مسجد جامع هرات: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Freshman404 (بحث | مشارکتها) |
جز ویکی‌سازی رباتیک (درخواست کاربر:Freshman404)(۷.۶) >خواجه عبدالله انصاری، مسجد جامع بزرگ هرات، امیر حبیب‌الله خان، سلطان غیاث الدین، مسجد جامع هرات، فخرالدین رازی، علی شیر نوائی، حسن خان شاملو، شاهرخ میرزا، سلطان محمود، شیخ الاسلام، مسجد مبارک، جهان اسلام، رنگ آمیزی، کاشی کاری، دین اسلام، مسجد جامع، محمد قاسم، هجری قمری، کار کاشی، متر مربع+مرتب+تمیز (۱۰.۷) |
||
خط ۱:
{{ویکی‌سازی}}
{{بدون منبع}}
{{coord|34|20|35|N|62|11|45|E|type:landmark_source:kolossus-ruwiki|display=title}}
{{Infobox religious building
سطر ۴۰ ⟵ ۳۹:
'''مسجد جامع هرات''' (دگرنام: مسجد جمعه هرات) کهن‌ترین مسجد در [[هرات]] است که بسیار بازسازی شده‌است. بیشتر گسترش آن در دورهٔ طلایی عهد [[تیموریان]] بود.{{سخ}}
این مسجد را [[سلطان غیاث الدین]] غوری در سال ۵۹۷ ق. طرح‌ریزی نمود اما موفق به تکمیل آن نشد. جسد وی در سال ۱۲۰۲ میلادی در زیر گنبد در عقب ایوان شمالی مسجد مدفون گردیده‌است.
تنها بخش کوچکی از مسجد عهد [[غوریان]] در درب ورودی جنوبی باقی مانده‌است.
سطر ۴۶ ⟵ ۴۵:
== مسجد جامع بزرگ هرات در گذرگاه تاریخ ==
مسجد جامع هرات در طول تاریخ فراز و فرودهای زیادی را دیده‌است. این بناء پنجمین [[مسجد جامع]] بزرگ در جهان می‌باشد این مسجد از لحاظ تاریخی بیش از ۱۴۰۰ سال قدمت دارد و مساحت آن به ۴۶۷۶۰ [[متر مربع]] می‌رسد.
. این بنای زیبا و شگفت‌انگیز در طول چندین هزار سال قبل از اسلام عبادتگاه آریائی‌های یکتاپرست بوده‌است و در سال ۲۹ هجری بعد از گرایش مردم هرات به دین اسلام، این معبد بزرگ به مسجد مسلمانان مبدل گشت. چنانچه اول به جای معبد مسجد کوچکی چوبی إعمار گردید؛ و این مسجد در اثر اصابت برقک ویا لماسک که پیشینیان آن را نازلهٔ غیبی گویند آسب دید؛ و بعد ترمیم شد. مثلاً..
روایت است که محل این مسجد قبل از اسلام معبد بزرگ آریائی، خانهٔ مزدا، آتشکدهٔ پیروان زردشت بوده و پس از نفوذ دین مقدس اسلام در این سرزمین این معبد باستانی به مسجد. یا مرکز اسلامی مبدل گشت و به مسجد جامع معروف گردید. گویند اصل بنائی آن چوبین بوده و منقش مدهون. در شب جمعه هشتم جمادی‌الاول سال ۵۱۴ نازلهٔ چون الماسک به مسجد افتاد و نیمی از مسجد را ویران کرد و بسوخت. وازان به بعد چندین بار تخریب و دوباره ساخته یا ترمیم شده‌است. این بنای تاریخی نه تنها یک عبادتگاه بوده‌است بلکه یک مدرسه علمی و فرهنگی که در آن شخصیت‌های که افتخار کشور و جهان بودند تدریس ویا هم تعلیم دیده‌اند. خواجه عبدالله انصاری، خواجه محمد تاکی و دیگر عرفاً و شعرا از جمله شخصیت‌هایی بودند که درین مدرسه تدریس کردند.
