اسب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اسب''' یا '''اسپ''' یا '''باره'''<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Saleminejad|نام=Hossein|کد زبان=en|وب‌گاهوبگاه=www.vajehyab.com|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87باره-2|عنوان=معنی باره {{!}} لغت‌نامه دهخدا|بازبینی=2018-07-28}}</ref> با نام علمی''Equus ferus caballus'',<ref name="MSW3">{{MSW3 Perissodactyla | id = 14100016 | pages = 630–631}}</ref><ref>{{cite journal|last=International Commission on Zoological Nomenclature|year=2003|title=Usage of 17 specific names based on wild species which are pre-dated by or contemporary with those based on domestic animals (Lepidoptera, Osteichthyes, Mammalia): conserved. Opinion 2027 (Case 3010)|journal=Bull.Zool.Nomencl.|volume=60|issue=1|pages=81–84|url=http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070821235959/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm|archivedate=2007-08-21}}</ref> یکی از دو [[زیرگونه]]‌های [[اسب وحشی]] (''Equus ferus'') است. این جانور [[پستانداران|پستاندار]] و [[فردسمان|فَردسُم]] است و به تیره [[اسبیان]] تعلق دارد. [[فرگشت]] اسب از ۴۵ تا ۵۵ میلیون سال پیش به این سو آغاز شده‌است، گذشتهٔ اسب‌های بزرگ و تک‌سم امروزی به جانورانی کوچک‌جثه و چندسم بازمی‌گردد. نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد انسان تلاش کرد تا اسب را اهلی کند. گمان بر این است که تا سال ۳۰۰۰ پیش از میلاد اسب‌های اهلی در جاهای گوناگونی از زمین حضور داشتند. اسب‌های زیرگونهٔ ''caballus'' اهلی شده‌اند، اگرچه بسیاری از آن‌ها در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند. البته اسب‌هایی وجود دارند که هرگز اهلی نشده‌اند؛ برای نمونه [[اسب شوالسکی]] تنها زیرگونه‌ای است که واقعاً تاکنون وحشی باقی مانده‌است.

کهن‌ترین گونه شناخته شده از تیره اسبیان [[خرگوشک‌دد]] {{علمی|Hyracotherium}} است که میان ۵۵ تا ۴۵ میلیون سال پیش در دوره [[ائوسن]] زندگی می‌کرد. این جانور ۴ انگشت در هر پای جلویی داشت و ۳ انگشت در پاهای عقبی.<ref>{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/hyraco1.htm|title= Hyracotherium|accessdate=2008-07-09 |work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= [[Florida Museum of Natural History]]| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0d7YzrX | archivedate = 28 January 2013}}</ref> انگشت اضافه در پاهای جلو با پدیدار شدن [[میان‌اسب‌آبی]] {{علمی|Mesohippus}} در ۳۷ تا ۳۲ میلیون سال پیش از میان رفت.<ref>{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/mesoh1.htm|title= Mesohippus|accessdate=2008-07-09|work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= Florida Museum of Natural History| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0d7uyip | archivedate = 28 January 2013}}</ref> با گذر زمان، انگشت‌های کناری (بیرونی) اضافی کوچک و کوچک‌تر شدند تا آنکه ناپدید گشتند. همه آنچه در اسب‌های کنونی باقی مانده‌است تعدادی استخوان [[وستیجیال]] کوچک در پا زیر زانو است.<ref name="Natural">{{cite web |url= http://www.amnh.org/exhibitions/horse/?section=evolution&page=evolution_b|title= The Evolution of Horses|accessdate=2008-07-09 |work= The Horse |publisher= American Museum of Natural History| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0d8G4Sq | archivedate = 28 January 2013}}</ref> پاهای آن‌ها همچنین با ناپدید شدن انگشتان بلندتر شد تا آنکه اسب‌ها تبدیل به سم‌دارانی شدند که می‌توانستند با سرعت زیاد بدوند.<ref name="Natural" /> تا هنگام ۵ میلیون سال پیش، ''اسب'' نوین کنونی پدید آمده بود.<ref name="Florida">{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/equus1.htm|title= Equus|accessdate=2008-07-09|work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= Florida Museum of Natural History| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0d8sp1Z | archivedate = 28 January 2013}}</ref> دندان‌های اسب همچنین خود را از دندان‌هایی برای خوردن گیاهان نرم و گرمسیر به دندان‌هایی برای جویدن علف‌های اندکی خشک‌تر و سپس علف‌های دشت و صحراها تغییر دادند. از این رو، اسب‌های نخستین از جانورانی برگ‌خوار و جنگل‌نشین به جانورانی علف‌خوار و ساکن مناطق نیمه‌خشک سراسر جهان از جمله [[استپ]]های [[اوراسیا]] و [[دشت‌های بزرگ]] <!--Great Plains-->[[آمریکای شمالی]] تبدیل شدند.

