باله ماهی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
به نسخهٔ 21271446 ویرایش Yamaha5Bot برگردانده شد: ؟. (توینکل) برچسب: خنثیسازی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۱:
[[File:Lampanyctodes hectoris (fins).png|thumb|چپ|400px|<center>بالههای شعاعی یک [[فانوسماهی هکتور]]. ۱-بالههای سینهای، ۲-بالههای شکمی، ۳-بالههای پشتی، ۴-باله چربی، ۵-باله مقعدی، ۶-باله دمی.
</center>]]
'''باله''' برجستهترین خصوصیت ماهیان است و برای ایجاد حرکت و کنترل حرکت در محیط آب بکار میآید. کارکردهای دیگر باله شامل پرواز ([[پرندهماهی]])، رهاسازی اسپرم ([[پشهماهی]])، بیهوش کردن شکار ([[کوسه دمدراز]]) و ترشح سم ([[سنگماهی مرجانی]]) است. در ماهیهای غضروفی (کوسه و سفره ماهی)، بالههای لگنی
ماهی، نیای مشترک پستانداران، خزندگان، پرندگان و [[دوزیستان]] است. در واقع موجودات چهارپای خشکیزی از ماهی بوجود آمده و حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش روی زمین گام نهادند.
باله برجستهترین خصوصیت ماهی است و
== انواع باله ==
انواع مختلف باله وجود دارد. برخی از
{| class="wikitable"
خط ۱۴:
! باله سینهای
| [[File:Kopie van DSC00282.JPG|140px]]
| valign=top | {{anchor|AnchPectoral}} باله سینهای. یک جفت باله در دو طرف سر و معمولاً بعد از اپرکولوم است و معادل دست در چهارپایان میباشد. عمل این باله که در برخی ماهیها بخوبی توسعه یافته ایجاد حرکت دینامیکی بالا آمدن است و به ماهیها و از جمله کوسه کمک میکند در عمق آب باقی بمانند. در ماهی پرنده این بالهها برای پرواز بیرون از آب بکار میآید. در بسیاری ماهیها باله سینهای برای راه رفتن بکار میآید نمونه آن بالههای لوبمانند [[قلابچهماهی]] و [[گلخورک]] است. برخی شعاعهای بالههای سینهای ممکن است
|-
! باله شکمی
| [[File:Barb gonio 080526 9681 ltn Pv.jpg|140px]]
| valign=top | {{anchor|AnchVentral}} '''باله شکمی''' یا باله لگنی،
<ref>{{cite journal | last1 = Standen | first1 = EM | year = 2009 | title = Muscle activity and hydrodynamic function of pelvic fins in trout ''(Oncorhynchus mykiss)'' | url = http://jeb.biologists.org/content/213/5/831.full.pdf | format = PDF | journal = The Journal of Experimental Biology | volume = 213 | issue = | pages = 831–841 | doi = 10.1242/jeb.033084 }}</ref>
|-
خط ۲۵:
| [[File:Aileron de requin.jpg|140px]]<center><small>باله پشتی کوسه</small></center>
| valign=top | {{anchor|AnchDorsal}} [[File:Dorsal fin 01.jpg|thumb|120px|باله پشتی یک [[لشماهی]].]]
'''باله پشتی'''. روی کمر ماهی قرار دارد و ممکن است ماهی تا سه تا از
|-
خط ۳۵:
! باله چربی
| [[File:Adipose fin 01.jpg|140px]]<center><small>باله چربی یک قزلآلا</small></center>
| valign=top | {{anchor|AnchAdipose}} '''باله چربی'''. باله نرمی در قسمت پشتی بدن و در پس باله پسینی است و در بسیاری خانوادههای ماهی وجود ندارد ولی در [[آزادماهیان]]، [[کاراسینان]] و [[گربهماهیان]] وجود دارد. کارکرد
|-
خط ۵۰:
! تهتیر و بالهچه پسینی{{anchor|AnchFinlet}}
| [[File:Thunnus obesus (Bigeye tuna) diagram cropped.GIF|140px]]
| valign=top | {{anchor|AnchCaudal keel}} کیل و بالهچه پسینی. در ماهیهای با شنای سریع و در جلوی باله دمی دیده میشوند و درست مانند کیل پشتی هستند که وظیفه ثبات و حمایت از باله پسینی را بعهده دارند و ممکن است
|}
ماهیها از نظر دستگاه استخوانی به دو دسته ماهیان استخوانی و غضروفی تقسیم میشوند. ماهی استخوانی بنوبه خود به دو دسته [[پرتوبالگان]] (سفرهماهی) و [[گوشتیبالگان]] تقسیم میشوند. اغلب ماهیها (شامل ۳۰ هزار گونه) پرتوباله هستند. ماهیهای استخوانی دارای ستون فقرات بالهای و ریها هستند و نوعاً دارای «مثانه شنا» میباشند. مثانه شنا موجب توازن بین شناوری و غوطهوری
== پیش راندن و کنترل حرکت ماهی ==
بالههای صفحهمانند برای پیش راندن ماهی در آب بکار میروند. در اغلب موارد از بالههای دمی برای پیش راندن ماهی استفاده میشود ولی گاه بالههای سینهای آن را انجام میدهند (سفرهماهی). ایجاد خلأ از طریق بوجود آوردن فشار منفی و تولید حباب در مایعات ایجاد میگردد که باید بلافاصله برطرف شود. خسارت ایجاد خلأ بخصوص در بالههای دمی موجودات شناگر دریایی مثل دلفین و [[ماهی تون]] رخ میدهد. این عمل در سطح اقیانوس انجام میگیرد که فشار آب نسبتاً پایین است. دلفینها با وجود اینکه قادرند سریعتر شنا کنند ولی سرعتشان محدود میشود زیرا از بین رفتن حبابهای ایجاد شده در دم
تنماهیان (تون، [[ماهی خالخالی]] و [[لذیذماهی]]) شناگران ماهری هستند. در امتداد کناری قسمت عقب بدن آنها، خطی از بالههای کوچک بدون شعاع و غیرقابل ارتجاع بنام «بالهچه» دیده میشود که نقش پیچیدهای در ایجاد و کنترل حرکت
پیش راندن ماهی معمولی از طریق حرکت عمودی باله دمی انجام میشود. ماهیها اساساً از بالههای متعدد در حرکت خود استفاده میکنند و تعامل هیدرودینامیکی
وقتی حرکت ایجاد شد، باید توسط دیگر بالهها کنترل شود. بدن ماهیهای مرجانی متفاوت از ماهیهای آبهای آزاد است. ماهی آبهای آزاد معمولاً برای سرعت خلق شدهاند و باید مثل اژدر سریع حرکت کنند و کمترین اصطکاک را در آب بوجود آورند. ماهیهای مرجانی برعکس در فضای محدود و چشمانداز پیچیده صخرههای مرجانی بسر میبرند و از اینرو قابلیت مانور
در ماهی پرنده، بالههای سینهای برای پرواز بکار میروند. در شمشیرماهی، باله پشتی بزرگ و قشنگ است. در کوسهماهی ترشر باله برای ضربه زدن و بیهوش کردن شکار بکار میرود در حالی که در قورباغهماهی باله سینهای و شکمی برای راه رفتن حیوان در کف اقیانوس مورد استفاده قرار میگیرد. در خروسکماهی پرنده خاوری، بالههای سینهای بزرگ شده و روی
== باله و تولید مثل ==
در جنس نر ماهیهای غضروفی (کوسه و [[سفرهماهی]])، بالهها
== منابع ==
|