ایرن: تفاوت میان نسخه‌ها

| footnotes =

}}

'''ایرن زازیانس''' ({{Lang-hy|Իրեն Զազյանց}}; با نام هنری '''ایرن''' زادهٔ ۲۰ مرداد ۱۳۰۶ – درگذشته ۷ مرداد ۱۳۹۱) هنرپیشهٔ [[ارمنی‌های ایران|ایرانی ارمنی‌تبار]] تئاتر، سینما و تلویزیون بود.

 

ایرن بازیگری را از تئاتر فردوسی آغاز کرد. در سال ۱۳۲۹، به دعوت نوشین و لرتا، ایرن به جمع بازیگران ''تئاتر سعدی''<ref group="پانویس">محمدعلی جعفری، توران مهرزاد، صادق شباویز، مهدی امینی، حسین خیرخواه و …</ref> در برنامه افتتاحیه این تئاتر پیوست و در نمایش‌های ''شنل قرمز''، ''بادبزن خانم ویندرمیر'' و ''چراغ گاز'' بازی کرد. وی سپس به سینمای ایران راه یافت و تا زمان انقلاب در حدود ۳۰ فیلم سینمایی بازی کرد که از بین آنها می توان به فیلم‌هایی همچون ''[[چشم به راه (فیلم)|چشم به راه]]''، ''[[قاصد بهشت]]''، ''[[چشمه آب حیات]]'' و ''[[مروارید سیاه (فیلم)|مروارید سیاه]]''، ''[[محلل]]''، ''[[بلوچ (فیلم)|بلوچ]]''، ''[[برهنه تا ظهر با سرعت]]'' و ''[[خروس]]'' اشاره کرد. وی با کارگردانانی چون خسرو هریتاش، ساموئل خاچیکیان، اسماعیل کوشان، مسعود کیمیایی، امیر نادری و شاپور قریب کار کرد. او در سریال‌هایی چون «سلطان صاحبقران» و «هزاردستان» هر دو ساخته علی حاتمی هم نقش‌آفرینی کرد. ایرن پس از انقلاب در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ در دو فیلم «خط قرمز» کیمیایی و «جایزه» علیرضا داودنژاد بازی کرد. آخرین تصویر ایرن در فیلم «شیرین» (عباس کیارستمی، ۱۳۸۷) بر پرده نشست. بسیاری از ایرانیان بازیگری او در سریال تلویزیونی ''[[سلطان صاحبقران (مجموعه تلویزیونی)|سلطان صاحبقران]]'' و ''[[تخت ابونصر (مجموعه تلویزیونی)|تخت ابونصر]]'' را به خاطر دارند. وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ از ادامه فعالیت‌های هنری خود بازماند و اجازه نیافت که بر پرده سینما دوباره ظاهر شود. این هنرمند که سابقه نقش آفرینی در ۲۶ فیلم سینمایی، چهار سریال تلویزیونی و چندین تئاتر را در کارنامه خود داشت، پس از ناامید شدن از بازگشت به بازیگری، در دوره‌های آموزشی زیبایی و پوست شرکت کرد و این کار را برای امرار معاش در پیش گرفت.

 

 

== زندگی‌نامه ==

در پاییز ۱۳۲۹، زمانی که برنامهٔ افتتاحیهٔ «تئاتر سعدی» قصد داشت نمایشنامهٔ ''[[بادبزن خانم ویندیرمیر]]'' اثر [[اسکار وایلد]] را به روی صحنه بیاورد و یک هنرپیشهٔ زن کم داشت، توجه [[لرتا]] به ایرن جذب شد که در [[تئاتر فردوسی]] بازی می‌کرد. لرتا به همسرش، عبدالحسین نوشین، از ایرن صحبت کرد و نوشین تقاضا کرد ایرن را ببیند.<ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref><ref>{{پک|ضرغامی|۱۳۹۱|ک= جمشید مشایخی: ایرن بازیگری توانا و درجه یک بود|ص=}}</ref><ref>{{پک|رادیو زمانه|۱۳۹۱|ک=ایرن زازیانس، بازیگر سینما و تئاتر درگذشت|ص=}}</ref><ref>{{پک|رادیو فردا|۱۳۹۱|ک=ایرن، بازیگر قدیمی سینمای ایران درگذشت|ص=}}</ref> [[عبدالحسین نوشین]]، که از هنرمندان چپ بود، در [[زندان قصر]] به سر می‌برد.<ref>{{پک|رادیو فردا|۱۳۹۱|ک=ایرن، بازیگر قدیمی سینمای ایران درگذشت|ص=}}</ref> و لرتا، ایرن را به همراه خود به زندان و ملاقات نوشین برد و پس از تأیید او، نقش را به ایرن داد.<ref>{{پک|رادیو فردا|۱۳۹۱|ک=ایرن، بازیگر قدیمی سینمای ایران درگذشت|ص=}}</ref><ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref>خود ایرن ماجرا را چنین شرح داده‌است {{گفتاورد|«موفقیت من در تئاتر فردوسی به گوش خانم لرتا رسید که قصد داشت در افتتاحیه «تئاتر سعدی» نمایشنامه ''بادبزن خانم ویندیرمیر'' را اجرا کند. قرار شد خانم لرتا با راهنمایی همسرش آقای نوشین که در زندان قصر بود، این نمایش را کارگردانی کند؛ بنابراین به [[نصرت کریمی]] و [[محمدعلی جعفری]] مأموریت داد که یک شب به تئاتر فردوسی بیایند و بازی مرا ببینند تا مطمئن شوند آیا حرف‌هایی که در مورد من می‌زنند درست است یا خیر.<ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref>»}}