[[تارپان]] یا اسب وحشی اروپایی (با نام علمی ''Equus ferus ferus'') در اروپا و بیشتر آسیا یافت می‌شد. این جانور دوران تاریخی را پشت سر گذاشت ولی در ۱۹۰۹ منقرض شد. در این سال واپسین اسب در اسارت در باغ وحشی در روسیه درگذشت،<ref name="Dohner300">Dohner "Equines: Natural History" ''Encyclopedia of Historic Livestock and Poultry Breeds'' p. 300</ref> و بدین وسیله، تبار ژنتیکی از دست رفت. تلاش‌هایی برای بازآفرینی تارپان انجام گرفته که منجر به تولید اسب‌هایی با ویژگی‌های ظاهری بیرونی همانند با اسب‌های وحشی پیشین شده‌است، اما به دلیل آنکه والدین این اسب‌ها وحشی نبوده‌اند، نمی‌توان اسب‌های جدید را وحشی دانست.<ref name="Dohner300" /><ref name="OSU">{{cite web|url=http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/tarpan/|title=Tarpan|publisher=Oklahoma State University|work=Breeds of Livestock|accessdate=2009-01-13|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090116022102/http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/TARPAN/|archivedate=2009-01-16}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://news.google.com/newspapers?nid=894&dat=20020621&id=YiALAAAAIBAJ&sjid=yFIDAAAAIBAJ&pg=6481,3069519|journal=The Daily Courier|date=June 21, 2002|accessdate=2009-10-21|title=Ponies from the past?: Oregon couple revives prehistoric Tarpan horses|author1=<Please add first missing authors to populate metadata.>| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dD4J5g | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

طول عمر یک اسب اهلی امروزی به نژاد، روش نگهداری و شرایط محیطی بستگی دارد اما می‌توان امید داشت که یک اسب میان ۲۵ تا ۳۰ سال عمر کند.<ref name="Ensminger46" /> البته گونه‌های غیرمعمولی وجود دارد که تا ۴۰ سال و گاهی بیشتر هم عمر می‌کنند.<ref>{{cite web|url=http://www.omafra.gov.on.ca/english/livestock/horses/facts/info_age.htm|title=The Age of a Horse|publisher=Government of Ontario|work=Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs|author=Wright, B.|date=March 29, 1999|accessdate=2009-10-21| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dDgcrn | archivedate = 28 January 2013}}</ref> پیرترین اسبی که برای وجود آن سند در دسترس است [[بیلی پیر]] نام دارد که در سدهٔ ۱۹ میلادی زندگی می‌کرده و تا سن ۶۲ سالگی رسیده بود.<ref name="Ensminger46">Ensminger ''Horses and Horsemanship'' pp. 46–50</ref> «شوگر پوف» نام یک اسب از نژاد اسبچه است که توانسته بود لقب پیرترین اسب زنده را از آن خود کند و نامش را میان [[رکوردهای جهانی گینس]] ثبت کند؛ این اسب در سن ۵۶ سالگی در ۲۰۰۷ از دنیا رفت.<ref>{{cite web |url= http://www.thehorse.com/viewarticle.aspx?ID=9708|title= World's Oldest Living Pony Dies at 56|accessdate=2007-05-31 |author= Ryder, Erin |work= TheHorse.com |publisher= The Horse| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dEASw4 | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

