کمبود آب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کمبود آب''' ({{lang-en|Water scarcity}}) شامل تنش آب، کم‌آبی و بحران آب است. مفهوم تنش آب نسبتاً جدید است. تنش آب مشکل در یافتن [[منابع آب]] شیرین برای استفاده است، که علت آن تخلیه منابع است. بحران آب وضعیتی است که در آن آب قابل آشامیدن و غیر آلوده در یک منطقه کمتر از تقاضای آن است.<ref name="Freshwater%3A%20lifeblood%20of%20the%20planet">[http://c-faculty.chuo-u.ac.jp/~mikenix1/tlr/rsch/iss/water/Water%20Reading%20X.pdf Freshwater: lifeblood of the planet]</ref>

، زمانی گفته می‌شود یک کشور یا منطقه «تنش آبی» دارد که منابع آب سالانه آن کمتر از ۱۷۰۰ [[متر مکعب]] به ازای هر فرد در سال است. در سطحی بین ۱۷۰۰ و ۱۰۰۰ متر مکعب به ازای هر فرد در سال، کمبود آب دوره‌ای یا محدود را می‌توان انتظار داشت. هنگامی که منابع آب کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب به ازای هر فرد در هر سال باشد، کشور با «کمبود آب» مواجه است.<ref>{{cite web

[[فائو]] وابسته به [[سازمان ملل متحد]] بیان می‌کند که تا سال ۲۰۲۵،{{سخ}}۹/۱میلیارد نفر در کشورها یا مناطق با کمبود [[آب مطلق]] زندگی می‌کنند، و دو سوم از جمعیت جهان تحت شرایط تنش خواهند بود. بانک جهانی می‌افزاید که تغییرات آب و هوایی می‌تواند تغییر الگوهای آینده دستیابی به آب و استفاده از آن را موجب شود، در نتیجه افزایش میزان تنش آب و ناامنی، هر دو در مقیاس جهانی به آب بستگی دارند.<ref>The World Bank, 2009 {{cite web|url=http://documents.worldbank.org/curated/en/2009/11/11717870/water-climate-change-understanding-risks-making-climate-smart-investment-decisions |title=Water and Climate Change: Understanding the Risks and Making Climate-Smart Investment Decisions |pages=21–24 |accessdate=2011-10-24}}</ref>

یکی دیگر از اندازه‌گیری‌ها، به عنوان بخشی از یک ارزیابی گسترده‌تر از [[مدیریت آب]] در سال ۲۰۰۷،<ref>Molden, D. (Ed). ''Water for food, Water for life: A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture. '' Earthscan/IWMI, 2007.</ref>

با هدف ارتباط در دسترس بودن آب و چگونگی استفاده از منابع در نظر گرفته شد؛ بنابراین کمبود آب به دو بخش «فیزیکی» و «اقتصادی» تقسیم شد. کمبود آب فیزیکی زمانی است که آب برای برآورده کردن تمام خواسته‌ها کافی نیست، از جمله آب مورد نیاز برای کارایی مؤثر اکوسیستم. مناطق خشک اغلب از کمبود آب فیزیکی رنج می‌برند. گاهی نیز به نظر می‌رسد که آب فراوان است اما در جایی منابع بیش از حد مصرف می‌شوند، مانند زمانی که زیرساخت‌های هیدرولیکی برای آبیاری، بیش از حد توسعه یافته‌اند. نشانه‌های کمبود آب فیزیکی عبارتند از: تخریب [[محیط زیست]] و کاهش [[آب‌های زیرزمینی]]. تنش آب به [[موجودات زنده]] آسیب می‌رساند زیرا هر موجودی برای زندگی به آب نیاز دارد.

کمبود آب اقتصادی، بعلت نبود سرمایه‌گذاری در آب یا نا توانی انسان در برآوردن تقاضای آن، ایجاد می‌شود. علائم کمبود آب اقتصادی عبارتست از نبود زیرساخت‌ها، با مردمی که اغلب نیاز به آوردن آب از رودخانه برای مصارف خانگی و کشاورزی دارند. بخش‌های بزرگی از آفریقا از کمبود آب اقتصادی رنج می‌برند، افزایش زیرساخت‌های آب در این مناطق می‌تواند به کاهش فقر کمک کند. شرایط بحرانی اغلب برای جوامع از لحاظ اقتصادی فقیر و از نظر سیاسی ضعیف است که در محیط خشک زندگی می‌کنند بوجود می‌آیند. در دیگر کشورها مانند هند مردم از کمبود آب نیز رنج می‌برند. در هند کمبود آب مشکل بزرگی است. مردم بر سر چاه می‌روند تا برای نیاز روزانهٔ خود آب بیاورند. به ویژه مردم تهیدست در روستاها و شهرهای بسیار کوچک زندگی مردم بدون [[آب سخت]] است البته برای چنین مردمی که حرف گوش نمی‌کنند و در مصرف آب بی احتیاطی می‌کنند خودشان می‌خواهند با کمبود آب مواجه باشند. آن‌ها آب را از۴۰ تا ۵۰ کیلومتر دور از روستای خود فراهم می‌کنند.

