اخوان‌المسلمین: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatemibot (بحث | مشارکت‌ها)
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۳۸:
جنبش اخوان‌المسلمین، بزرگ‌ترین جنبش اسلام‌گرا در جهان عرب می‌باشد. در ابتدا فعالیت‌های جنبش، نیمه مخفی بود و سازمان اخوان‌المسلمین برای گسترش جنبش از جزوه، نامه، سخنرانی و ملاقات‌های شخصی استفاده می‌کرد. جنبش در شرایطی تأسیس شد که از یک سو مقامات [[دانشگاه الازهر|الازهر]] هرگونه سازش یا نوسازی جامعه و دگرگونی دینی را رد می‌کردند و از سوی دیگر، نوگرایان به دنبال جامعه‌ای بودند که در آن دین و سیاست از هم جدا باشد. حسن البنا تلاش‌های خود را در سه مرحله تبلیغ، جذب و سازماندهی و اقدامات عملی آغاز نمود. هدف اصلی وی انجام اصلاحات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در جامعة مصر و جهان اسلام بود و بر سازندگی فرد مسلمان، خانواده مسلمان، جامعه مسلمان و نهایتاً حکومت اسلامی، براساس تمدن اسلامی تأکید نمود.<ref name="A">[http://aftabnews.ir/fa/news/148382/پیشینه-تاریخی-و-اندیشه-سیاسی-اخوان‌المسلمین پیشینه تاریخی و اندیشه سیاسی اخوان‌المسلمین، نوشته علی جنتی]</ref>
 
بر طبق نوشته‌های خود حسن البنا، هنگامی که در [[شهر اسماعیلیه]]، در کنار کانال سوئز، زندگی می‌کرد؛ شش نفر که دوستان و شاگردانش بوده و جزو کارگران شرکتهای مشغول در کانال سوئز بودند، نزد او آمده و نسبت به بی عدالتی‌هایی که از سوی خارجی‌ها بر مسلمانان و اعراب در آنجا روا می‌شود، شکایت کرده بودند. این تظلم خواهی و پیش زمینه‌های قبلی او باعث شد که حسن البنا رهبری آن‌ها را بر عهده بگیرد و جماعت اخوان المسملین تأسیس شود. این جماعت در ابتدا همانند بسیاری از انجمن‌های اسلامی کوچکی بود که خود بنا در ۱۲ سالگی به عضویت یکی از آنهاآن‌ها درآمده بود. اما در انتهای دهه ۱۹۳۰ میلادی این سازمان تازه تأسیس در تمامی استان‌های مصر شعبه داشت و در دهه بعد از آن بیش از ۵۰۰ هزار عضو فعال در سراسر مصر داشت. افکار حسن البنا که در قالب سخنرانی‌ها و نوشته‌ها در روزنامه اخوان المسلمین انتشار می‌یافت و سرانجام در کتابی به نام «مجموعة الرسالة» گرد آوری شد، مورد توجه محافل سیاسی و دینی واقع شد و مردم نیز از این جنبش استقبال نمودند.<ref>[http://www.bashgah.net/fa/category/show/65760 باشگاه اندیشه حسن البنا]</ref>
 
به تدریج با افزایش اعضا و گسترش دامنه فعالیت‌ها، حسن البناء قرارگاه اصلی اخوان‌المسلمین را به قاهره منتقل کرد و پس از تأسیس دارالاخوان (در آوریل ۱۹۲۹) رسماً اخوان‌المسلمین اعلام موجودیت کرد. حسن البناء در مرکز فعالیت‌ها که (التهذیب) نام داشت به سازماندهی تمام وقت تشکیلات پرداخت و دامنه فعالیت اخوان گسترده‌تر شد، در این راستا برای تربیت زنان در مصر مرکزی به نام (المهد الامهات المسلمین) نیز توسط وی تأسیس شد.
 