بدون در نظر گرفتن روز تولد هر اسب، برای بیشتر مسابقه‌ها، هر سال در یک ژانویه در نیم کرهٔ شمالی<ref name="Ensminger46" /><ref>British Horse Society ''The Manual of Horsemanship of the British Horse Society'' p. 255</ref> و در یک اوت در نیم کرهٔ جنوبی<ref>{{cite web |url= http://www.studbook.org.au/DisplayPDF.aspx?ty=RULES |format=PDF |title= Rules of the Australian Stud Book |accessdate=2008-07-09 |year= 2007 |publisher=Australian Jockey Club |page=7| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dEo4Wx | archivedate = 28 January 2013}}</ref> به عدد سن اسب یک سال افزوده می‌شود ولی برای اسب‌هایی که در مسابقهٔ سواری استقامت شرکت می‌کنند این معیار برقرار نیست، برای این اسب‌ها حداقل سن اسب مهم است و این سن از روی تاریخ دقیق تولد اسب سنجیده می‌شود.<ref name="Endurance">{{cite web |url= http://www.aerc.org/HorseAge.aspx|title= Equine Age Requirements for AERC Rides|accessdate=2011-07-25|publisher= American Endurance Riding Conference| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dG8dxJ | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

اسبچه‌ها معمولاً، یال، دُم و در مجموع پوشش ضخیم‌تری دارند. همچنین به نسبت پاهایی کوتاه‌تر، قوس شکم پهن‌تر، استخوان‌های سنگین تر، گردن کلفت‌تر و کله‌ای کوتاه با پیشانی پهن دارند. این جانور از اسب آرام‌تر است و در عین حال از هوش خوبی برخوردار است که گاهی از آن برای همکاری با انسان بهره می‌برد.<ref name="EnsmingerHT11" /> اندام کوچک تنها نشانهٔ این حیوان نیست برای نمونه [[اسبچه شتلند]] که به‌طور متوسط ۱۰ وجب یا ۱۰۲ سانتیمتر است هم یک اسبچه دانسته می‌شود.<ref name="HorseTack12">Ensminger ''Horses and Tack'' p. 12</ref> در مقابل گونه‌هایی از اسب مانند [[فالابلا]] و اسب‌های مینیاتوری یا کوچک‌اندام که بلندی آن‌ها به بیش از ۷۶ سانتیمتر نمی‌رسد در دفترهای ثبت نژاد به عنوان «اسب بسیار کوچک» رده‌بندی شده‌اند و نه اسبچه.<ref>McBane ''The Illustrated Encyclopedia of Horse Breeds'' p. 200</ref>

بسیاری از [[ژن]]هایی که الگوها و رنگ‌های پوست بدن اسب‌ها را تولید می‌کنند شناسایی شده‌اند. آزمایش‌های ژنتیکی کنونی توانسته‌اند کمینه ۱۳ [[الل]] گوناگون مؤثر بر رنگ پوست را پیدا کنند،<ref name="UCDIntro">{{cite web |url= http://www.vgl.ucdavis.edu/services/coatcolor.php|title= Introduction to Coat Color Genetics|accessdate=2008-05-01|work= Veterinary Genetics Laboratory |publisher= University of California| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dK4xOG | archivedate = 28 January 2013}}</ref> و پژوهش بر روی یافتن ژن‌های جدید مرتبط با ویژگی‌های این جانور ادامه دارد. رنگ‌های اصلی بدن اسب‌ها یعنی [[کرنگ]] و [[سیاه (اسب)|سیاه]] توسطی ژنی کنترل‌شده توسط [[گیرنده ملانوکورتین ۱]] تعیین می‌شوند.<ref name="Marklund1996">{{cite journal |last=Marklund |first=L. |coauthors=M. Johansson Moller, K. Sandberg, L. Andersson |title=A missense mutation in the gene for melanocyte-stimulating hormone receptor (MC1R) is associated with the chestnut coat color in horses |journal=Mammalian Genome |volume=7 |pages=895–899 |year=1996 |doi=10.1007/s003359900264 |pmid=8995760 |issue=12}}</ref> این ژن با نام‌های «ژن گسترش» یا «فاکتور قرمز» نیز شناخته می‌شود،<ref name="UCVGL" /> چرا که فرم مغلوب آن قرمز رنگ است و فرم غالبش سیاه.<ref name="UCDIntro" /> ژن‌های اضافی دیگری سرکوب رنگ سیاه به [[رنگ‌آمیزی نقطه‌ای]] را کنترل می‌کنند؛ عملی که باعث پدید آمدن اسب‌های [[کهر]] می‌شود. این ژن‌ها همچنین مسوول تولید همه دیگر الگوهای رنگ‌آمیزی گوناگونی هستند که بر پوست بدن اسب‌ها پدید می‌آیند.<ref name="UCVGL">{{cite web |url= http://www.vgl.ucdavis.edu/services/coatcolorhorse.php|title= Horse Coat Color Tests|accessdate=2008-05-01 |work= Veterinary Genetics Laboratory |publisher= University of California| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dKaFwp | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

