عرب خمسه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه، replaced: ه ی ← هٔ ، می رساند ← می‌رساند، بیماریها ← بیماری‌ها، سالها ← سال‌ه با ویرایشگر خودکار فارسی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۸:
'''عرب خمسه''' یکی از ایلات تشکیل دهنده اتحادیه [[ایلات خمسه]] فارس است.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= نجفی|نام= علی محمد|کتاب=وقایع ایلات خمسه | ناشر= نشر همسایه|سال=}}</ref> عرب خمسه از دو ایل عرب جبَاره و شیبانی تشکیل شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=فسایی |نام=حسن |کتاب=فارسنامه ناصری | ناشر= |سال= |شابک=}}</ref> این قوم به گویشی از [[عربی خلیجی]] سخن می‌گویند که دارای مقدار زیادی واژگان دخیل فارسی می‌باشد.<ref name="ethnologue">[http://www.ethnologue.com/18/language/afb/ ethnologue]</ref> اعراب خمسه مسلمان و عمدتاً شیعه مذهب می‌باشند.<ref>[https://sonsofsunnah.com/2014/10/22/the-arabs-of-iran-sunnis-or-shias/ SONS OF SUNNAH]</ref>
== تاریخچه ==
زندگی [[عشایر]] عرب خمسه ازسال ۱۳۱۱ تا۱۳۷۳ خورشیدی در سال ۱۳۱۱ه. ش بدستور رضاخان [[عشایر]] خمسه را از حالت چادرنشینی و [[کوچ]] گردی خارج و از شمال شرقی تا جنوب شرقی [[استان فارس|فارس]] که محل [[ییلاق]] و [[قشلاق]] آنان بودبه‌طور پراکنده سکونت اجباری را در کنار [[شهر]]ها و [[روستا]]ها یا در نقطه‌های دور بدون هیچگونه وسیله رفاهی آغاز کردند. نه سال ایلات و عشایر زندگی نابه سامانی را می‌گذرانیدند. در سال۱۳۲۰ با سقوط [[رضاخان]] از اسکان خارج و در سال‌های اول فاقد هرگونه وسیله کوچ گردی بودند زیرا [[گوسفند]]، [[شتر]]، [[اسب]] و [[الاغ]] که سرمایه زندگی آنان بودبه حداقل رسیده و چادر سیاه که سرپناه آنان بود بوسیلهبه وسیلهٔ مأمورین [[رضاخان]] پاره واگر چادری هم از دید مأموران دولتی مخفی مانده بود ظرف مدت نه سال اسکان اجباری پوسیده و از کار افتاده بود. به هر حال ایلات خمسه با ذوق و شوق سنت [[کوچ]] گردی خود را شروع و به ایاب و ذهاب بین مناطق سردسیر و گرمسیر پرداختند وتا سال ۱۳۲۵ سروسامانی به وضع عشیره‌ای خود داداند و دوباره صاحب اغنام و احشام گردیدند. هر طایفه و تیره‌ای به یرد اصلی خود روی آورده و به مراتع ییلاقی و قشلاقی خود رونقی دوباره دادند. زمانی که [[ایل]] عرب به‌طور اجبار مانند دیگر ایلات [[ایران]] اسکان گردید طبق آماری که بوسیلهبه وسیلهٔ حکومت عرب و [[باصری]] به مرکز ارسال گردیده بود دوازده هزار خانوار و زمانی که از خانه‌های گلی خارج و به [[کوچ]] گردی پرداختند جمعیت جباره و شیبانی جمعاً در حدود سه هزار خانوار بودند چون در مدت اسکان اجباری اغنام خود را از دست داده و ثروت خود را باخته بودند. به ناچار هر کسی به جانبی روی آورده بود. گروهی به [[آبادان]] رفته و جذب شرکت نفت شدند. گروهی به شهرستان‌ها پناه بردند و گروهی در روستاها به عنوان زارع توقف کردند. گروهی در اثر یکجا نشینی و بروز بیماری‌های گوناگون تلف شدند. گروهی که در مناطق گرمسیری اسکان شده بودند در اثر گرمازدگی از بین رفتند و این عوامل باعث از بین رفتن جمعیت ایل عرب گردید.
 
