رومبای کوبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

رومبا یکی از سبک‌های آزاد موسیقی [[کوبا]] که شامل رقص و [[ساز کوبه‌ای|موسیقی کوبه‌ای]] و [[ترانه]] است. خاستگاه آن مناطق شمالی کوبا مخصوصامخصوصاً [[هاوانا]] و [[ماتانزاس]] در اواخر قرن ۱۹ میلادی است. رومبا بر پایه‌یپایهٔ موسیقی و رقص سنتی آفریقایی از قبیل [[آباکوآ]] و [[یوکا (موسیقی)|یوکا]] بنا شده استشده‌است. براساس گفته‌های آرجلیرز لئون رومبا ترکیبی از سبک‌های موسیقی کوباست. واژه ''Rumba Complex'' از همین اظهارنظر وارد مباحث [[موسیقی‌شناسی]] شده استشده‌است. این مجموعه شامل سه فرم سنتی رومبا (یامبو، گوآنکو و کلمبیا) به همراه مشتقات آن‌هاست.

رومبا که شاخص‌ترین فرم موسیقی و رقص در کوباست، در قدیم توسط کارگران فقیر آفریقایی در خیابان‌ها و [[حیاط]]<nowiki/>ها اجرا می‌شده استمی‌شده‌است. بداهه‌خوانی، رقص دقیق و [[درام (ساز)|درام]] پلی‌ریتمیک (ریتم‌های همزمان) اجزای اصلی رومبا هستند. [[کاخون]]<nowiki/>ها تا قبل از اوائل قرن بیستم و جایگزینی با [[کُنگا]] به عنوان درام استفاده می‌شدند. گروه‌های کوبایی مانند Los Papines، Los Muñequitos de Matanzas، Clave y Guaguancó، AfroCuba de Matanzas و Yoruba Andabo از نمونه‌های موفق ابتدایی این سبک هستند.

امروزه این سبک به کشور کوبا محدود شده ولی پیشینه‌یپیشینهٔ آن به خوبی از این جزیره خارج شده استشده‌است. در [[ایالات متحده آمریکا]] سبک [[بالروم رومبا]] یا ''Rhumba''، در آفریقا [[سوکوس]] یا اصطلاحاً [[کُنگولِس رومبا]] (با اینکه بر پایه سبک [[سُن کوبانو]] است) و در [[اسپانیا]] [[فلامنکو رومبا]] و مشتقاتش نظیر [[کاتالان رومبا]]، زیرشاخه‌های رومبای کوبایی هستند.

ریشه کلمه رومبا ناشناخته است ولی بر اساس برخی منابع، این کلمه ''Rumbo'' به معنی نعره بلند مشتق شده که ریشه‌یریشهٔ خود آن کلمه ''Rombo'' است که علامتی در قطب‌نماست. اگرچه در کوبا این کلمه ممکن است بخاطر شباهت به کلمات آفریقایی مرتبط با موسیقی مانند تومبا، ماکومبا، مامبو و تامبو ریشه‌ای از آفریقای غربی داشته باشد. همچنین واژه ''رومبا'' طی زمان مترادف با واژه جشن (پارتی) و نوعی رقص کوبایی شده استشده‌است.

تجهیزات رومبا در طی زمان وابسته به امکانات موجود و سبک‌های گوناگون بوده استبوده‌است. تجهیزات اصلی شامل [[کِلاوی]] (دو قطعه چوب که به هم زده می‌شوند)، کُنگا شامل [[کوئینتو]] (درام اصلی)، [[تِرِس دوس]] (درام متوسط)، تومبا و سالیدور (دارم‌های زیر) است و سایر تجهیزات رایج نظیر [[کَتا]] یا [[گوآگوآ]] (استوانه‌ای چوبی)، [[پالیتُس]] (چوب‌هایی که به کَتا زده می‌شوند)، شیکرها از قبیل چِکِری و ماراکاس، اسکرپر مانند گوئیرو، [[بلز (ساز)|بلز]] و کاخون است.

