انوما الیش: تفاوت میان نسخه‌ها

لوح پنجم رساله‌ای نجومی است که جایگاه ستارگان، درازای سال‌ها، تقسیمات و نشانه‌های [[منطقه البروج]] و زایش ماه، زیورو آرایهٔ شبانگاه را شرح می‌دهد. همه این تقسیمات و کارها را مردوک انجام داده بود. این لوح ناقص‌ترین قسمت شعر است به دلیل اینکه بسیار آسیب دیده استدیده‌است.[۲۱]همان‌طور که بیان شد در این لوح مردوک به عنوان برقرارکنندهٔ گردش سال و ترتیب ماه‌ها به وسیلهٔ تغییرات ماه نمایاده می‌شود. همچنین مردوک سه «راه» آسمانی را برقرار می‌کند، راه انلیل در آسمانهای شمالی، راه آنو در سمت الراس[۲۲] و راه ائا در جنوب. [[سیاره مشتری]] را به مسولیت انتظام آسمانی برمی‌گمارد.[۲۳]

[[جهان زیرین]]، جهانی تاریک، غم‌انگیز، و مکانی بی‌روح و هولناک است که خواهر ایشتر، ارشکیگل[۲۸] ملکهٔ آن است.[۲۹] در شکل بابلی این اسطوره، همچون صورت سومری آن، برای فرود ایشتر به جهان زیرین دلیلی ارائه نمی‌شود، اما در پایان شعر پس از آنکه ایشتر آزاد می‌شود، تموز[۳۰] به عنوان برادر و عاشق ایشتر معرفی می‌شود، بدون آنکه توضیحی برای چگونگی آمدن تموز به جهان زیرین داده شده باشد. سطرهای پس از آن به نظر می‌رسد که به بازگشت تموز با شادمانی تمام به جهان زندگان اشاره می‌کند. تنها از دعا و نیایشهای همگانی مربوط به تموز است که از زندانی شدن تموز در جهان زیرین مطلع می‌شویم، و از ویرانی ای که غیبت او از سرزمین زندگان بوجود می‌آورد، آگاهی می یابییم. در شکل بابلی فرود ایشتر به سرزمین بی بازگشتبی‌بازگشت بخشی وجود دارد که از ناتوانی در باروری جنسی که به علت غیبت او بوجود آمده‌است، سخن می‌گوید.[۳۱] طرح کلی فرود زن- خدا از همان شکل سومری پیروی می‌کند اما تفاوت‌های جالبی وجود دارد. زمانی که ایشتر دروازهٔ جهان زیرین را می‌کوبد، تهدید می‌کند، چنانچه اجازهٔ دخول نیابد، دروازه را درهم خواهد شکست و همهٔ مردگان را آزاد خواهد کرد. در این روایت اسطوره ایشتر از شکل سومری آن چهره‌ای به مراتب تهدیدکننده تر و خصمانه تر دارد. ایشتر تهدید می‌کند که مردگان را بر زندگان می‌تازاند، که این خود نشانهٔ ترس بابلیها از ارواح است.[۳۲] ایشتر در جوانی دلباخته تموز، ایزد درو، شد و اگر سخن گیلگمش را بپذیریم، این عشق باعث مرگ تموز گشت. ایشتر غرقه در اندوه شد و بر عاشق جان باخته زاری‌ها سر داد. ایشتر برای آنکه تموز را دوباره بیابد و او ر از منزلگاه دلگیرش برباید، توطئه چید و به جهان زیرین فرود آمد: ” به سرزمینی سفر کرد که بی بازگشتبی‌بازگشت بود، به سوی خانهٔ شتافت که راه بازگشتی نداشت. ”[۳۳] ارشکیگل بدان شرط که ایشتر [[تن‌پوش]]‌های خود را را کند بدو اجازهٔ ورود به جهان زیرین را می‌دهد و ایشتر با عبور از هفت دروازه به تدریج زیورها و تن‌پوش‌های خود را رها و در برابر هفتمین دروازه کاملاً عریان می‌شود.[۳۴] به حضور ارشکیگل شهبانوی نواحی دوزخی، رسید. اما ارشکیگل پیام‌آور خویش، نمتر[۳۵] را فرا خواند و بدو فرمان داد تائایشتر را در کاخ وی زندای کند و شصت گونه بیماری بر وی افکند. بدین گونه ایشتر زندانی گشت، زمین را عزلت و آسمان‌ها را اندوهی ژرف فرا گرفت. شمش و سین، پدر وی، اندوه را بر ائا بازگفتند. پس ائا برای نجات ایشتر، آسوشو- نامیر[۳۶] شهوت پرست را آفرید و او را به سرزمین بی بازگشتبی‌بازگشت گسیل کرد، کلام جادویی به وی آموخت تا ارادهٔ ارشکیگل بازگیرد.[۳۷] وارشکیگل با بی میلی به وزیر خود نمتر دستور می‌دهد بر ایشتر آب حیا ت بپاشد. ایشتر آزاد می‌شود و باز می‌گردد،بازمی‌گردد، و همچنانکه در سفر بازگشت خود از هفت دروازه عبور می‌کند، تکه‌های زیورآلات و لباسهای خود را پس می‌گیرد. اما به فدیه‌ای اشاره می‌شود که ایشتر باید بپردازد.[۳۸] این حماسه به این صورت به پایان می‌رسد که ایشتر بهای آزادی خود را به قیمت از دست دادن دوموزی[۳۹]، «معشوق دوران جوانی خود»، می‌پردازد.