خط تعلیق: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== تاریخچه ==

 

پیدایش شکل‌های ابتدایی خط تعلیق را برخی محققان بین سده‌های چهارم تا ششم هجری تخمین زده‌اند<ref>همائی، ج ۲، ص ۵۳۲</ref><ref>ذابح، ص ۷۰</ref> و برخی قدیمی‌ترین نمونه‌های خط تعلیق را مربوط به سدهٔ نهم هجری ذکر کرده‌اند.<ref name="دانشنامه معماری و شهرسازی ایران">دانشنامه معماری و شهرسازی ایران</ref> با این وجود کهنترین نمونه‌های به جا مانده از تعلیق و شکسته تعلیق در ایران، سندی متعلق به سدهٔ هشتم هجری<ref>یرلیغ امیرتالش، ۷۲۶</ref> و سند دیگری متعلق به سده نهم سند صادره از بقعه [[ابواسحاق کازرونی|شیخ ابواسحاق کازرونی]]، مربوط به سال ۸۲۶ ه‍. ق است.<ref>محمود بن عثمان، ضمائم، ص ۷۵۴–۷۶۱</ref><ref>شیخ الحکمایی، ص ۴–۵</ref> شاید قدیمی‌ترین سندی که به خط تعلیق در دست است فرمان ایلخان [[گیخاتو]] (حک ۶۹۴–۶۹۰ ه / ۱۲۹۵–۱۲۹۱ م) نوه [[هولاکو]] باشد که «نخستین فرمان فارسی ایلخانان» لقب گرفته‌است. این سند که دربارهٔ حفظ منافع موقوفه یک خانقاه است در شمال غرب ایران صادر شده و تاریخ ۶۹۲ ه‍. ق/۱۲۹۳ م را دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.noormags.ir/View/Magazine/ViewPages.aspx?numberId=14663&ViewType=1&PageNo=34 |عنوان = نخستین فرمان فارسی ایلخانان | ناشر = فصلنامه وقف میراث جاویدان - شماره ۲۹|تاریخ = بهار ۱۳۷۹ |تاریخ بازدید = ۱۱ فروردین ۱۳۹۰}}</ref>

اسناد متعدد به‌جا مانده از سده دهم هجری<ref>قائم مقامی، ج ۱، ص ۷۹–۸۰، ۱۰۹–۱۱۰، ۱۲۵</ref> و تدوین رساله‌هایی دربارهٔ قواعد نگارش تعلیق در آن سده،<ref>بخاری، ص ۳۸۶–۳۹۰</ref> نشان می‌دهد که خط تعلیق در سده دهم رواج بسیار داشته‌است. برخی از خوشنویسان ایرانی که در اواخر عمر [[شاه طهماسب صفوی]] (درگذشت ۹۸۴ هـ. ق) به [[عثمانی]] مهاجرت کردند، خط تعلیق را به‌تدریج در این نواحی و نیز در مصر رواج دادند. عثمانیان بنا به ذوق و سلیقه خود در تعلیق ایرانی تغییراتی به‌وجود آوردند؛ در تعلیق عثمانی نیم دایره‌های آخر حروفِ مدور، بزرگتر است.<ref>شیمل، ص ۶۰–۶۱</ref> کاتبان دربار عثمانی شیوه خود را «دیوانی» نامیدند.<ref>ایرانی ص ۱۵۶</ref> منسوب به «دیوان» یا بخش اداری دربار. این خط هنوز به دو شیوه «دیوانی خفی» و «دیوانی جلی» در کشورهای عربی متداول است.<ref>فضائلی، ص ۴۰۶</ref>

 

 

== پدیدآورندگان ==