قنات: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
با فرض حسن نیت ویرایش 37.137.110.181 (بحث) خنثی‌سازی شد. (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
جز پیوند برداشته شد: ایرانیان باستان, دهانه, تهویه
خط ۱۲:
فناوری ساخت قنات در اوایل هزاره اول [[قبل از میلاد]] در مناطق خشک کوهستانی [[ایران]] گسترش پیدا کرد و به کشاورزان این مناطق اجازه داد تا بتوانند در دوره‌های طولانی خشکی که آب سطحی پیدا نمی‌شود به کشاورزی بپردازند. این قنات‌ها به تدریج در مناطق دیگر دنیا رایج شدند و اکنون قنات‌های زیادی از [[چین]] تا [[مراکش]] و حتی در [[قاره آمریکا]] وجود دارند.<ref name=Ajam>{{یادکرد وب |نویسنده =دکتر محمد عجم |نشانی=http://www.aftabir.com/articles/view/science_education/technical/c3c1183387267p1.php |عنوان=قنات میراث فرهنگی علمی ایرانیان: دومین همایش ملی قنات ایران ۱۳۸۳ گناباد. | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>[http://www.waterhistory.org/histories/qanats/qanats.pdf Qanat] waterhistory.org</ref>
 
[[ایرانیان باستان]] در چندین هزار سال قبل دست به این ابتکار جدید زده و آن را ''کاریز'' یا ''کهریز'' نام نهادند. نخستین قنات‌ها و طولانی‌ترین قنات دنیا در [[ایران]] واقع شده‌است.<ref name=Mehr>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/news/1650798/قنات-مظهر-خلاقیت-سختکوشان-کویر-حفر-اولین-قنات-یزد-در-زمان-اسکندر |عنوان=قنات؛ مظهر خلاقیت سختکوشان کویر/ حفر اولین قنات یزد در زمان اسکندر | ناشر =خبرگزاری مهر |تاریخ = یکشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۱–۱۷:۵۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> با این اختراع که در نوع خود در جهان بی‌نظیر بوده‌است، می‌توان مقدار قابل توجهی از آب‌های زیرزمینی را جمع‌آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند [[چشمه|چشمه‌های طبیعی]]، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ ابزار کمکی از درون زمین به سطح زمین جاری می‌گردد.
کاریز که به دست [[مقنی]]‌های ایرانی ساخته شد. این حرفه به همراه خود [[ساعت آبی]] و [[آسیاب آبی]] را نیز به همراه آورده‌است. با وجود این که چندین هزار سال از اختراع آن می‌گذرد هنوز هم این روش استفاده از آب در برخی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و [[دامداری]] کشور معمول و متداول است و حتی رکن اصلی کشت و زرع در نواحی خشک است. [[گوبلو]] معتقد است که کاریز، ابتدا یک فن ویژه آبیاری نبوده، بلکه به‌طور کامل از تکنیک [[معدن]] نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمع‌آوری آب‌های زیرزمینی به هنگام حفر معادن بوده‌است. اگرچه در گسترهٔ فرهنگی [[ایران]]، از معادن [[مس]] و احتمالاً [[روی]] موجود در [[کوه‌های زاگرس]]، در هزارهٔ دوم [[قبل از میلاد مسیح]] بهره‌برداری شده‌است اما این نظر گوبلو چندان علمی بنظر نمی‌آید و با مطالعات میدانی در مورد قناتهای ایران همخوانی ندارد خود او نیز بعد نظرش را اصلاح کرده‌است.<ref>http://www.aftabir.com/articles/view/science_education/technical/c3c1183387267p1.php/قنات-میراث-فرهنگی-و-علمی-ایرانیان</ref>
 
خط ۳۹:
 
== مشخصات کاریز ==
کاریز، از یک [[دهانه]] یا [[هرنج]] که روباز است و یک کانال طولی شیب دار زیرزمینی تشکیل شده و چندین چاه عمودی که کانال زیر زمینی سرانجام به سطح زمین مرتبط می‌سازد، چاه‌ها- که به آن‌ها در موقع حفر، میله هم گفته می‌شود- علاوه بر کاربرد برای انتقال مواد حفاری شده به روی زمین، عمل [[تهویه]] کانال زیرزمینی را نیز انجام می‌دهند و راه ارتباطی برای [[لای‌روبی]]، [[تعمیر]] و [[بازدید]] از داخل کاریز نیز به‌شمار می‌روند.
<ref>محمدیان. کوخردی، محمد، “ (به یاد کوخرد) “، ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی</ref>
به محل خروج آب قنات، پایاب کاریز می گویندو در عربی به آن مظهر قنات می‌گویند.