مصطفی کمال آتاترک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۳:
{{Infobox Officeholder
| name = مصطفی کمال آتاترک
| birth_name = مصطفی<ref>پر
| nickname =
| image = Ataturk1930s.jpg
| caption = نگاره ای رئیس‌جمهورآتاترک
خط ۲۵:
| predecessor3 =
| successor3 =
| birth_date = {{تولد|۱۸۸۱|۵|۱۹}}<ref>تولد آتاترک نامعلوم است. تاریخ ۱۹ ماه مه تولد نمادین آتاترک است؛ زیرا روزی که [[جنگ استقلال ترکیه]] آغاز شد.</ref>
| birth_place = [[سالونیک]]، [[امپراتوری عثمانی]]
| death_date = {{مرگ و سن|۱۹۳۸|۱۱|۱۰|۱۸۸۱|۵|۱۹}}
خط ۵۷:
| laterwork =
}}
'''مصطفی کمال پاشا''' (معروف به '''آتاتورک''' به‌معنای ''پدر تُرک‌ها'') ([[ترکی]]:Mustafa Kemal Atatürk زاده ۱۸ مه ۱۸۸۱ – درگذشت ۱۰ نوامر ۱۹۳۸) رزمنده [[جنگ استقلال ترکیه]] و دولت‌مرد, نویسنده و بنیان‌گذار [[جمهوری ترکیه]] بود. او از طرفداران [[سکولاریسم]] و [[ناسیونالیسم]] بود. وی استعداد شگرفی در امور نظامی داشت، چنان‌که در نبرد [[چناق‌قلعه]] ([[۱۹۱۴ (میلادی)|۱۹۱۴]]) با [[شعار]] "Çanakkale geçilmez" یعنی «چناق‌قلعه غیرقابل عبور است»، با سپاهی کوچک در برابر تهاجم سنگین نیروهای دریاییِ کشورهای [[بریتانیا]] و [[فرانسه]] ایستادگی نمود و مانع تصرف و سقوط [[استانبول]] شد. در سال ۱۹۳۴ میلادی نام خانوادگی «آتاتورک» ("Atatürk") به‌معنای «پدر ترکها» توسط مجلس ترکیه به وی اهدا گردید و از آن پس داشتن این نام خانوادگی برای هر فرد دیگری ممنوع اعلام شد.
== زندگی‌نامه ==
[[پرونده:AtaturkYildirim.jpg|بندانگشتی|170px|راست|مصطفی کمال پاشا در طول [[جنگ جهانی اول]]]]
او در [[۱۹ مه]] [[۱۸۸۱ (میلادی)|۱۸۸۱]] در شهر [[تسالونیکی]]، در شمال [[یونان]] فعلی، که در آن زمان جزئی از [[امپراتوری عثمانی]] بود، در خانواده‌ای مسلمان، و ترک تبار از طبقه متوسط، چشم به جهان گشود. والدینش او را «مصطفی» نامیدند و بعدها آموزگار مدرسه به او لقب «کمال» را داد. پدرش علیرضا، کارمند دولت عثمانی و متجدد بود. مادرش زبیده، زنی متدین بود. اختلاف نظری و مذهبی والدین مصطفی، بر سرنوشت او بسیار تأثیرگذار بود. او ابتدا وارد مکتبی مذهبی شد، سپس آنجا را ترک نموده وارد مدرسه دولتی گشت. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی وارد مکتب حربیه (دانشکده جنگ) و سپس به «دانشکده ستاد» وارد شد و به عنوان دانشجوی ممتاز و سروان ستاد، فارغ‌التحصیل شد.<ref>کتاب آتاتورک، نوشته آندرو مانگو، ترجمه [[هوشمند دهقان]]، انتشارات پیام امروز، چاپ اول
[[پرونده:Reza Shah Mustafa Kemal Ataturk.jpg|بندانگشتی|170px|راست|[[رضاشاه]] و آتاترک]]
خط ۷۰:
== اصلاحات آتاتورک ==
[[پرونده:Sivas Turkish alphabet.jpg|بندانگشتی|170px|راست|