بنیان‌گذار أصلی مسجد جامع بزرگ هرات:ا هر چند باورود اسلام این معبد کوچک به مسجد تبدیل گردید. مردم سال‌ها درا ادا نماز نمودند ما برای اولینبار این مسجد جامع بزرگ به شکل وسیمائی فعلی با داشتن طوق‌های فیروزهای در برج‌ها ورواق‌های زیبا توسط مرحوم سلطان غیاث الدین غوری با استفاده از خشت پخته وتزئینات وکا شی‌های فیروزهای ساخته شد. بعد از وفات سلطان غیاث الدین پسرش [[سلطان محمود]] به اتمام این مهم همت گماشت اما به پایه اکمال نرسید.. همچنان در زمان همین سلطان مدرسه به نام مدرسه غیاثیه در شمال مسجد جامع اعمار گردید. وبعدها در عصر تمدن تیموری بر تز ئینات وکاشی کاری آن به سبک معمارزی تیموری کار صورت گرفت.
== ویژگی‌های مسجد جامع بزرگ هرات ==
بناء بر اظهارات آقای اجمل، این مسجد تاریخی در زمینی به مساحت اضافه از ۴۶ هزارمترمربع اعمارگردیده که مشتمل بر ۴۶۰ گنبد، ۱۳۰رواق، ۴۴۴ فیل پایه، دوازده گلدسته، چهار ایوان، چهار دروازه، چهار کتیبه بزرگ مزین با آیاتی ازقران، اشعار عرفانی عرفاً و شاعران بزرگ، سه سراچه، یک منبر سنگی، کتابخانه (شامل چهار هزار جلد کتاب) و وضوخانه می‌باشد که در زیباترین محل شهرقدیم هرات موقعیت داشته و در یک زمان گنجایش بیش از یک صد هزار نمازگزار را دارد. .
به گفته وی گلدسته‌های مسجد که برای رساندن صدای اذان به گوش مردم ساخته شده، بین۱۷تا ۳۶متر ارتفاع، ۷ تا ۱۰ متر قطر داشته راس هرکدام دارای هشت رواق بوده که بام شان با کاشی فیروزهای تزیین یافته‌است.
برای کسی که ساکن هرات نیست [[مسجد جامع هرات]] بر علاوه کشش مذهبی کششهای دیگری نیز دارد.
هر کسی که بار اول این مسجد را می‌بیند در نظر اول مبهوت عظمت و معماری این مسجد خواهد شد. نقش و نگارهای پر رنگ و کاشیهای معرق هفت رنگ ایوان‌ها وگلدسته‌های [[کاشی کاری]] شده حتی در نگاه شهروند هراتی نیز جالب وجذاب می‌باشد.
آقای ایام الدین اجمل آمر آبدات تاریخی هرات می‌گوید: این مسجد قبل از اسلام نیز در قالب یک معبد در همین مکان وجود داشت. البته خیلی کوچکتر از حالا و به شکل چوبی آن؛ “مسجد جامع بزرگ شهرهرات قبل از اسلام در همین ساحهٔ ساختمان موجود بوده که قدامت آن به سه هزار قبل از امروز می‌رسد که قبلاً یک ساختمان کوچک چوبی بوده در طول تاریخ معبد آریای یکتاپرست بوده درسال بیست ونه [[هجری قمری]] وقتی که [[دین اسلام]] وسعت پیدا می‌کند در خراسان و هرات این ساختمان چوبی تزیین کاری که است قبلاً معبد بوده و بعداً به مسجد مسلمانان تبدیل می‌شود که این ساختمان تاسال ۴۰۱۴ هجری قمری مسجد بوده اکثریت شخصیت‌های بزرگ [[جهان اسلام]] در این مسجد تدریس می‌کردند از آن جمله حضرت [[خواجه عبدالله انصاری]] و خواجه محمد تاکی. ”
آقای اجمل می‌افزاید: مسجد جامع هرات در طول تاریخ فراز و فرودهای زیادی را به خود دیده‌است. چندین بار تخریب و دوباره ساخته یا ترمیم شده‌است وی می‌گوید: در سال ۴۱۴ هجری قمری نیمی از مسجد که غالباً با چوب پوشیده شده و [[رنگ آمیزی]] شده بود در آتش سوخت ولی به همت خواجه محمد تاکی و همکاری مردم دوباره ترمیم گردید و حدود دوقرن بعد به اساس مشورت [[شیخ الاسلام]] [[فخرالدین رازی]] به دستور سلطان غیاث الدین غوری به شکل کنونی با استفاده از خشت پخته، تزئینات و کاشیهای فیروزهای بنا گردید که با مرگ سلطان، پسرش سلطان محمود بعضی ازکارهای باقی‌مانده از زمان پدرش را به اتمام رسانید.
