اسفنج دریایی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۱۴:
اسفنجهای دریایی از نظر علمی شاخهای از جانوران را تشکیل میدهند که اسفنجتباران (Spongiaria) یا روزنکتباران (Porifera) نامیده میشود. این شاخه، شاخهای از جانوران آبزی غالباً دریازی [[پالیدهخوار]] است که استخوانبندی آنها از رشتههای کلاژنی و [[سوزنه]]های (spicules) کلسیمی یا سیلیسی تشکیل شدهاست و یاختههای تخصصی آنها بهصورت بافت سازماندهی نشدهاست.<ref>واژههای مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژههای مصوّب</ref>
اسفنجها، موجوداتی بیمهره هستند که در دریا زندگی میکنند. تا قرن گذشته بعضی از مردم اسفنجها را به اشتباه جزو گیاهان میدانستند، امّا در اصل اسفنج غذاسازی نمیکند و بنابراین اسفنجها در دستهٔ جانوران محسوب میشوند. این جانوران از هر لحاظ ساده هستند. اسفنجها بهطور کلّی توانایی حرکت ندارند امّا در نمونههای نادر توانایی خزیدن دیده میشود. این جانوران نه اندامی برای بینایی دارند و نه اندامی برای شنوایی امّا باز هم در نمونههای نادر توانایی
اسفنجها [[جانوران|پریاختگانی]] هستند که به حالت ثابت زیست نموده و دارای اسکلت داخلی کلسیتی یا سیلیسی میباشند. پدیدههای جانشینی مانند سیلیسی شدن و کلسیتی شدن تا حدودی تشخیص انواع فسیلهای آهکی اسفنجها را از اسفنجهای سیلیسی مشکل مینماید.
خط ۲۲:
اسفنجها در آبهای نیمکرهٔ جنوبی گسترش بیشتری دارند؛ و در حقیقت در تمام آبهای نیمکرهٔ جنوبی به عمق ۱۰۰ تا ۵۰۰ متری سکونت دارند و این موضوع به علت حرکت کوههای یخی است که بهطور دائم به اقیانوس وارد میشوند و شرایط لازم را برای زیستن اسفنجها فراهم میسازند. اسفنجهای آهکی در اعماق کم و اسفنجهای سیلیسی در اعماق زیاد زندگی میکنند. اسفنجهای دارای [[سوزنه]]های (اسپیکولهای) چهارمحوری و شاخی سیلیسی هم در اعماق کم و هم در اعماق زیاد زندگی میکنند. بررسیهای کنونی نشان دادهاست که بعضی از اسفنجها تا عمق ۶۰۰۰ متری دریا میتوانند زندگی کنند. این قبیل اسفنجها دارای تیغههای درازی نظیر خارداران هستند و شکل آنها نیز کشیده میباشد. اصولاً در آبهای سرد مثل قطبها اسفنجها پراکندگی بیشتری دارند. اسفنجهای شاخی اصولاً در آبهای استوایی تا عرض جغرافیایی ۴۵ درجه پراکندگی دارند. از اسفنجهای شاخی و اسپونژینی اثری خارج از این حوزه نیست. در اسفنجهای دیگر، هر قدر به طرف قطبین نزدیک شویم سوزنهها درشتتر میشوند. شوری آب تأثیر زیادی در زندگی اسفنجها دارد. اگر میزان شوری تغییر یابد، تعداد آنها نیز کاسته خواهد شد. جریان آب نیز تأثیر زیادی در زندگی اسفنجها دارد. تکثیر اسفنجها در مناطقی که آب جریان دارد بیشتر است.
شکل اسفنجها نسبت به محیط زیستشان متغیر است. شکل اسفنجهای داخل خلیجها بادبزنی با صفحات چینخورده، در آبهای متلاطم به شکل انگشتی و اسفنجهای مناطق کمعمق، پوستی یا بالشی میباشند. در زمان جزر و مد دریاها موقعیکه اسفنجها در خشکی قرارگیرند، دهانهایشان را میبندند تا از خروج آب از بدنشان جلوگیری شود. بهطور کلی اسفنجهای امروزی در منطقه کرانهای تا نسبتاً عمیق دریا زندگی میکنند و هیچوقت کلنی حقیقی را تشکیل نمیدهند. مطالعهٔ اسفنجها در گذشته نشان میدهد که زندگی اسفنجها در گذشته از نظر عمقسنجی با انواع کنونی فرق میکند. مثلاً در سنگهای دوره [[کرتاسه]] غالباً در رخسارههای ساحلی پیدا میشوند ولی در زمانهای بعدی بهتدریج به اعماق زیادتر مهاجرت نمودهاند؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که اسفنجها در گذشته از اعماق کم به اعماق زیادتر مهاجرت داشتهاند. از طرفی اسفنجهای امروزی غالباً انفرادی هستند ولی در انواع گذشنه زندگی آنها به حالت کلنی و آبسنگی بودهاست و سنگوارههای آنها با آبسنگهای مرجانی و [[خزه زیان|خزهزی]] و غیره همراه میباشند. در علم [[دیرینهشناسی]] از فسیل سوزن اسفنجها در تشخیص نوع محیط رسوبی استفاده میکنند. اسفنجها سادهترین حیوانات پر سلولی هستند و به عبارت دیگر پستترین یا ابتداییترین جانوران پر
اسفنجها هم از راه [[جوانه زدن]] و هم از راه جنسی [[تولید مثل]] میکنند.<ref>شایان، زیستشناسی دورهٔ راهنمایی مرآت</ref>
خط ۲۹:
اسکلت خارجی این جانوران بهطور معمول از جنس آهک است. امّا رنگهای اسفنجها رنگهای گوناگونی دارند و در یک یا دو رنگ منحصر نمیشوند. البتّه این رنگها بستگی به زیستگاهشان هم دارد. مثلاً اسفنج دریاهای مناطق گرمسیر رنگهای بسیار درخشانی دارند.
اسفنجها سادهترین حیوانات پرسلولی هستند و به عبارت دیگر پستترین یا ابتداییترین جانوران پر
== نوع تغذیه ==
|