برآورد سن اسب از روی نگاه کردن به دندان‌هایش به دست می‌آید. دندان‌های اسب همواره در حال رشدند که با جویدن علف‌ها، ساییده و کوتاه می‌شوند. دندان‌های پیشین گذر سن اسب را نشان می‌دهند. سطح ساییده شدهٔ دندان، دگرگونی شکل ظاهری دندان و تغییر در زاویه‌هایی که در آن ساییدگی دیده می‌شود، همگی برای یک برآورد نه چندان دقیق از سن اسب مناسب‌اند. البته روش‌های نگهداری از اسب و خوراکی که حیوان مصرف می‌کرده هم بر نرخ ساییدگی دندان اثر می‌گذارد.<ref name="Ensminger46" />

اسب حیوانی است که همواره شکار شکارچیان است در حالی که توان بالایی در [[پاسخ جنگ-یا-گریز]] دارد. نخستین واکنش اسب به یک خطر، رم کردن و گریز است با این حال اگر گریز را برای جوان‌ترها ناممکن ببیند در جای خود می‌ایستد و دفاع می‌کند. البته اسب جانور کنجکاوی است یعنی با اینکه دوست دارد تا از منطقه بگریزد اما پیش از آن، لحظه‌ای درنگ می‌کند تا از عامل خطر مطمئن شود و اگر برداشتش این باشد که چندان خطرناک نیست معمولاً نمی‌گریزد. بیشتر نژادهای اسب سواری برای سرعت، چابکی، هوشیاری و استقامت پیشرفته شده‌اند. این ویژگی طبیعی نژاد آن‌ها است با این حال امروزه با اصلاح نژادی تلاش شده اسب‌هایی سربه‌زیر و فرمانبر تولید شود.<ref name="Natural226">McBane ''A Natural Approach to Horse Management'' pp. 226–228</ref> اسب‌ها به صورت [[گله ]] ای زندگی می‌کنند درحالی که در میانشان هر اسب از رتبهٔ ویژه‌ای برخوردار است و سلسله مراتب دارد. یک گله همیشه یک رهبر دارد و این رهبر بیشتر یک ماده اسب است. همچنین آن‌ها جانورانی اجتماعی اند که می‌توانند با جانورانی از گونهٔ خود یا از میان دیگر جانداران و حتی انسان دوستی برقرار کنند. آن‌ها راه‌های گوناگونی برای برقراری ارتباط دارند از جمله می‌توان به درآوردن صداهایی از خود، تیمار کردن، لمس یکدیگر و [[زبان بدن]] اشاره کرد. اگر یک اسب تنها بیفتد چیرگی بر آن دشوار می‌شود اما با آموزش کم‌کم یادمی‌گیرد تا یک انسان را به عنوان دوست و همنشین خود بپذیرد و به دور بودن از هم نوعان خود عادت کند.<ref name="Ensminger305">Ensminger ''Horses and Horsemanship'' pp. 305–309</ref> اگر یک اسب تنها بماند و به اندازهٔ کافی همنشین نداشته باشد یا تمرین و آموزش شبیه‌سازی همنشینی با انسان به جای اسب نداشته باشد دچار بی حوصلگی و ناهنجاری می‌شود و این مشکل خود را با جویدن چوب، لگد زدن به دیوار، حرکت‌های «موجی» (مرتب به عقب و جلو رفتن) و دیگر مشکلات نشان دهد.<ref name="Prince214">Prince ''Basic Horsemanship'' pp. 214–223</ref>

