بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== تاریخچه بانک در ایران ==

 

 

[[بانک شاهی]] یا [[بانک شاهنشاهی]] اولین بانک دولتی ایران است که به نشر اسکناس پرداخت. به موجب امتیازنامه ۱۳۰۷ تأسیس و اداره آن به مدت شصت سال به [[رویتر|بارون جولیوس رویتر]]، یهودی آلمانی تباری که تابعیت انگلیس و دین مسیح را پذیرفته بود، واگذار شد. او پس از کسب ثروت هنگفت، در ۱۲۸۹/۱۸۷۲ با پرداخت رشوه‌های کلان به درباریان عهد [[ناصرالدین شاه]]، به کسب امتیازی نائل شد که طبق آن، به مدت هفتاد سال، احداث [[راه‌آهن]]، سدها و بندها، بهره‌برداری از معادن، جنگلها، اراضی، کارخانه‌های ایران و تأسیس بانک، به عهده او واگذار می‌شد. بانک شاهنشاهی، که وظایف بانک مرکزی ایران را به عهده داشت، به تدریج مؤسسه‌ای معتبر شده، به صورت مرکز امور مالی کشور درآمد. این بانک وجوه [[خزانه‌داری|خزانه]] را در حساب‌های خاص نگهداری می‌کرد و در وصول مال الاجاره گمرکات، عواید دولتی، [[مالیات|درآمدهای مالیاتی]] و ایصال مخارج دولت به شهرستان‌ها و خارج، پرداخت وام به دولت، خرید نقره برای [[ضرابخانه]] و ضرب سکه، نقش اصلی را ایفا می‌کرد. مدیریت بانک را ژوزف رابینو، به عهده داشت و هوتم شیندلر رابط بانک در تهران بود. این دو از ایران‌شناسان بنام بودند و رویتر با انتصاب آنان، بر اعتبار بانک افزود. با تدبیر رابینو، بانک شاهنشاهی با چاپ اسکناسهای کوچک، وارد زندگی روزمره مردم شد و سود سرشاری برد. بانک شاهنشاهی، به عنوان بانک دولتی ایران، متعهد پرداخت قرضه به دولت ایران بود.

 

 

در ۱۳۲۷ ش /۱۹۴۸، امتیاز شصت ساله بانک به پایان رسید. از آن پس، با نام [[بانک شاهی ایران|بانک ایران و انگلیس]] در [[خاورمیانه]]، به فعالیت پرداخت و به علت کاهش اعتبار و سرمایه، فعالیت خود را در سایر نقاط منطقه و کشورهای همسایه گسترش داد. تأسیس بانک شاهنشاهی، نتیجه‌های دیگری نیز داشت که نشر اسکناس، یکنواختی ضرب سکه، کاهش بهای بهره و تثبیت آن، گردآوری سرمایه‌ها و سپرده‌ها و پرداخت بهره به آن، ایجاد [[نظام نوین بانکی]] در کشور و تنظیم امور مالی دولت از آن جمله است.<ref name=":0" />

وظایف مجمع عمومی:

* رسیدگی و تصویب ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

* رسیدگی و اتخاذ تصمیم دربارهٔ پیشنهاد تقسیم سود ویژه بانک

* انتخاب اعضای هیئت نظار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی

* قائم مقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و پس از تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رئیس‌جمهور منصوب می‌شود

* دبیرکل بانک به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و تصویب مجمع عمومی منصوب می‌گردد و سرپرستی دبیرخانه شورای پول و اعتبار را نیز به عهده دارد و همچنین دادستان هیئت انتظامی بانک‌ها می‌باشد.

 

=== هیئت نظارت اندوخته اسکناس ===