قانون ملی‌شدن صنعت نفت: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
الگو
خط ۱:
{{Infobox legislation
[[پرونده:Mossadeghmohammad.jpg|بندانگشتی|250px|'''[[محمد مصدق]]'''، به عنوان شخصیت ملی‌گرای [[تاریخ معاصر ایران]] شناخته می‌شود.]]
[[پرونده:Iranian|short_title Oil Nationalization Rally.jpg|بندانگشتی|250px|راهپیمایی مردم در پشتیبانی= ازقانون ملی شدن صنعت نفت]]
|legislature = [[مجلس شورای ملی]]
[[پرونده:TehranMosavar.png|بندانگشتی|چپ|250px|روی جلد نشریه تهران مصور - سوم امرداد ۱۳۳۱]]
|image = Imperial Coat of Arms of Iran.svg
|imagesize = 50px
|long_title = قانون ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور
|citation = [http://rc.majlis.ir/fa/law/show/94219 پرونده شماره ۳۵/۵۷]
|territorial_extent = {{نشکن|[[ایران|کشور شاهنشاهی ایران]]}}
|enacted_by = [[مجلس سنای ایران|مجلس سنا]]
|date_passed = ۲۴ اسفند ۱۳۲۹
|date_enacted = ۲۹ اسفند ۱۳۲۹
|royal_assent = ۱۰ اردیبهشت ۱۳۳۰
|date_repealed = ۷ مرداد ۱۳۳۶
|introduced_by = [[کمیسیون مخصوص نفت]]
|date_conf_committee = ۱۷ اسفند ۱۳۲۹
|repeals = [[قانون مربوط به تفحص و اکتشاف و استخراج نفت در سراسر کشور و فلات قاره]]
|related = [[قانون اجرای ملی شدن صنعت نفت]]
|status = منسوخ
}}
{{ویکی‌نبشته|تصمیم قانونی دایر به ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور و دو ماه تمدید به کمیسیون نفت جهت مطالعه در اطراف اجرای این اصل}}
{{نهضت ملی‌شدن نفت}}
'''قانون ملی شدن صنعت نفت''' در واقع پیشنهادی بود که به امضای همه اعضای [[کمیسیون مخصوص نفت]] در [[مجلس شورای ملی]] [[ایران]] در [[۱۷ اسفند]] [[۱۳۲۹]] به مجلس ارائه شد و در ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ در مجلس شورای ملی تصویب گردید.{{ویکی نبشته|مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ نشست ۱۲۸}}
 
متن پیشنهاد تصویب شده:
سطر ۳۲ ⟵ ۴۹:
بار دیگر شاه بدون رای تمایل مجلس نخست‌وزیر جدید، یعنی [[رزم‌آرا]] را منصوب کرد. دکتر مصدق و جبهه ملی به‌شدت با او مخالفت کردند ولی او توانست رای اعتماد از مجلس را به دست آورد. [[رزم‌آرا]] زیر فشار بریتانیا از مجلس خواستار تصویب قرارداد الحاقی شد ولی مخالفت [[مصدق]] و جبهه ملی به جای این کار منجر به مطرح شدن [[پیشنهاد ملی شدن نفت]] در سراسر ایران شد. موضوع منحل کردن مجلس به دست شاه برای بازکردن دست [[رزم‌آرا]] نیز در میان طرفداران بریتانیا مطرح بود ولی شاه که دیگر از قدرت گرفتن رزم‌آرا و احتمال سرنگونی خود به دست او بیم‌ناک شده بود به مخالفان او پیوست. رزم‌آرا که از تصویب قرارداد الحاقی مأیوس شده بود بدون این‌که اعلام کند می‌خواست با پشتیبانی ظاهری از اندیشه ملی شدن نفت قرارداد جدیدی را پیشنهاد کند که عملاً حق امتیاز ایران را به ۵۰ درصد می‌رساند؛ ولی مقامات شرکت نفت ایران و انگلیس به شدت با این فکر مخالفت کردند. رزم‌آرا در [[۱۳ اسفند]] [[۱۳۲۹]] ظاهراً به دست یکی از اعضای [[فدائیان اسلام]] کشته شد، اگر چه هنوز روشن نیست که چه کسانی واقعاً در کشتن او دست داشتند.
 
پس از کشته شدن رزم‌آرا، شاه باز هم بدون کسب رأی تمایل مجلس، [[حسنحسین علا]] را به نخست‌وزیری برگزید. علا پس از چند روز ناگهان استعفا کرد و شاه آماده بود تا [[سید ضیاءالدین طباطبائی]] را به نخست‌وزیری برگمارد. گفته می‌شد که شاه با انحلال مجلس و سید ضیاء با دستگیری مخالفان جلوی روند ملی شدن نفت را خواهند گرفت. در جلسه‌ای در مجلس شورای‌ملی، [[جمال امامی]] به مصدق پیشنهاد نخست‌وزیری کرد، با این فکر که او قبول نخواهد کرد و سپس [[سید ضیاء]] نخست‌وزیر خواهد شد. در واقع سید ضیاء هم‌زمان با این جلسه نزد شاه بود و منتظر بود تا با رأی تمایل مجلس نخست‌وزیر شود؛ ولی دکتر مصدق نخست‌وزیری را قبول کرد و نقشه‌های شاه و انگلیسی‌ها و سید ضیاء و دیگران عملی نشد.
 
قدرت شاه در دوره نخست‌وزیری مصدق روزبه‌روز کمتر می‌شد و تمام کوشش‌های او و دربار با اقدامات متقابل مصدق خنثی می‌شد. به خاطر محبوبیت مصدق و امر ملی شدن نفت، شاه نیز در ظاهر از او پشتیبانی می‌کرد ولی عملاً در برکناری او می‌کوشید. در [[رویداد ۳۰ تیر ۱۳۳۱]] ارتش به طرفداران مصدق و کمونیستها تیراندازی کرد و عده‌ای کشته شدند.