بنا به اظهارات آقای اجمل، این مسجد تاریخی در زمینی به مساحت اضافه از ۴۶ هزارمترمربع اعمارگردیده که مشتمل بر ۴۶۰ گنبد، ۱۳۰رواق، ۴۴۴ فیل پایه، دوازده گلدسته، چهار ایوان، چهار دروازه، چهار کتیبه بزرگ مزین با آیاتی ازقران، اشعار عرفانی عرفاً و شاعران.
== فراز و نشیب‌های تاریخی مسجد جامع هرات ==
بقول ایام الدین اجمل رئیس آبدات تاریخی هرات [[مسجد جامع بزرگ هرات]] در مسیر تاریخ فراز وفرودهای زیاد دیده‌است این بنای تاریخی در حملهٔ چنگیزخان شکسته شده بود. بار دیگر در عصر اعلیحضرت [[شاهرخ میرزا]] و به دستور وی ترمیم شد و باز بسال ۹۰۴ مرحوم امیر [[علی شیر نوائی]] آن را به وضعی مرغوب ترمیم و به کاشیهای رنگین مزین نمود. از آنجائیکه هنر معماری در عصر تیموری‌ها خیلی با رونق وشکوه بود این مسجد بزرگ را مانند بناهای تاریخی دیگر عصر تیموریان بطور حیرت‌انگیزی منقش نمودند؛ ولی دوباره در ایام فتور هرات مجدداً شکستهای به آن رخ داد؛ که مرحوم [[حسن خان شاملو]] هروی آن را ترمیم کرد تا باز مرحوم وزیر یارمحمد خان، ایوان مقصوره را که شکسته و فرو غلطیده بود، دوباره بپوشانید؛ و در عصر [[امیر حبیب‌الله خان]] سرا پای (سراسر) مسجد جامع به صورت اساسی ترمیم شد. اما اطراف آن را حویلی‌های محلی محیط می‌داشت (منازل مسکونی احاطه کرده بود).. مرحوم [[محمد قاسم]] خان نایب الحکومهٔ هرات آن سراها را خریداری نموده اطراف مسجد جامع را پاک و هموار نمود. در سال ۱۳۲۲ شمسی حسب نظریهٔ محمد ظاهر خان پادشاه سابق و به همت عبدالله خان ملکیار به ترمیم اساسی این [[مسجد مبارک]] معطوف فرمود. مهندسین لایق هروی را جمع، استشاره و استخاره نموده در ۱۴ حمل سال مذکور کار ترمیم آن آغاز گردید. مرحوم حاجی محمد اسمعیل مهندس و مرحوم غلام حیدر مهندس هروی که هر دو در فن معماری قدیم هرات از نوادر روزگار بودند، بکار تعمیر و ترمیم مسجد جامع مؤظف گردیدند. خداوند (ج) آن دو آزادمرد هنرمند را مغفرت فرماید که هنر معماری قدیم را بار دیگر احیاء نمودند و صنعت کاشی کاری معرق را به شاگردان آموختند. عمل خطاطی مسجد به مرحومان حاجی ملا عبدالله هروی و میرآقای نستعلیق نویس تفویض گردید و بعد استاد ارجمند و خطاط بی مثل و مانند جناب آخند ملا محمد علی عطار هروی که در نگاشتن خطوط هفت‌گانه و اصول خطوط اصل و فرع یگانهٔ آفاق و در هنر خطاطی طاق است، نگاشتن کتیبهٔ ثلث جلی این معبد باستانی به وی تفویض گردید و به توفیق الهی آیات مقدس کلام الهی را دورادور مسجد بقلم خویش نگاشت. نگارنده عاجز نیز افتخار دارد که از شروع کار ترمیم مسجد الی مدت پنج سال تمام در کار تزئین و نقاشی این معبد مقدس مشغول خدمت بوده و حتی‌المقدور در آن رشته ایفای وظیفه نمود.