 

 

وی تا سال ۱۳۳۲ که تئاتر سعدی در جریان [[کودتای ۲۸ مرداد]] به آتش کشیده شد، با این گروه همکاری داشت.<ref>{{پک|هواسپیان|-|ک=ایرن زازیانس: از بابلسر تا مسکو|ص=۶۲}}</ref><ref>{{پک|دویچه وله|۲۰۱۲|ک= ایرن بازیگر مشهور سینمای ایران درگذشت|ص=}}</ref> نمایشنامهٔ ''[[مونتسرا (نمایش‌نامه)|مونتسرا]]'' نوشته [[امانوئل روبلس]] آخرین نمایشی بود که در «تئاتر سعدی» تهران به روی صحنه رفت.<ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref> در جریان کودتای ۲۸ مرداد «تئاتر سعدی» یکی از اولین اهداف اوباش بود که در نخستین ساعات بعد از ظهر به آتش کشیده شد.<ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref> کارکنان و بازیگران تئاتر به دشواری از محاصرهٔ مهاجمان گریختند.<ref>{{پک|بی‌بی‌سی فارسی|۱۳۹۱|ک=ایرن بازیگر ایرانی درگذشت|ص=}}</ref>

 

=== پایان فعالیت هنری ===

 

او تعریف می‌کند:<ref>{{پک|پارسی|۲۰۰۴|ک=یادی از یک ستاره قدیمی|ص=}}</ref> {{گفتاورد|سال‌ها به زندگی جمعی سینما عادت کرده بودم و زندگیم از طریق دستمزد فیلم‌هایی که بازی می‌کردم، می‌گذشت و چون همسر و فرزند نداشتم، سینما همه زندگیم بود و نیاز داشتم چیزی را به جای سینما در زندگیم جایگزین کنم؛ بنابراین سال ۱۳۶۲ برای دیدار خواهرم به آلمان رفتم، در آنجا به خودم گفتم حالا که دیگر نمی‌توانم در سینما فعالیت کنم، باید به فکر چاره باشم. به کمک دوستان در فرانکفورت در یک کلاس فشرده زبان و کلاس آموزش بهداشت و زیبایی پوست ثبت نام کردم و چهارده ماه دوره دیدم. وی تا حدود دیپلم درس خواند}}

| رقیب || || || || تئاتر فردوسی

|-

|-

| شیادان || || || ||

| ''[[هزاردستان (مجموعه تلویزیونی)|هزاردستان]]'' || ۱۳۶۶–۱۳۵۸ || همسر جلال الملک || [[علی حاتمی]]

|}

 

== جستارهای وابسته ==

|نشانی= http://www.radiofarda.com/content/f2-iran-cinema-iren-zazians-actress-star-died-in-tehran-jamshid-mashayekhi/24660133.html|بازبینی= |تاریخ=۱۳۹۱ |ناشر=رادیو فردا |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی=| شناسه = {{شناسه یادکرد|ضرغامی|۱۳۹۱}}}}

* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=گروه تحقیق و پژوهش موزه سینما |نام= | عنوان = ارامنه و سینمای ایران | سال = ۱۳۸۳| ناشر = موزه سینمای ایران| مکان انتشارات = باغ فردوس طهران |صفحه=۱۰۳ | شابک = ۹۶۴–۶۷۲۸–۴۴–۸}}

* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = ماهنامه سینمایی فیلم| نام = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | عنوان = درگذشتگان ایرن زازیانس (۱۳۹۱-۱۳۰۶): خاموشی ستارگان فراموش‌شده| ژورنال = | مکان = | ناشر = | دوره = | شماره = ۴۴۶| سال = ۱۳۹۱| صفحه = | پیوند = | doi = | بازیابی = ۲۸ اکتبر ۲۰۱۸}}

* {{یادکرد وب |نام خانوادگی=مومنی |نام=باقر|عنوان= نقش حزب توده در گسترش فرهنگ و هنر|نشانی= http://www.bbc.com/persian/iran/2012/02/120131_l44_tudeh_party_culture_art|بازبینی= |تاریخ= ۱۳۹۰|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی=| شناسه = {{شناسه یادکرد|مومنی|۱۳۹۰}}}}

== پیوند به بیرون ==

 

| align = left

| width = 258px

 

{{ترتیب‌پیش‌فرض:زازیانس، ایرن}}

[[رده:افراد ایرانی ارمنی‌تبار]]

[[رده:اهالی ارمنی‌تبار بابلسر]]

[[رده:اهالی بابلسر]]

[[رده:بازیگران تئاتر زن اهل ایران]]

[[رده:بازیگران زن ارمنی‌تبار]]

[[رده:درگذشتگان ۲۰۱۲ (میلادی)]]

[[رده:درگذشتگان به علت سرطان]]

[[رده:زادگان ۱۳۰۶]]

[[رده:زادگان ۱۹۲۷ (میلادی)]]