پنجاه سال پیش، زمانی که جمعیت در [[کره زمین]] از نیمی از جمعیت کنونی آن کمتر بود، درک مشترک این بود که آب یک منبع بی‌نهایت است{{نیازمند منبع}}. مردم مانند امروز ثروتمند نبودند، کمتر کالری مصرف می‌کردند و گوشت کمتری می‌خوردند، بنابراین آب کمتری برای تولید [[مواد غذایی]] نیاز بود. آن‌ها به یک سوم حجم آبی که ما در حال حاضر از رودخانه برداشت می‌کنیم نیاز داشتند. امروز، رقابت برای منابع آب بسیار شدید تر است. دلیل این است که در حال حاضر بیش از هفت میلیارد نفر بر روی زمین وجود دارند، مصرف گوشت و سبزیجات و آب در حال زیاد شدن است و رقابت برای آب در بخشهای صنعتی، شهری و سوخت‌های زیستی بیشتر شده‌است.

مقدار کل منابع [[آب شیرین]] نیز به دلیل [[تغییر اقلیم|تغییرات آب و هوایی]] که موجب عقب‌نشینی [[یخچال‌های طبیعی،طبیعی]]، کاهش جریان رودخانه و کوچک شدن دریاچه‌ها شده، کاهش یافته‌است. بسیاری از آبخوان‌ها (سفره‌های آب زیرزمینی) که بیش از حد پمپ شده‌اند به سرعت پر نمی‌شوند. اگر چه کل منابع آب شیرین مورد استفاده قرار نگرفته‌است، بسیاری آلوده، شور، نامناسب یا غیرقابل دسترس برای مصارف شرب، صنعت و کشاورزی شده‌اند. برای جلوگیری از یک بحران جهانی آب، کشاورزان باید برای افزایش بهره‌وری برای پاسخگویی به تقاضاهای رو به رشد برای مواد غذایی تلاش کنند، در حالیکه صنایع و شهرها به دنبال پیدا کردن راه‌هایی برای استفاده بهتر از آب باشند.<ref>Chartres, C. and Varma, S. ''Out of water. From Abundance to Scarcity and How to Solve the World’s Water Problems'' FT Press (USA), 2010</ref>

مقالهٔ [[نیویورک تایمز،تایمز]]، «بررسی خشکسالی جنوب شرقی کم‌آبی را به جمعیت ربط می‌دهد، نه [[گرم شدن زمین]]»، یافته‌های پژوهشگران [[دانشگاه کلمبیا]] در مورد موضوع خشکسالی در جنوب شرقی آمریکا بین سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ را خلاصه می‌کند. این یافته در مجله [[آب و هوا]] چاپ شد. آن‌ها می‌گویند کمبود آب بیشتر ناشی از اندازه جمعیت است تا از کمی بارش باران. ارقام سرشماری نشان می‌دهد که جمعیت گرجستان در بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۷ از ۴۸/۶ به ۵۴/۹ میلیون نفر رسیده‌است. پس از بررسی داده‌های بدست آمده از ابزار هواشناسی، مدل‌های کامپیوتری و اندازه‌گیری حلقه‌های درخت که منعکس‌کننده بارش باران هستند، آن‌ها دریافتند که خشکسالی بی‌سابقه نبوده و ناشی از [[حالت طبیعی]] الگوهای آب و هوا و رخدادهای تصادفی آب و هوایی است. «خشکسالی‌های مشابه در طی هزار سال گذشته روی داده‌است»، پژوهشگران نوشتند: «صرف نظر از تغییرات آب و هوایی، انتظار می‌رود که در آینده چنین الگوهای آب و هوایی و با نتایج مشابه روی دهد.»<ref name="nytimes1">[http://www.nytimes.com/2009/10/02/science/earth/02drought.html http://www.nytimes.com/2009/10/02/science/earth/02drought.html NYTimes 2009 - Columbia University]</ref>

گزارش سازمان ملل متحد ۲۰۰۶ که بر مسائل مربوط به حکومت به عنوان هسته اصلی بحران آب متمرکز است، می‌گوید: "آب به اندازه کافی برای همه وجود دارد" و "کمی آب اغلب به دلیل مدیریت نادرست، فساد، نبود نهادهای مناسب، سستی بوروکراتیک و کمبود سرمایه‌گذاری هم در ظرفیت انسانی و هم در زیرساخت‌های فیزیکی است ". داده‌های رسمی همچنین نشان می‌دهند ارتباط روشن بین دسترسی به آب سالم و نسبت [[تولید ناخالص داخلی]] به [[درآمد سرانه]] وجود دارد.<ref>{{cite web