بعدها اخوان‌المسلمین هدف‌های دیگری را هم مدنظر قرار داد و در سال ۱۹۳۹ با تکیه بر آرمان فلسطین و دفاع از حقوق اعراب، اخوان به یک (سازمان سیاسی) مبدل شد و این منجر به گسترش نفوذ آن‌ها در سوریه، اردن و تا حدودی در لبنان، سودان و شمال آفریقا شد و حسن البناء پیشوای بزرگ (مرشدالعام) شناخته شد. اصطلاح مرشد عام، از آنجا نشأت می‌گرفت که حسن البناء خود را رهبری فرهمند می‌دانست که مردم بدون آنکه کسی آنهاآن‌ها را مجبور کند از وی پیروی می‌کنند.<ref>http://www.bashgah.net/fa/category/show/55828</ref>
 
پس از ترور [[حسن البنا]]، بتدریج تحولی در جنبش اخوان المسلمین صورت گرفت. این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راه‌های مسالمت آمیز به جای مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه بیگانگان. این اقدام که در پی ناامیدی از مؤ ثر بودن راه حل نظامی برگزیده شد، از محبوبیت و کارایی اخوان کاست و گروه‌های جدید اسلامی (مانند [[جهاد اسلامی مصر]]) که اغلب متأثر از اخوان المسلمین بودند، اما بر مبارزه نظامی پای می‌فشارند، پا به میدان گذاشتند. با این وصف، تأثیر عمیقی که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و جهان اسلام داشته است،داشته‌است، غیرقابل انکار می‌باشد.
 
== ساختار تشکیلاتی ==
خط ۵۹:
شعار شناخته شده اخوان‌المسلمین «الاسلام هو الحل» (راه‌حل، اسلام است) است، اما شعار اصلی‌شان که هدف و نقشه راه‌شان را ترسیم می‌کند، چنین است: الله غایتنا، والرسول قدوتنا، والقرآن دستورنا، والجهاد سبیلنا، والموت فی سبیل‌الله أسمی أمانینا؛ خداوند هدف ما، پیامبر الگوی ما، قرآن قانون اساسی ما، جهاد راه ما و مرگ در راه خدا، والاترین آرزوی ماست. حسن البنا که این شعار و نقشه راه را برای اخوان تعریف کرده بود، در تبیین و معرفی آن، جماعتش را علاوه بر آنکه گروهی دینی (سلفی) می‌دانست، مجموعه‌ای سیاسی هم معرفی می‌کرد و از اینجاست که مجوز ورود به عرصه سیاسی را صادر کرد و به سرعت هم توانست نقش سیاسی خود را در موضع‌گیری در قبال تحولات جهان اسلام و جهان عرب ایفا کند.<ref name="B">[http://hamshahrionline.ir/details/222474 ظهور و سقوط اخوان المسلمین]</ref>
 
مواضع و دیدگاه‌های جنبش اخوان‌المسلمین در طول تاریخ، در معرض تغییر و تحول بوده استبوده‌است. پس از مرگ حسن البنا برخی از گروه‌ها و افراد تندرو در جامعه آزاد شدند و به تدریج جماعت‌های جهادی کوچک و بزرگ مانند جماعت جهاد اسلامی در مصر شکل گرفت که بعدها پایه اصلی تشکیل القاعده قرار گرفتند. جماعت اخوان‌المسلمین سال‌ها مشی سیاسی خود را بر ارشاد و تبلیغ در بطن جامعة مسلمانان قرار داد تا جامعة اسلامی را برای برپایی حکومت اسلامی آماده سازد، ولی جماعت‌های جهادی خواستار حرکت‌های انقلابی و اصلاح امور به صورت جهادی شدند.
سیدقطب که خود از نظریه‌پردازان مورد احترام جنبش اخوان بود، اساساً با مفهوم تحزب مخالف بود و سرشت حکومتی را که برپایه انتخابات و تحزب باشد، با روح اسلام مغایر می‌دانست؛ ولی جنبش اخوان‌المسلمین رسماً تحزب و تکثر در حکومت را پذیرفت و برخلاف جریانات سلفی جهادی که قوانین موجود را نتیجه تصویب کافران می‌دانند و اصولاً دموکراسی و تکثر را خلاف شرع تلقی می‌کنند، به گسترش سازمان سیاسی اخوان پرداخت. سیدقطب و برخی از اسلام‌گرایان سلفی، در آغاز چندان اهمیتی به مفهوم ملت نمی‌دادند و همواره بر امت اسلامی تأکید داشتند و ملت را مفهومی وارداتی و غربی دانسته و قومیت‌گرایی و ناسیونالیسم را نشانه‌ای از جاهلیت قلمداد می‌کردند، ولی به مرور زمان جماعت اخوان‌المسلمین با کاستن از نقش جهانی خود، تمرکز بیشتری بر ملی‌گرایی نمود؛ همچنان که می‌توان رگه‌هایی از ملی‌گرایی عربی را در دیدگاه‌های برخی از رهبران اخوان‌المسلمین مشاهده نمود.<ref name="A"/>
 