در گذشته باور این بود که اسب‌ها هیچگونه توان درک و فهم ندارند و حیوانات باهوشی نیستند و اگر کاری می‌کنند از روی رفتارهای کلی گله است. پژوهش‌های امروزی نشان داده‌است که آن‌ها می‌توانند مجموعه‌ای از کارهای مربوط به [[شناخت]] را انجام دهند یا از دید روانی دچار چالش شوند مانند جستجوی غذا یا شناسایی سامانهٔ اجتماعی. یک اسب می‌تواند تصویرهای دو بُعدی را از سه بُعدی تشخیص دهد.<ref name="Hanggi">{{cite web|url=http://www.horsetalk.co.nz/features/horseintelligence-119.shtml|title=Understanding horse intelligence|author=Hanggi, Evelyn B.|date=2007-04-16|accessdate=2008-09-16|work=Horsetalk 2007|publisher=Horsetalk| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dSNmwD | archivedate = 28 January 2013}}</ref> بررسی‌ها نشان داده که یک اسب می‌تواند [[حل مسئله|مسئله حل کند]]، سرعت را یاد بگیرد و آموخته‌هایش را در ذهنش نگه دارد. آن‌ها از راه [[خوگیری]]، [[حساسیت زدایی]]، [[شرطی شدن کلاسیک|شرطی‌شدن واکنشی]] و [[شرطی‌شدن فعال]] آموزش می‌بینند. آن‌ها به ابزارهای مثبت و منفی پاسخ می‌دهند و از آن‌ها یادمی‌گیرند.<ref name="Hanggi" /> همچنین یک اسب می‌تواند تا چهار بشمارد.<ref name="count">{{cite web|url=http://www.thehorse.com/ViewArticle.aspx?ID=15396 | title=Horses Demonstrate Ability to Count in New Study |author=Lesté-Lasserre, Christa |accessdate=2009-12-06|work=The Horse, Online Edition|publisher=Blood-Horse Publications| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dTFdSB | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

اسب‌های اهلی نسبت به اسب‌های وحشی با چالش‌های بزرگتری روبرو می‌شوند چون آن‌ها در دنیایی زندگی می‌کنند که مانند طبیعتشان نیست و [[غریزه|غریزهٔ]] آن‌ها خاموش شده‌است.<ref name="Hanggi" /> اسب‌ها زود عادت می‌کنند و شرایط تازه را می‌پذیرند، اگر این روش به صورت پیوسته بر آن‌ها اعمال شود به آن بهتر پاسخ می‌دهند. برخی آموزش دهندگان اسب بر این باورند که «هوش» اسب به هوش تربیت‌کننده اش بستگی دارد هرچه تربیت‌کننده از روش‌های مثبت تری بهره ببرد شرایط مناسب برای یک حیوان تنها را بهتر فراهم کند اسب بهتر آموزش می‌بیند. آن‌هایی که اسب را آموزش می‌دهند می‌گویند که جدا از هوش اسب، شخصیت تربیت‌کنندهٔ آن هم در اینکه آن حیوان به یک محرک چه پاسخ‌هایی می‌دهد نقش دارد.<ref>{{cite web|url=http://cs.bloodhorse.com/blogs/nicanor/archive/2008/06/17/equine-iq-what-big-brown-couldn-t-tell-you-and-mr-ed-kept-to-himself.aspx|title=What Big Brown Couldn't Tell You and Mr. Ed Kept to Himself (part 1)|author=Coarse, Jim|date=2008-06-17|accessdate=2008-09-16|work=The BloodHorse|publisher=Blood-Horse Publications| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dTv9aU | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

اسب‌های شرقی مانند [[اسب عربی|اسب عرب]]، [[اسب ترکمن]] آهال-تکه، [[اسب بربر|اسب بَربَر]] (شمال آفریقا) نژادهای تازهٔ اسب ترکمن مانند [[تروبرد]] از جمله اسب‌های پُرحرارت‌اند.<ref name="Belknap255" /> این اسب‌ها زود یادمی‌گیرند، شجاع و سرزنده‌اند و به دلیل چابکی و سرعتشان پرورش داده می‌شوند.<ref name="Catalog18" /> اسب پُرحرارت، اندامی لاغر با پاهایی کشیده دارد.<ref>DeFilippis ''The Everything Horse Care Book'' p. 4</ref> نژاد این اسب‌ها نخستین بار از [[خاورمیانه]] و شمال آفریقا به اروپا آورده شد. در آن هنگام پرورش دهندگان اروپایی بر آن بودند تا این اسب‌ها را برای مسابقه و [[سواره‌نظام]] نزد خود پرورش دهند.<ref name="Whitaker43">Whitaker and Whitelaw ''The Horse'' p. 43</ref><ref name="Whitaker194">Whitaker and Whitelaw ''The Horse'' pp. 194–197</ref>