قبل از کودتای هفت ثور کار سنگفرش نمودن مسجد جامع شریف شروع گردید که با وقوع کودتای هفت ثور و جنگ‌ها، نیمه تمام ماند هر چند دران زمان مرحوم استاد هنر میناتوری الجاج محمد سعید مشعل غوری هروی با گماشتن شاگردان زیاد [[کار کاشی]] کاری وترمیم آن را بعهده گرفت. البته جنگ‌ها وکشمکش‌ها کمتر فرصت می‌داد تا این مهم را ادا نماید و. بعد از جنگ‌ها از بودجه آبدات تاریخی مجدداً اعمار گردید.
اکنون به خاطر حفظ و مرمت این بنای تاریخی و عبادتگاه مسلمین، چهار مهندس، شش استاد کاشیساز و پنج استاد خوشنویس به وظیفه گمارده شده‌اند. اما در نزد مردم هرات روایتی است که گویا کار در مسجد جامع هرات هیچ‌گاهی تمام شدنی نیست و اگر روزی کار مسجد کاملاً اکمال شود، آن روز قیامت خواهد رسید.
عظمت مسجد جامع هرات:مسجد جامع هرات نه تنها برای خارجیهاییکه از آن دیدن می‌نمایند جالب است، بلکه برای مردمی که ساکن هرات هستند این بنای تاریخی بر علاوه کشش مذهبی، کششهای دیگری نیز دارد. هر کس بار اول این مسجد را ببیند در نظر اول مبهوت عظمت و معماری این مسجد خواهد شد. اولین چیزیکه حایز اهمیت و ارزش است و حفظ آن توسط پروژه بینالمللی صورت گرفته بود، دروازه ورودی مسجد جامع است که فعلاً به خاطر اینکه رفت آمد نشود مسدود می‌باشد و در قسمت بالای این مسجد پوش فلزی شده که از باد، باران و سرما جلوگیری. شود. دومین چیزیکه ارزش و اهمیت دارد ایوان مسجد است که از جمله عجیبه‌های هنر معماری جهان است. به این عظمت فکر کنید که در هشت صد سال قبل این کار، کاری بوده که از روی اخلاص شده‌است. اگر چه درین مدت خسارات و ضررهای وارد شده‌است، اما به همت مردهای که مسوولیت این بخش را به عهده داشتند کوشش کردند که این دو نقطه همان قسم که است باقی بماند.
سطر ۸۸ ⟵ ۸۷:
{{ولایت هرات}}
[[رده:آثار تاریخی افغانستان]]▼
[[رده:آثار تاریخی هرات]]
[[رده:مسجدهای هرات]]▼
[[رده:مسجدهای تیموری]]
[[رده:هرات]]▼
▲[[رده:آثار تاریخی افغانستان]]
[[رده:مسجدهای جامع]]
▲[[رده:مسجدهای هرات]]
▲[[رده:هرات]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]
| |||