ازجمله کارهای مهم آتاتورک، مبارزه در برابر [[آخوند|روحانیون]] بود. او همچنین به سرکوب [[عشایر]] دست زد؛ ولی دیری نپایید که باور قلبیِ آتاترک به لزوم [[مدرن سازی]]، سبب خشم روحانیون ترکیه شد و خشم روحانیون باعث بروز اعتراضاتی در برخی نقاط ترکیه شد (ازجملهٔ آن‌ها می‌توان به قیام [[شیخ سعید]] در سال ۱۹۲۵ اشاره کرد که مغایرت آن با اسلام به [[دیاربکر]] حمله کرده‌بود).<ref>... O Sarışın Kurt! (Gazi Mustafa Kemal Atatürk); Atilla Ilhan</ref><ref>[http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=43156 Uçak Fabrikası<!-- عنوان تصحیح‌شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=1021 Atatürk Araştırma Merkezi<!-- عنوان تصحیح‌شده توسط ربات -->]</ref>
همچنین، از دیگر اقدامات وی می‌توان به ترویج [[ملی‌گرایی]] ترک، [[جدایی دین از سیاست|جدا کردن دین از سیاست]]، قانونی کردن [[حق رأی زنان]] و تغییر [[خط عربی]] زبان ترکی به [[خط لاتین]] اشاره کرد.
[[پرونده:Atatürk Adana'da öğrencilerle.jpg|بندانگشتی|170px|
در سال [[۱۹۳۴ (میلادی)|۱۹۳۴]]، به فرمان آتاتورک، استفاده از [[لقب|القاب و عناوین ستایشی]] چون «حضرت، ملا، حاجی، سید، افندی و جناب»، در برگه‌های دولتی [[ترکیه]] ممنوع اعلام شد.<ref>[http://www.trt.net.tr/persian/روی-موج-تاریخ/2015/01/06/روی-موج-تاریخ-کروزشمار-تاریخ-ترکیه،-آذربایجان،-ایران-و-جهان-20611 روزشمار تاریخ ترکیه. آذربایجان، ایران و جهان]، ''TRT فارسی''</ref>
خط ۹۵:
== جایزهٔ بین‌المللی صلح آتاتورک ==
جایزهٔ بین‌المللی صلح آتاتورک (به ترکی استانبولی: '''Atatürk Uluslararası Barış Ödülü''') در سال ۱۹۸۶ میلادی با الهام از جملهٔ «صلح در وطن، صلح در جهان» (به ترکی استانبولی: "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh") آتاتورک از طرف دولت ترکیه برای پاسداشت تلاش در راستای صلح و دوستی پایه‌گذاری شد.
[[نلسون ماندلا]]، قهرمان مبارزه با نژادپرستی، در سال ۱۹۹۲ به‌دلیل ظلم و ستم دولت ترکیه بر [[کرد]]ها، از پذیرش «جایزهٔ صلح آتاتورک» امتناع کرد.<ref>[http://www.anc.org.za/show.php?id=8472 Statement on the Ataturk Award given to Nelson Mandela; AFRICAN NATIONAL CONGRESS]</ref><ref>[http://www.sahistory.org.za/dated-event/turkish-newspapers-criticise-anc-leader-nelson-mandela-refusing-accept-turkey039s-peace- Turkish newspapers criticise of ANC leader Nelson Mandela for refusing to accept Turkey's peace award; South African History Online]</ref><ref>[http://www.atour.com/~aahgn/news/20010107c.html Double Standard: The Turkish State And Racist Violence]</ref>
خط ۱۲۴:
* [http://www.istanbulportal.com/istanbulportal/Mustafa_Kemal_Ataturk.aspx زندگی‌نامه]
{{ویکی‌انبار|Category:Mustafa Kemal Atatürk}}
{{رئیس‌جمهورهای ترکیه}}
{{نخست‌وزیرهای ترکیه}}
| |||