پس از خروج از اسکان جمعیت آن‌ها رو به فزونی گذاشت و تعداد [[گوسفند]] و [[شتر]] و [[اسب]] و [[الاغ]] آنان به بالاترین رقم رسید. به‌طوری‌که در بعضی طوایف برای بهره‌گیری از دامهای خود مردان دو سه و گاهی چهار زن به عقد خود درآورده و طبق آمار سرشماری سال ۱۳۴۲ با توجه به اینکه تعدادی حاضر به جوابگویی نشده یا از دسترس مأمورین آمار خارج گردیدند جمعیت ایل عرب رقمی در حدود دوازده هزار خانوار و پنجاه هزار نفر را تشکیل می‌داد. از سال ۴۲ به بعد به علت حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق و ایجاد کشتزارها و باغ‌های آبی و دیم در کوه‌ها و سیر حرکت [[ایل]] و درگیری بین افراد ایل نشینایل‌نشین و مالکین آن‌ها و کوتاه شدن دست کلانتران و سران ایل از طایفه که چون نخ تسبیح پیوند دهنده افراد ایل بودند تخریب مراتع و عوامل دیگر ایلات [[عشایر]] رو به پراکندگی گذارده و هر گروهی به سمتی پراکنده شدند. گروهی به [[شهر]]ها و [[روستا]]ها پناه بردند و به مشاغل مختلف مشغول گردیدند و عده کمی هم به حال سیار و نیمه سیار به زندگی ادامه می‌دهند. اکنون طبق آمار جهاد سازندگی [[عشایر]] حدود سه هزار خانوار از طوایف خمسه در حال [[کوچ]] گردی زندگی می‌نمایند و حدود سی هزار خانوار در شهرستان‌ها و توابع آن از [[آباده]] تا [[لارستان]] به حالت اسکان می‌باشند. تعداد قلیل [[عشایر]] [[کوچ]] رو هم به تدریج از حالت کوچندگی خارج و به یکجا نشینی روی می‌آورند که باعث نابودی [[دامپروری]] سنتی که یکی از منابع درآمد مملکت است می‌شوند.
 
== شاخه‌ها ==
عرب خمسه از دو ایل عرب جبَاره و شیبانی تشکیل شده‌است. فسایی، اصل و نسب ایل عرب جبَاره و شیبانی را به عرب‌های بادیه نجد و یمامه و عمان عربستان می‌رساند که در زمان خلفای عباسی برای نظم نواحی فارس با عیال و مواشی خود از عربستان به ایران آمدند<ref name="ReferenceA"/>
=== اعراب شیبانی ===
عرب شیبانی در گذشته دور و قبل از عربهای جبَاره از مناطق عربستان به ایران مهاجرت کرده و در ابتدا به حدود تربت جام و تربت حیدریه خراسان رفته و مدت‌ها در آن ولایت ماندگارشدند، سپس به فارس مهاجرت کردند. جمعیتی از آن‌ها نیز ساکن شهر [[شیبان]] در [[استان خوزستان]] می‌باشند. عرب بنی شیب از جمله نود ودو طایفه منتسب به قوم جذام می‌باشند که قوم جذام با پانزده واسطه به قوم بنی قحطان می رسیدمی‌رسید.
=== اعراب جباره ===
مردمان عرب جبَاره خود را از نسل شخصی به نام "شیخ جناح" فرزند جابر، فرزند جبار از نبیره‌های جابرابن عبدالله انصاری می دانندمی‌دانند که این فرد مدت‌ها بعد از استقرار عربهای شیبانی در این مرز و بوم به ایران آمده و به ایل عرب شیبانی پیوسته است. شیخ جناح دختر میر عماد شیبانی را به همسری انتخاب کرده و اولاد زادهٔ او به نام جدشان جبَاربه "جبَاره" مشهور شده‌اند.
 
== زبان ==
زبان این قوم،عربی است که به واسطه مراوده و معاشرت با مردم فارسی زبان تغییر کرده‌است و با گذشت هر نسلی از فصاحت آن کاسته و کلمات فارسی جایگزین آن می‌شود. همچنین تفاوت‌های جزئی در بین زبان و لهجه طوایف آن مشاهده می‌شود مثلاً کلمه "اسب" را بعضی طوایف "فرس" و بعضی"فارس" و بعضی"فرس" به کارمی برند و به "تیر نان پزی" طایفه‌ای "مسندر" و طایفه‌ای "محلاج"می گویند و پول را گروهی "فلوس" وگروهی " ذهب"و" خریدم" را بعضی "أخذت" و بعضی"اشتریت" به کار می برند،می‌برند، لکن همه مردم این ایل به خوبی می‌توانند با زبان و لهجه عربی با یکدیگر صحبت کنند.<ref name="ReferenceA"/>
== جستارهای وابسته ==
* [[استان فارس]]