اسب‌های سنگین با اندامی عضلانی را به عنوان «اسب‌های خونسرد» می‌شناسند. آن‌ها را به دلیل توان ماهیچه‌ای و خوی آرام و صبورشان پرورش می‌دهند. مردم با کمک آن‌ها بارهای سنگین را جابجا می‌کردند.<ref name="Belknap112" /> گاهی به این اسب‌های «غول‌های نجیب» هم گفته می‌شود.<ref name="Catalog15">Price ''Whole Horse Catalog'' p. 15</ref> از جمله اسب‌های باری می‌توان به نژاد بلژیکی و کلایدزدیل اشاره کرد.<ref name="Catalog15" /> برخی از این اسب‌ها مانند [[پرچرون]] سبک‌تر و چابک ترند و درکشیدن بار یا شخم زدن زمین در اقلیم خشک به کار می‌آیند.<ref name="Guide87">Bongianni ''Simon & Schuster's Guide to Horses & Ponies of the World'' entry 87</ref> دیگران مانند [[اسب شایر|شایر]] آرام‌تر و نیرومندترند و برای شخم زدن خاک‌های رسی کاربرد دارند.<ref name="Ens124">Ensminger ''Horses and Horsemanship'' pp. 124–125</ref> برخی [[اسبچه]]ها هم در دستهٔ خونسردها جای می‌گیرند.<ref name="Bennett7">Bennett ''Conquerors'' p. 7</ref>

اسب‌هایی چون [[تراکهنر]] و [[هانوفری (اسب)|هانوفری]] اسب‌هایی «خون‌گرم» دانسته می‌شوند. اسب‌های خون‌گرم از جفت‌گیری اسب‌های بارکش و جنگی اروپایی با اسب‌های سبک عربی پدید آمدند. از ترکیب این دو، اسب‌هایی دونده با اندازه‌ای بزرگ‌تر و خویی آرام‌تر از اسب‌های پرحرارت پدید آمد.<ref>Edwards ''The Encyclopedia of the Horse'' pp. 122–123</ref> اسبچه‌های با ویژگی خون‌گرم برای سوارکاران با اندام کوچکتر پرورش داده می‌شوند.<ref>Examples are the [[Australian Riding Pony]] and the [[Connemara pony|Connemara]], see Edwards ''The Encyclopedia of the Horse'' pp. 178–179, 208–209</ref> خون‌گرم‌ها به عنوان «اسب سبک» یا «اسب سواری» دانسته می‌شوند.<ref name="Ensminger71" />

اسب‌ها می‌توانند به صورت ایستاده و نشسته بخوابند. آن‌ها به دلیل زندگی در دنیای آزاد پیشفرض یادگرفته‌اند که چگونه به خواب سبک روند در حالی که ایستاده‌اند و در حال چرت زدن بر زمین نیفتند.<ref>{{cite web |url= http://equisearch.com/horses_care/health/behavior/eqzzz629/|title= How Horses Sleep |accessdate=2007-03-23 |author= Pascoe, Elaine |work= Equisearch.com |publisher= EquiSearch| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dUb7YS | archivedate = 28 January 2013}}</ref> یک اسب هنگامی که در یک دسته با دیگر اسب‌ها است بهتر می‌خوابد چون در این هنگام برخی به خواب می‌روند و برخی دیگر آماده و بیدارند و نگهبانی می‌دهند. اگر اسب تنها گذاشته شود نمی‌خوابد چون به صورت [[غریزه|غریزی]] یادگرفته‌است که مراقب خطر باشد و پیرامون را نگاه کند.<ref name="Horse sleep pt. 2" />

اسب‌ها نیاز دارند که به صورت نشسته به خواب روند و [[حرکت تند چشم در خواب]] را داشته باشند. آن‌ها هر چند روز یک بار باید دست کم یک تا دو ساعت به صورت نشسته بخوابند و به این حالت برسند.<ref name="Horse sleep pt. 2" /> اگر به اسب اجازهٔ نشستن و استراحت داده نشود پس از چند روز دچار کمبود خواب می‌شود و گاهی هم ممکن است ناگهانی بر زمین افتد چون بدون آنکه بخواهد در حالت ایستاده به خواب عمیق (حرکت چشم در خواب) رفته‌است و تعادلش را از دست می‌دهد.<ref>{{cite web |url= http://equisearch.com/horses_care/health/behavior/sleepdisorder_121506/|title= Equine Sleep Disorder Videos|accessdate=2007-03-23 |author=EQUUS Magazine Editors |work= Equisearch.com |publisher= EquiSearch| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dWnm4W | archivedate = 28 January 2013}}</ref> این وضعیت با اختلال [[حمله خواب|حملهٔ خواب]] که برخی اسب‌ها به آن دچارند، متفاوت است.<ref name="Smith">Smith ''Large Animal Internal Medicine'' pp. 1086–1087</ref>