در دهه چهل میلادی این سبک تحت تاثیرتأثیر سبک سُن کوبانو قرار گرفت و موجب افزوده شدن سازهای جدیدی نظیر تِرِس (نوعی گیتار کوبایی)، کنترباس، ترومپت و پیانو به آن و حذف [[ایدئوفون]] از رومبای کوبایی شد. همزمان گروهی با اضافه کردن ساز کوبه‌ای [[بَتا]]، سبک [[بَتا-رومبا]] را ایجاد کردند و اخیراً اجراهای [[آکاپلا]] رومبا انجام گرفته استگرفته‌است.

اگرچه رومبا اغلب بصورتبه صورت دوضربی (<math>\tfrac{2}{4}</math>، <math>\tfrac{4}{4}</math>) اجرا می‌شود ولی نمونه‌های سه‌ضربی (<math>\tfrac{3}{4}</math>، <math>\tfrac{9}{8}</math>) نیز موجود است. در بیشتر سبک‌های رومبا مانند یامبو یا گوآنکو ریتم‌های دوضربی، اصلی و ریتم‌های سه‌ضربی، فرعی هستند. در مقابل، در سبک محلی کلمبیا، ریتم‌های سه‌ضربی، اصلی و ریتم‌های دوضربی، فرعی هستند. که این به علت دوضربی کردنِ ریتم‌های سه‌ضربی آفریقایی ایجاد شده استشده‌است. در این سبک کلِاوی و کوئینتو صرفاً وظیفه حفظ ریتم را دارند و سایر سازها بصورتبه صورت جزئی با پشتیبانی درام اصلی (کوئینتو) اجرا می‌شوند.

رومبا به سه زیرشاخه‌یزیرشاخهٔ اصلی تقسیم می‌شود: یامبو، گوآنکو و کلمبیا. سبک‌های یامبو و گوآنکو در محله‌های فقیرنشین هاوانا و ماتانزاس توسط آفریقایی تبارهای ایجاد شده که شامل رقص مردان و زنان است. و در مقابل، سبک کلمبیا متعلق به مرکز کوبا و اختصاصاً رقص تک‌نفره مردان است که ریشه در غرب آفریقا و موسیقی سه‌ضربی آنجا دارد. در قرن بیستم، این سه سبک، پایه‌یپایهٔ سبک‌های جدیدتری شده‌اند.

یامبو قدیمی‌ترین زیرشاخه رومبا و متعلق عصر استعمار قاره آمریکاست. این سبک آرامترین سبک رومباست و رقص آن از حرکاتی شبیه تظاهر به مستی و سستی تشکیل شده استشده‌است که می‌تواند توسط مردان (تک‌نفره) و مردان و زنان (دونفره) انجام شود. در ماتانزاس، کوئینتوی پایه بصورتبه صورت زیر و بم است. در نمونه‌ینمونهٔ زیر میزان اول بم-زیر-بم است و میزان دوم زیر-بم-زیر:

کلمبیا رومبای سریع و پرانرژی در پایه سه‌ضربی است که اغلب با الگوی بِل همراه است. ریشه کلمبیا مربوط به مناطقی است که کارگران آفریقایی تبار در آنجا بوده‌اند. رقص این سبک برخلاف سبک‌های قبلی توسط مردان بصورتبه صورت تک‌نفره اجرا می‌شود.

این سبک از الگوهای درام و موسیقی سنتی مذهبی آباکوآ ریشه گرفته استگرفته‌است. الگوی درام زیرترین کُنگا در کلمبیا به آباکوآ شباهت دارد و درام اصلی آباکوآ مشابه و در برخی نمونه‌ها با کوئینتوی کلمبیا یکسان است.

در ماتانزاس، ملودی بخش کوئینتوی اصلی با کلاوی متناوب اجرا می‌شود. در نمونه‌ینمونهٔ زیر میزان اول بم-زیر-بم و میزان دوم زیر-بم-زیر است:

ملودی‌های اصلی درام‌های سولیدور و سِگوندوی سبک هاوانایی کلمبیا از شش ضرب هم‌گذر تشکیل شده استشده‌است. ترکیب بم‌های این درام‌ها ملودی اصلی را ایجاد می‌کنند. هر ضرب هم‌گذر تکرار می‌شود و با بخش بعدی هم‌نوا می‌گردد.