری قمری میرزا شکرالله را وزیر و ابراهیم میرزا را مهردار سلطنتی کرد. او آنان را به همراه بعضی از امیران قزلباش مأمور رسیدگی به دادخواهی مردم و صدور احکام پادشاهی نمود. شاه اسماعیل دوم چون خود را عادل می‌پنداشت روی مهر خود «هوالعادل» نقش کرده بود. به امر او مهر شاه را بر بالای احکام می‌زدند.<ref>{{پک| پارسادوست|۱۳۸۱|ک=شاه اسماعیل دوم شجاع تباه شده|ص=۱۰۲|زبان=fa}}</ref><ref>{{پک| ترکمان|۱۳۸۷|ک=تاریخ عالم آرای عباسی|ص=۲۰۷|زبان=fa}}</ref> وی قلی‌بیک افشار را قورچی‌باشی کرد و منصب صدارت را به میرزا مخدوم شریفی و میر عنایت‌الله قاضی سپرد. شاه اسماعیل دوم پس از کشتن اسماعیل میرزا مقام مهرداری را به عهده [[شمخال‌خان سلطان چرکس]] گذاشت.<ref name="ReferenceC">{{پک| پارسادوست|۱۳۸۱|ک=شاه اسماعیل دوم شجاع تباه شده|ص=۱۰۳|زبان=fa}}</ref>
 
{{جعبه نقل قول | عنوان =| نقل‌قول =شاه اسماعیل دوم هر چند خواست تا حدودی رعایت طبقات عموم مردم را بکند اما برای او ممکن نشد. اقدامات مخرباصلاحات او در این زمان ابتدا از تصفیه اطرافیان خود و نویسندگان دربار و منشیان شروع گردید. در کتاب نقاوة الاثار فرمانی از او هست که از جهت رسیدگی به کار مردم و معافیت آنان از پرداخت برخی عوارض اهمیت دارد و دلیل بر این است که این شاه کوشش بسیار داشته تا رفاهی برای مردم پدیدآورد.<ref>{{پک|باستانی پاریزی|۱۳۶۷|ک=سیاست و اقتصاد عصر صفوی|ص=۳۰ و ۳۱|زبان=fa}}</ref> فرمان چنین است:{{سخ}}... ''حکم مطاع شد که قُـضاة اسلامی و امراء عظام و وزراء کرام و جمعی که در دیوان نشسته غوررسی<ref group="معنی">رسیدگی دقیق</ref> برایا<ref group="معنی">مردم، خلق</ref> می‌نمایند، چون مآلا بجهت سهولت آسانی معاملات ایشان را تعیین نموده که غوررسی برایا نموده «پروانجات حسابی که خواهند موافق شرع و حساب به مسلمانان دهند، و ان شاء الله تعالی چون ایالت‌پناه حکومت دستگاه شاهرخ‌خان به درگاه جهان پناه آید امراء دیوان تعیین شده دستورالعمل که قرار یابد عمل خواهد شد، بنابراین هر کس حکمی خواهد موافق شرع و حساب مسوده نموده،<ref group="معنی">بنویسد</ref> سیادت و شریعت پناهی امیر عنایت‌الله قاضی عسکر ظفر اثر و نقابت<ref group="معنی">سالاری و مهتری</ref> دستگاه علامی میرزا مخدوم شریفی و ایالت پناه [[پیر محمدخان]] و مجدت و رفعت دستگاه میرزا شکرالله و حکومت پناهی محمدسلطان و حیدر سلطان ترخان و امارت دستگاهی قورخمزبیگ امیر شکارباشی بر مسودات حسابی خط و مهر خود گذاشته بعد از آن بنویسند که میرزا محمد منشی تعیین کرده دهند پروانجه بنویسند و نزد مشارٌ‌الیه برده به [[طغری]] رسانیده عمدةالاعاظم حسین‌بیک لل‍ه و نتیجة الامرائی محمدمیرزا دواتدار مهر کرده به صاحبان دهند و حسین‌بیک مشارٌ‌الیه و نویسندهٔ مذکوره حق‌العمل گرفته سوای ایشان احدی از ترک و تاجیک به هیچوجه من الوجوه یک دینار نگیرند و تحفه و سوقات از احدی نگیرند و هر کس سوای مشارٌ‌الیهما یک دینار از کسی بازیافت کند، خواه جماعت مذکوره فوق و خواه نویسنده‌ها و دواتداران و ملازمان ایشان، در ساعت، کیفیت به موقف عرض رسانند که یک دینار را صد دینار از آن کس بازیافت فرمائیم، و هر کس کیفیت معروض بدارد جلدوی<ref group="معنی">انعام و عطیه و عوض خدمت</ref> کلی باو شفقت می‌شود. تحریرا فی شهر جمادی‌الثانی سنة اربع و ثمانین و تسعمائة. ''<ref group="ت ق">۹۸۴ برابر با ۱۵۷۶ میلادی</ref><ref>{{پک|باستانی پاریزی|۱۳۶۷|ک=سیاست و اقتصاد عصر صفوی|ص=۳۱ و ۳۲|زبان=fa}}</ref>{{سخ}}اما این کوشش‌های او هرگز نتیجه نداد.<ref>{{پک|باستانی پاریزی|۱۳۶۷|ک=سیاست و اقتصاد عصر صفوی|ص= ۳۲|زبان=fa}}</ref>| منبع = | تراز = چپ| عرض = 400px | اندازه خط = 10px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
در دوران خونین و کوتاه زمامداری شاه اسماعیل دوم،<ref>{{پک|Matthee|2009|ک=The Pursuit of Pleasure: Drugs and Stimulants in Iranian History, 1500-1900|ص=21|زبان=en}}</ref> دودستگی و تفرقه میان قبایل قزلباش و اقدامات خشونت‌آمیز پادشاه مایه ضعف دولت و سرکشی حکام ولایات و قبایل و عشایری که در اطاعت دولت صفوی بودند گردید. زمام امور به دست جوانان کم تجربه افتاد. امور لشکری دچار اختلال شد و همبستگی و یکپارچگی که در عهد شاه تهماسب یکم و شاه اسماعیل یکم میان سران قزلباش و عشایر در برابر دشمنان خارجی وجود داشت به چنددستگی، نفاق و دشمنی مبدل گردید.<ref name="H44"/>
 