خط ۷۸:
در دیدگاه اخوان‌المسلمین به جز تصدی پست رئیس کشور، زنان می‌توانند در سایر مسئولت‌های اداری و اجتماعی مشارکت نمایند. در زمان حسن البنا و در آغاز تأسیس جنبش اخوان‌المسلمین، بخش زنان مسلمان نیز در سازمان تشکیل و [[لبیبه احمد]] ریاست آن را به عهده گرفت. در کلیه فهرست‌های انتخاباتی اخوان نیز همواره نام تعدادی از زنان دیده می‌شود.
 
در زمینه حمایت از [[فلسطین]]، اخوان‌المسلمین همواره در جنگ‌های فلسطینی‌ها علیه اسراییل مشارکت فعال داشته استداشته‌است. هر چند پس از قیام ۲۶ ژانویه ۲۰۱۱ در مصر، مرشد عام اخوان‌المسلمین اعلام نمود که قرارداد کمپ دیوید لغو نخواهد شد، اگر چه ممکن است اصلاحاتی در آن به عمل آید و این پیام روشنی به اسرائیل و قدرت‌های جهانی بود که اخوان‌المسلمین به دنبال انهدام و نابودی دولت اسرائیل نیست. رهبران [[حماس|جنبش حماس]] از جمله [[اسماعیل هنیه]] و [[خالد مشعل]]، عموماً دارای گرایش اخوان المسلمین بوده و از نظر فکری وابسته به آن جنبش می‌باشند.<ref name="A"/>
 
== اعضاء و شخصیت‌ها ==
در زمینه تعداد اعضاء و هواداران جنبش اخوان المسلمین، اختلاف نظر فراوانی دیده می‌شود. براساس اعلام یوسف ندا مسئول روابط سیاسی بین‌المللی اخوان در سال ۲۰۰۷، آمار جمعیت اخوان از یک میلیون نفر تجاوز کرده استکرده‌است و اعضاء اخوان در ۷۲ کشور اسلامی و غیراسلامی حضور دارند. عبدالحمید غزالی، مشاور سیاسی مرشد عام، تعداد اعضاء اخوان‌المسلمین را ۱۰ میلیون نفر و هواداران را ۵ میلیون نفر ذکر کرده استکرده‌است. در عین حال، دکتر عبدالستار الملیجی، عضو سابق اخوان‌المسلمین می‌گوید مجموع اعضاء و هواداران اخوان از یکصد هزار نفر تجاوز نمی‌کند که به نظر می‌رسد با توجه به سابقه ۸۰ ساله جنبش اخوان‌المسلمین و حضور اعضاء آن در کشورهای مختلف، جمعیت آنان بیش از این تعداد باشد. تعدادی از شخصیت‌های اسلامی نقش عمده‌ای در گسترش اندیشه اخوان‌المسلمین داشته‌اند ازجمله [[یوسف قرضاوی|شیخ یوسف قرضاوی]] رئیس اتحادیه جهانی علمای مسلمین، [[شیخ احمد یاسین]] مؤسس جنبش حماس در فلسطین، [[زغلول نجار]] امام و مبلغ اسلامی، [[مصطفی سباعی]] مؤسس جنبش اخوان در [[سوریه]]، [[محمد محمود صواف]] مؤسس جنبش اخوان در [[عراق]]، [[عبدالله عزام]] رهبر مجاهدین العرب در [[افغانستان]]، [[محفوظ نحناح]] مؤسس جنبش اخوان در [[الجزایر]] و [[شیخ سید حوی]] اندیشمند اسلامی [[سوریه]].<ref name="A"/> بزرگترین حامیان مالی آن [[خیرت شاطر]] و [[حسین مالک]] هستند.
 
== سقوط مبارک و قدرت‌گیری اخوان‌المسلمین ==