مالکیت فکری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مالکیت/حقوق فکری/معنوی''' (intellectual property یا intangible property) به [[حق]]وقی گفته می‌شود که به صاحبان آن حق بهره‌وری از فعالیت‌های فکری و ابتکاری انسان را می‌دهد و ارزش اقتصادی و قابلیت دادوستد دارد ولی موضوع آن شیء معین مادی نیست. ماده 27۲۷ [[اعلامیه جهانی حقوق بشر]]، حق برخورداری حمایت از منافع معنوی و مادی ناشی از هرگونه محصول فعالیت علمی، ادبی یا هنری را در کنار حقوق بشری نظیر حق حیات، حق آزادی بیان و اندیشه به رسمیت می‌شناسد.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=اصول و مبانی حقوق تجارت بین‌الملل، کتاب پنجم: حقوق رقابت، نمایندگی، تجارت الکترونیک و آفرینش‌های فکری|نام خانوادگی=داراب پور|نام=مهراب|ناشر=گنچ دانش|سال=1397|شابک=978-622-6187-10-7‬‬‬|مکان=تهران|صفحات=116}}</ref> حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی یا هنری یا ''مالکیت ادبی و هنری'' معروف به [[حق مؤلف]] یا [[حق تکثیر]]، [[حق اختراع]]، حقوق بر مشتری مانند [[سرقفلی]] حق تاجران و صنعتگران نسبت به نام، [[نشانه تجاری|علائم تجارتی]] و صنعتی و [[اسرار تجاری]] معروف به ''مالکیت تجارتی و صنعتی'' از انواع مالکیت‌های فکری است.<ref>صفایی، ص ۲۲۷؛ کاتوزیان، ص ۲۳</ref>

بعضی محققان ادعا می‌کنند که حمایت از قوانین حق امتیاز علت اصلی موفقیت صنعتی سازی در انگلستان است. به طوربه‌طور مثال اهمیت این مقوله برای صنعت داروسازی در این است که گاهی برای تهیه یک داروی مؤثر تا ۲۰ سال زمان نیاز است که نیاز به ۲۰۰ محقق و پرسنل است که می‌تواند هزینه‌ای نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا را در بر بگیرد و اینچنین سرمایه‌گذاری در صنعتی که دارو را به راحتی می‌توان با دانش داروسازی کپی برداری نمود، بدون وجود قوانین حق امتیاز پیش نمی‌رود.<ref>Intellectual Property Theories, Yang D, Ch2, p25 2008</ref>

عبارت «مالکیت معنوی» برای اولین بار در سال ۱۹۷۹، در مقاله‌ای در مجله [[Monthly Review]] مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه اولین مثال روشن از استفاده از این واژه در کاربرد امروزی، به سال ۱۸۰۸ بازمی‌گردد که این عبارت به عنوان تیتر مجموعه‌ای از مقالات مورد استفاده قرار گرفت. معادل آلمانی این عبارت (به [[زبان آلمانی|آلمانی]]: Schutz des geistigen Eigentums)، هم همزمان با تأسیس [[کنفدراسیون آلمان شمالی]] و در تدوین [[قانون اساسی]] آن به کار رفته استرفته‌است که به کنفدراسیون، قدرت قانونی برای حمایت از مالکیت فکری اعطا می‌کند. در سال ۱۸۹۳ پس از ادغام هیئت اجرایی [[کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی|کنوانسیون پاریس]] (۱۸۸۳) و [[کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری|معاهده برن]] (۱۸۸۶) و نقل مکان آنها به برن، عبارت مالکیت فکری در عنوان جدید آنها، اتحادیه بین‌المللی حمایت از مالکیت فکری، مورد استفاده قرار گرفت. این سازمان در سال ۱۹۶۰ به ژنو منتقل شد و در سال ۱۹۶۷ طی یک معاهدهٔ بین‌المللی به یکی از نمایندگی‌های زیرمجموعهٔ [[سازمان ملل متحد]] تبدیل شد و به [[سازمان جهانی مالکیت فکری]] تغییر نام داد.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Intellectual_property</ref> تا چندی پیش، هدف از قانون مالکیت فکری حمایت در سطح حداقلی برای تشویق افراد به نوآوری بود؛ بنابراین روال تاریخی به این صورت بوده استبوده‌است که مالکیت فکری فقط در مواقع ضروری و برای تشویق نوآوری، و آن هم به صورت محدود از نظر حوزه و زمان اعطا می‌شده استمی‌شده‌است.<ref>http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/tlr83&div=30&g_sent=1&collection=journals</ref>

از نظر جهانی نیز جایگاه ایران در خصوص رعایت حقوق مالکیت فکری خوب نیست. نتایج گزارش شاخص بین‌المللی حقوق مالکیت (IPRI) که با بررسی وضعیت ۱۲۹ کشور جهان تهیه شده است،شده‌است، نشان می‌دهد، رتبه ایران در تأمین حقوق مالکیت فکری از جایگاه ۱۰۷ در سال ۲۰۱۲ به ۱۰۸ در سال ۲۰۱۵ تنزل یافته استیافته‌است.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81872461/ رتبه 108 ایران در شاخص تأمین حقوق مالکیت فکری] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref>

* صفایی، سید حسین. ''دورهٔ مقدماتی حقوق مدنی. جلد اول: اشخاص و اموال''. چاپ دوم، تهران: نشر میزان، ۱۳۸۲، {{شابک|964۹۶۴-5997۵۹۹۷-92۹۲-5۵}}

* کاتوزیان، ناصر. ''دورهٔ مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت''. چاپ هفتم، تهران: نشر میزان، ۱۳۸۲، {{شابک|964۹۶۴-5997۵۹۹۷-92۹۲-5۵}}

[[رده:نقطه‌نظردیدگاه]]