خط ۲۴۰:
شاه اسماعیل دوم نسبت به تبرا و [[تبراییان]] که از شیعیان متعصب بودند، روش قاطعی را در پیش گرفت. او فرمان داد رسم تبرا در کوچه‌ها و محله‌ها از میان برداشته شود. شاه اسماعیل دوم دربارهٔ آنان گفته بود: «مرا با طبقه تبرایی که لعن را سرمایه معاش ساخته‌اند صفایی نیست.»<ref>{{پک| ترکمان|۱۳۸۷|ک=تاریخ عالم آرای عباسی|ص=۲۱۴|زبان=fa}}</ref> وی با لعن فرستادن به مقدسات سنی مذهبان مخالف بود. وی معاش [[تبرائیان]] را قطع کرد و به شدت با آن‌ها به مقابله پرداخت.<ref>{{پک| روملو|۱۳۴۹|ک=احسن‌التواریخ|ص=۲۳۰|زبان=fa}}</ref><ref>{{پک| مضطر|۱۳۶۴|ک=جهانگشای خاقان|ص=۱۴۹|زبان=fa}}</ref><ref>{{پک|خواندمیر|۱۳۳۳|ک=تاریخ حبیب‌السیر|ص=۴۶۸|زبان=fa}}</ref>
 
شاه اسماعیل دوم تلاش کرد که از لحاظ مبارزات اجتماعی و فعالیت‌های مذهبی و نیز از دیدگاه اجتماعی، تعادلی در نظام ادارات و اجتماعات مانند قضاوت و وضع مالیات‌ها به وجود آورد و از کشتار [[اهل تسنن]] جلوگیری کرد. جلوگیری وی از تندروهای مذهبی باعث شد که وی را متمایل به تسنن و اهل جماعت بدانند. سعی اسماعیل دوم بر آن بود که از مبالغات مذهبی بکاهد و تا حد زیادی دست برخی از روحانیون را از دستگاه‌های دولتی کوتاه کند زیرا معتقد بود که گروهی از آن‌ها پدرش را بازیچه قرار داده بودند. به دنبال اقدامات مخرباصلاحات اجتماعی شاه اسماعیل دوم، دستور داده شد که از لعن خلفا در خطبه‌ها و مساجد جلوگیری و از آویختن اشعار طنزآمیز در اماکن مقدس نیز پرهیز شود. اما اقداماتاصلاحات وی و شایعه تمایلش به تسنن باعث گردید که این پادشاه به اقدامات دیگری دست بزند، به ویژه که شنیدن شایعه سنی بودنش برایش ملال‌آور بود. وی همچنین دستور داد عبارات [[لا اله الا الله]] و [[محمد رسول‌الله]] و [[علی بن ابی‌طالب|علی ولی‌الله]] به دلیل آن که مورد معامله و احیاناً هتک حرمت قرار می‌گرفت، از روی سکه‌های عهد صفوی محو شود و فقط بر روی سکه‌ها شعر «ز مشرق تا به مغرب گر امام است / علی و آل او ما را تمام است» و بر روی دیگر نام اسماعیل صفوی را حک نمایند. اقدام شاه اسماعیل دوم برای ثبت این بیت بر روی سکه‌ها، با هدف رفع تهمت سنی بودن وی و همچنین رساندن ارادتش به خاندان [[علی بن ابی طالب]] انجام گرفت.<ref>{{پک|میراحمدی|۱۳۶۳|ک=دین و مذهب در عصر صفوی|ص=۵۵|زبان=fa}}</ref>
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = '''«'''در این اثنا میانهٔ خلایق گفتگوی اختلاف مذهب به میان آمده، از اطوار اسماعیل میرزا و سخنانی که درعقاید شیعه در پرده می‌گفت، مردمان او را در تشیع سست اعتقاد یافته، گمان تسنن به او بردند. '''»'''<ref>{{پک| ترکمان|۱۳۸۷|ک=تاریخ عالم آرای عباسی|ص=۲۱۳ (جلد اول)|زبان=fa}}</ref>
| منبع = <small>''[[اسکندربیک ترکمان]]''</small> | تراز = راست| عرض = 270px | اندازه خط = 12px| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}