ژوپیتر: تفاوت میان نسخه‌ها

|caption=Aپیکرهٔ marbleمرمر statue of Jupiter fromژوپیتر {{circaحدود|100 {{small|AD}}}}{{efn|With 19th-century additions of [[drapery]]، [[عصای سلطنتی]]، [[عقاب]], and و[[ویکتوریا (اساطیر)]]}}

|deity_of= خدای [[Sky god|God of the skyآسمان]] و خدای [[God of Thunder|lightningآذرخش]]‌های آسمانی

در اساطیر رومی، '''ژوپیتر''' یا '''ژُو''' یا '''ژووه'''، خدای خدایان یا پادشاه خدایان بود. همینطورهمین‌طور وی، خدای [[آسمان]] و خدای [[آذرخش|آذرخش‌های]]‌های آسمانی (خدای رعد) محسوب می‌شد. همسان و معادل او در [[پانتئون]] خدایان [[یونان]]، [[زئوس]] بود. او را ''یوپیتر'' یا ''آیوپ پیتر'' یا ''دیِزپیتر'' نیز نامیده‌اند و همچنین از او با عنوان ''اپتیموس ماگزیموس'' به معنای «بهترین و بزرگترین پدرخدا» نیز نام برده‌اند و او را به عنوان ایزد پشتیبان [[روم باستان]] ستوده‌اند، خدایی که فرمانروایی او بر مبنای قوانین و نظم اجتماعی بنا شده بود. او خدایی بود که به همراه خواهر/همسر خود، [[ژونو]]، بر سه‌گانه یا ''تریاد کاپیتولین'' ریاست می‌کرد.

به هنگام قدرت یافتن امپراتوری رم، ژوپیتر نیز، همپای همتای یونانی خویش، زئوس، به شکوهمندترین جایگاه خویش دست یافت. با این همه ژوپیتر در مقایسه با زئوس از خاستگاهی فروپایه‌تر برخوردار بود و همانند نخستین رومی‌ها از [[لاتیوم]] [از شهرهای جنوب غربی رم] منشاءمنشأ گرفته بود. نیایشگاه ژوپیتر در جائی قرار داشت که اکنون در جانب شرقی دریاچه آلبانو و در مونته کاوو واقع است و نزدیک محل ایجاد کاخ تابستانی پاپ قرار می‌گیرد. البته اکنون از این پرستشگاه اثری بر جای نمانده و جای آن را دیر زنان راهب و جایگاه فرستنده تلویزیون رم گرفته‌است.

ژوپیتر یا یوپیتر یا ژوه یا یووه، خدای بزرگ و برترین خدا در پانتئون یا مجمع خدایان رمی بود. احتمالاً او در اصل، یک خدای [[اتروسک|اتروسکی]] بود [اتروسکی‌ها از اقوام کهن [[ایتالیا]] به‌شمار می‌آمدند]، اما نام او و جنبه‌های اصلی شخصیتش، شباهت و همسانی بسیار نزدیکی با [[زئوس]] یونانی نشان می‌دهد. او خدای آسمان به‌شمار می‌آمد، و در این نقش همان ژوپیتر لوستیوس یا آورندهٔ روشنایی بود و ایامی که ماه در آسمان کامل بود، یعنی ایام ایدس [روزهای مقدس و خجسته در گاهشماری رم باستان]، به او اختصاص داشت. او همچون زئوس با باران و رعد و برق در ارتباط بود و در قدیمی‌ترین پرستشگاه او در رم یک ''لاپیدس سیالیسس'' [سنگ سیسیل یا چخماق] بود که باور داشتند شکل سنگ‌شدهٔ آذرخش‌های اوست. در سرتاسر ایتالیا بر قلهٔ مکان‌های مرتفع و در جاهایی که مورد اصابت صاعقه قرار گرفته بود، پرستشگاه‌های برای بزرگداشت او ساخته بودند.<ref>اساطیر جهان از مؤسسه لاروس(۲)، زیرنظر: پی یر گریمال، ترجمه: مانی صالحی علامه، چاپ اول، صفحه: ۱۰۹ و ۱۱۰</ref>

== هیأت‌هایهیئت‌های مختلف ==

ژوپیتر در کاپیتول به چند هیأتهیئت متفاوت نیایش می‌شد:

ژوپیتر فِرتریوس یا ژوپیتر پیروز، کهن‌ترین هیأتهیئت مورد پرستش ژوپیتر بود. می‌گویند رمولوس بعد از شکست سابین، شهریار اکرون، بسیاری از سلاح‌ها و غنایمی را که بدست آورده بود، به معبد ژوپیتر هدیه داد.<ref name="ReferenceA">اساطیر رم، اثر: استیوارد پرون، ترجمه: محمدحسین باجلان فرخی، چاپ اول، صفحه: ۱۹</ref>

ژوپیتر در نقش خدای تندر و صاعقه، ژوپیتر الیسیوس یا ژوپیتر الیشیوش نام داشت. این نام از فعل elicere به معنی جذب کردن و فروکشیدن گرفته شده‌است. ژوپیتر در این هیأتهیئت است که آذرخش را از آسمان فرومی‌فرستد و جادوگران با یاری او، تندر را هدایت می‌کنند. از همین دوره‌است که عنوان خدای جل و علا یا همان: Peo Optium (D.O.M) Maximo به وی داده می‌شود. این عنوان [که همان ''اپتیموس ماگزیموس'' می‌باشد] بعدها به آیین مسیح نیز راه می‌یابد. پرستش این هیأتهیئت از ژوپیتر، کیشی بود که در کوئیرینال رواج داشت و با نیایش ژونو و مینرو همراه بود.<ref name="ReferenceA" />

یکی از پرستشگاه‌های ژوپیتر که بنای آن به رومولوس نسبت داده می‌شد، در جنوب فوروم و جایی که طاق تیتوس در آنجا قرار دارد، بنا شده بود. این پرستشگاه به ژوپیتر استاتور یا ژوپیتر بازدارنده اختصاص داشت و این نام از آنجا منشاءمنشأ می‌گیرد که ژوپیتر در پاسخ به نیایش رومولوس به درگاه او، رومن‌ها را از فرار در برابر سابین‌ها باز داشتبازداشت و در این نبرد پیروز شد.<ref name="ReferenceA" />

ژوپیتر در تحولات نقش خویش و به ویژه در همانندی با زئوس در گذر زمان به ژوپیتر اعظم تبدیل گردید.<ref name="ReferenceB" />

ژوپیتر فقط یک الوهیت محافظ و پشتیبان قوم نبود، بلکه حافظ و نگهبان اخلاقیات عمومی و ناظر و ضامن سوگندها، قراردادها، عهدنامه‌های اتحاد و جنگ‌ها بود. همچنین وظایف اخلاقی و دینی شهروندان نسبت به خدایان، کشور و خانواده هایشانخانواده‌هایشان به او مربوط می شدمی‌شد. جشن تقدیس او هر ساله در سیزدهم سپتامبر یعنی همان روزی که کنسول‌های جمهوری رم، رسماً آغاز به کار می‌کردند، برپا می شدمی‌شد.

* {{یادکرد-ویکی |پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jupiter_(mythology)&oldid=384493443|عنوان = Jupiter (mythology)|زبان = انگلیسی |بازیابی = ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰}}