اهلی‌سازی همچنین از روی مقایسه ویژگی‌های ژنتیکی اسب‌های امروزین و آنچه از استخوان‌ها و دندان‌های باقی‌مانده از اسب‌های کهن، بررسی شده‌است. دگرگونی‌ها در درون‌مایه‌های ژنتیکی نشان می‌دهند که تعداد بسیار کمی از اسب‌های نر وحشی در ترکیب کنونی اسب‌های امروزین نقش داشته‌اند.<ref name="Lau">{{cite journal|doi=10.1093/molbev/msn239|author=Lau, A. N. , Peng, L. , Goto, H. , Chemnick, L. , Ryder, O. A. & Makova, K. D.|year= 2009|title= Horse Domestication and Conservation Genetics of Przewalski's Horse Inferred from Sex Chromosomal and Autosomal Sequences| journal= Molecular Biology and Evolution |volume=26 |issue=1|pages= 199–208|pmid=18931383}}</ref><ref name="Lindgren2004">{{cite journal | last = Lindgren | first = Gabriella | coauthors = Niclas Backström, June Swinburne, Linda Hellborg, Annika Einarsson, Kaj Sandberg, Gus Cothran, Carles Vilà, Matthew Binns & Hans Ellegren | year =2004 | title = Limited number of patrilines in horse domestication | journal = [[Nature Genetics]] | pmid = 15034578 | volume = 36 | issue = 4 | pages = 335–336 | doi = 10.1038/ng1326}}</ref> در حالی است که بسیاری از اسب‌های ماده بخشی از گله‌های اهلی‌شده بوده‌اند.<ref name="Lira">{{cite journal| title=Ancient DNA reveals traces of Iberian Neolithic and Bronze Age lineages in modern Iberian horses|author=Lira, Jaime, et.al. |journal= Molecular Ecology| volume=19 |issue= 1 | pages =64–78|year=2010| pmid=19943892 |url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/123191525/PDFSTART| doi=10.1111/j.1365-294X.2009.04430.x| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dZS9KG | archivedate = 28 January 2013}}</ref><ref name="Vila2001">{{cite journal | last = Vilà | first = C. | year = 2001 | title = Widespread origins of domestic horse lineages | journal = [[ساینس|Science]] | volume = 291 | issue = 5503 | pages = 474–477 | doi = 10.1126/science.291.5503.474 | pmid = 11161199 | display-authors = 1 | last2 = Leonard | first2 = JA | last3 = Gotherstrom | first3 = A | last4 = Marklund | first4 = S | last5 = Sandberg | first5 = K | last6 = Liden | first6 = K | last7 = Wayne | first7 = RK | last8 = Ellegren | first8 = H}}</ref><ref name="Cai">{{cite journal | doi = 10.1016/j.jas.2008.11.006 | last1 = Cai | first1 = D. W. | last2 = Tang | first2 = Z. W. | last3 = Han | first3 = L. | last4 = Speller | first4 = C. F. | last5 = Yang | first5 = D. Y. Y. | last6 = Ma | first6 = X. L. | last7 = Cao | first7 = J. E. | last8 = Zhu | first8 = H. | last9 = Zhou | first9 = H. ''et al. '' | year = 2009 | title = Ancient DNA provides new insights into the origin of the Chinese domestic horse | url =http://www.sfu.ca/~donyang/adnaweb/Cai%20DW%20JAS2009.pdf |accessdate=17 January 2011 | journal = Journal of Archaeological Science | volume = 36 | issue =3 | pages = 835–842 | display-authors = 9| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0da2jzS | archivedate = 28 January 2013}}</ref> این مسئله در دگرگونی ژنتیکی میان دی‌ان‌ای‌هایی که از راه پدران منتقل شده‌اند ([[کروموزوم Y]]) با آنچه از سوی مادران منتقل شده‌اند ([[دی‌ان‌ای میتوکندریایی]]) نمود دارد. در مورد اسب، میزان بسیار کمی از تغییرات کروموزوم‌های Y دیده می‌شود،<ref name="Lau" /><ref name="Lindgren2004" /> ولی تغییرات دی‌ان‌ای میتوکندریایی بسیار بالایی وجود دارد.<ref name="Lira" /><ref name="Vila2001" /><ref name="Cai" /> همچنین، تغییرات محلی در دی‌ان‌ای میتوکندریایی دیده می‌شود که به دلیل تعلق ماده‌های وحشی به گله‌های محلی بوده‌است.<ref name="Lira" /><ref name="Vila2001" /><ref name="Cai" /><ref>{{cite encyclopedia |author=Olsen, Sandra L.|title=Early Horse Domestication: Weighing the Evidence| encyclopedia=Horses & Humans: The Evolution of Human-Equine Relationships |editor=Olsen, Sandra L; Grant, Susan; Choyke, Alice M. ; Bartosiewicz, Laszlo|publisher=Archaeopress |location=Oxford, UK |year=2006 |pages=81–113|isbn=1-84171-990-0}}</ref> دیگر نشانه اهلی‌سازی، افزایش در دگرگونی‌های رنگ پوست است. این دگرگونی و تنوع در رنگ پوست اسب‌ها میان ۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد رخ داد.<ref name="coatColor">{{cite journal | doi = 10.1126/science.1172750 | last1 = Ludwig | first1 = A. | last2 = Pruvost | first2 = M. | last3 = Reissmann | first3 = M. | last4 = Benecke | first4 = N. | last5 = Brockmann | first5 = G.A. | last6 = Castanos | first6 = P. | last7 = Cieslak | first7 = M. | last8 = Lippold | first8 = S. | last9 = Llorente | first9 = L. ''et al. '' | year = 2009 | title = Coat Color Variation at the Beginning of Horse Domestication |journal = Science | volume = 324 | issue = 5926| pages = 485–485 | pmid=19390039 | display-authors = 9}}</ref>

