پادشاهی ماد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''پادشاهی ماد''' حکومتی بود که طی [[سده‌های میانی]] [[هزاره اول پیش از میلاد،میلاد]]، بر نواحی غربی فلات ایران حکمرانی می کرد. طی ۱۲۰ سال چهار یا پنج شاه بر این حکومت فرمانروایی کردند.

حدود سه-چهار قرن پس از شروع زوال شهرهای [[عصر برنز]] در [[فلات ایران]]، مردمان ایرانی‌زبان به تدریج وارد این سرزمین شدند.<ref dir=ltr>{{harvcolnb|BRONZE AGE – Encyclopaedia Iranica| 1989 }}</ref>

پس از به پادشاهی رسیدن، اولین اقدام دیاکو گماشتن نگهبانانی برای خود و نیز ساخت پایتخت بود. شهری که دیاکو برای این منظور برگزید در [[زبان فارسی باستان]] [[هگمتانه]] و به زیان یونانی «اکباتان»{{یاد|Ἐκβάτανα یا Ἀγβάτανα}} خوانده می‌شد که [[همدان]] امروزی دانسته می‌شود. هگمتانه به معنی «محل اجتماع» یا «شهری برای همه»<ref>{{harvcolnbfa|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|p=۴۳۲}}</ref> است و اشاره‌ای است به گرد هم آمدن طوایف مادی که سابقاً متفرق بودند. او در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد، دستور داد تا یک [[دژ]] مستحکم بر روی تپه‌ای در این شهر ایجاد شود تا همهٔ امورات نظامی، دولتی و خزانه‌داری در آن انجام گیرد. هرودوت توضیح می‌دهد که این مجتمع پادشاهی، توسط هفت دیوار متحدالمرکز که هر دیوار داخلی از دیوار بیرونی بلندتر بود و بر آن اشراف داشت، ساخته شد. این هفت دیوار، هرکدام به رنگ خاصی تزیین شده بود، دیوار اول (بیرونی) [[سفید]]، دومین دیوار به [[رنگ سیاه]]، سومی به‌رنگ سرخ تند، چهارمین آبی، پنجمی سرخ باز، ششمین دیوار به‌رنگ مسی و هفتمین و درونی‌ترین دیوار نیز طلایی‌رنگ بود. این نوع رنگ‌آمیزی در [[بابل (دولت‌شهر)|بابل]]، نشانهٔ سیارات هفتگانه بودند ولی در هگمتانه، تقلیدی از بابل بود.<ref>{{harvcolnbfa|پیرنیا|۱۳۶۹|ک=ایران باستان|p=۱۷۷}}</ref> قصر پادشاه به همراه گنجینه‌هایش هم در درون آخرین دیوار جای داشت.<ref dir=ltr>{{harvcolnb|Brown|1997|ک=ECBATANA|کد زبان=en}}</ref><ref>{{harvcolnbfa|هوار|۱۳۶۳|ک=ایران و تمدن ایرانی|p=۲۹}}</ref>

فرورتیش با آنکه سرنوشت اسارت پدرش دیاکو را دیده بود، همان راه پدرش را دنبال کرد و به آشور [[اعلان جنگ]] داد. برای این کار ابتدا [[پارس‌ها]] را تحت انقیاد خود درآورد و سپس با جلب یاری خداوندان پیشین‌ده دو ایالت مجاور خود قیامی را علیه آشور ترتیب داد. قیام به سرعت گسترش یافت و آشوریان قست اعظم [[سرزمین ماد]] را که در تصرف خود داشتند، از دست دادند. با مذاکرات آشور با [[سکاها]] — که متحد مادها در این قیام بودند — و خروج آن‌ها از اتحاد با مادها به نفع آشوریان، جریان قیام ناتمام ماند.<ref>{{harvcolnbfa|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|p=۲۴۷}}</ref>

در ۶۴۷ پ.م.، [[شوش (شهر باستانی)|شهر شوش]]، پایتخت [[تمدن ایلام]]، که برای قرن‌ها قدرت مسلط در غرب ایران بود، و [[چغازنبیل]] و زیگورات آن نیز در یورش [[آشوربانی‌پال]] با خاک یکسان شد، و آثار تمدن ایلام از بین رفتند و پس از این هرگز به عنوان قدرتی مستقل ظاهر نشد.{{sfn/fa| محمدیان‌فر | ۱۳۸۹ | ref=shush | صص=۸–۱۴}}‏

== ظهور امپراتوری ماد ==

هووخشتره سپس با [[بابل (دولت‌شهر)|دولت بابل]] متحد شد<ref>{{harvcolnbfa|علیف|۱۳۸۸|ک=پادشاهی ماد|p=۳۸۸}}</ref> و با نیروی نظامی خود به سوی [[آشور]] حرکت کرد. در سال ۶۱۴ پیش از میلاد از [[کوه‌های زاگرس]] گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری سر راه، شهر آشور پایتخت باستانی دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، پادشاه بابل [[نبوپولاسار]] در شهر آشور به دیدار هووخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی ماد و بابل تجدید شد. در سال ۶۱۲ پیش از میلاد هووخشتره و نبوپولاسار توانستند با حمله به [[نینوا]] پایتخت آشوریان و فتح آن، به عمر [[امپراتوری آشور]] خاتمه دهند.<ref>{{harvcolnbfa|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|p=۲۸۰}}</ref><ref dir=ltr>{{harvcolnb|Diakonoff|1993|ک=CYAXARES|زبان=en}}</ref>

| [[هووخشتره]] || ۴۰ سال|| حدود ۶۲۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد‌میلاد || ||

* {{cite web | title=BRONZE AGE – Encyclopaedia Iranica | website=Encyclopædia Iranica | date=1989-12-15 | url=http://www.iranicaonline.org/articles/bronze-age | ref={{sfnref|BRONZE AGE – Encyclopaedia Iranica| 1989 }}| access-date=2018-09-11}}