همچنین اقتصاددانان ادعا کرده‌اند که وضعیت کنونی آب به دلیل نبود [[حقوق مالکیت،مالکیت]]، مقررات دولتی و یارانه‌ها در بخش آب، باعث قیمت بسیار پایین و [[مصرف بیش از حد]] بالای آن است.<ref>[[Fredrik Segerfeldt]] (2005), [http://www.cato.org/pub_display.php?pub_id=4462 "Private Water Saves Lives"], ''Financial Times'' 25 August</ref><ref>David Zetland, [http://aguanomics.com/2008/08/running-out-of-water.html "Running Out of Water"]</ref><ref>David Zetland, [http://aguanomics.com/2008/07/water-crisis.html "Water Crisis"]</ref>

پوشش گیاهی و زندگی وحش اساساً بستگی به منابع آب شیرین دارد. [[هور|مردابها]] ،[[خاک باتلاقی|باتلاقها]] و مناطق ساحلی وابسته به منابع پایدار آب هستند، اما اگر دستیابی به آب کاهش یابد، جنگل‌ها و سایر اکوسیستم‌ها نیز به همان اندازه در معرض خطر تغییرات عمده خواهند بود. در مورد [[تالاب]]‌ها، با گسترش جمعیت انسانی مساحت قابل توجهی از [[حیات وحش]] گرفته شده تا برای منابع غذایی و خانه‌سازی استفاده شود. اما مناطق دیگری از کاهش تدریجی آب شیرین آسیب می‌بینند چون در بالادست، برای استفاده انسان از منابع آب انشعاب گرفته می‌شود. در هفت ایالت از [[ایالات متحده]] بیش از ۸۰ درصد از تمام تالاب تاریخی در دههٔ ۱۹۸۰ پر شده‌اند، تا اینکه [[کنگره آمریکا]] قانون "no net loss"را برای حفاظت تالابها تصویب کرد.

در اروپا نیز از دست رفتن گستردهٔ تالابها و در نتیجه از دست رفتن [[تنوع زیستی]] رخ داده‌است. برای مثال بسیاری از باتلاقها در [[اسکاتلند]] با افزایش جمعیت انسانی گسترش یا کاهش یافته‌اند. یکی از نمونه‌ها پورتلنتن موس (Portlethen Moss) و ابردین شایر (Aberdeenshire) است.

[[کمبود آب]] می‌تواند منجر به خطرات عملی و تجاری برای طیف وسیعی از شرکت‌ها و بخش‌ها، از جمله

جهانی تجارت برای [[توسعه پایدار]] (WBCSD) اشاره شده‌است. منتشر شده در سال ۲۰۱۴، راهنمای

در [[ماه مه]] منتشر شد. در حالی که یک گام مهم، صنعت نیز باید به شیوه‌های نوآورانه و فن آوری‌هاییفناوری‌هایی که

جهانی به سرعت در حال افزایش است. به غیر از ردیابی دقیق مصرف آب، صنعت نیازمند فن آوری‌هایفناوری‌های

[[جمعیت جهان]] پیش‌بینی شده ۹٫۴ میلیارد نفر است؛ بنابراین، حفاظت از آب به عنوان نگرانی جهانی افزایش

سال ۱۹۹۵ به حدود ۱۱۷۰ [[کیلومتر بر ساعت]] تا سال ۲۰۲۵ افزایش یابد، در نتیجه مصرف آب صنعتی ۲۴

که اقتصاد آب خشک نخواهد شد. CSI با پیاده‌سازی [[استانداردهای حسابداری]] در صنعت، دیدگاه واضحتری

* ساختار نامناسب حکمرانی آب، تعدد ذی مدخلان، مدیریت ناهماهنگ، ضعف سیاسی [[سازمان حفاظت از محیط زیست]] و فقدان نگرش دراز مدت

راهکارهای برون‌رفت از این بحران به صورت زیر لیست می‌شوند:<ref name="iana.ir" />

* مرفه‌سازی کشاورزان و جوامع روستایی با اعطای امتیازات بیشتر و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به منظور افزایش [[بهره‌وری اقتصادی]] بخش کشاورزی از طریق مدرنیزه کردن این بخش

* بازبینی الگوهای کشت در سراسر کشور با در نظر گرفتن [[امنیت غذایی]] ملی و بر اساس میزان دسترسی به منابع منطقه‌ای و بهره‌وری اقتصادی

* افزایش قیمت [[حامل‌های انرژی]] و آب همراه با اعطای مشوق‌های اقتصادی برای جلوگیری از صدمات اقتصادی و معیشتی بر کشاورزان در کوتاه مدت

* ایجاد سازمان‌های تعاونی [[مدیریت کشاورزی]] در هر منطقه و افزایش مشارکت کشاورزان و ظرفیتهای جمعی در مدیریت آب و کشاورزی

* تغییر وضعیت از [[مدیریت بحران]] (انفعالی) به مدیریت پیشگیرانه (فعال)

* اصلاح ساختار حکمرانی آب و تقویت [[سازمان محیط زیست]]