نژادهای گوناگون اسب به دلیل نیاز به دارا بودن ویژگی‌های مشخص در اندامشان، که برای انسان‌ها سودمند بودند، پدید آمدند.<ref name="Sponenberg155">Sponenberg "The Proliferation of Horse Breeds" ''Horses Through Time'' p. 155</ref> از این رو، نژادی خالص‌شده اما قوی‌هیکل همچون اندلوس برای مصارف باربری و سواری - و البته با تمایل به انجام [[درساژ]] - شکل گرفت.<ref name="Sponenberg155" /> اسب‌های سنگین‌وزن به دلیل نیاز به انجام کارهای سنگین در کشتزارها و کشیدن [[گاری]]های سنگین پرورش یافتند.<ref>Sponenberg "The Proliferation of Horse Breeds" ''Horses Through Time'' pp. 156–57</ref> دیگر نژادها نیز برای کارهای سبک کشاورزی، سوارکاری و ورزش، یا صرفاً زیبایی و به عنوان جانور خانگی پرورش یافتند.<ref name="Spon162">Sponenberg "The Proliferation of Horse Breeds" ''Horses Through Time'' p. 162</ref> بعضی نژادها حاصل ترکیب نژادهای گوناگون در طی صدها سال هستند ولی نیاکان بعضی دیگر یک نر مولد مشخص یا تعداد محدودی مولد آغازین بوده‌اند. در غرب، این روند انتقال ویژگی‌ها از یک والد به نسل پس از خود در دفترچه‌هایی ویژه به ثبت می‌رسید. از قدیمی‌ترین این دفترچه‌ها می‌توان به ''دفترچه عمومی پرورشگاه'' اشاره کرد که دفتری شجره‌نامه‌وار از اسب‌های گوناگون بود که در سال ۱۷۹۱ آغاز به ثبت کرد.<ref>{{cite web |url= http://www.britishhorseracing.com/goracing/racing/racehorses/history.asp|title= History of Thoroughbreds |accessdate=2008-04-03|work= Britishhorseracing.com|publisher= British Horseracing Authority| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0daSiLv | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

[[کاسیان]] نخستین مردمی بودند که اسب را به کار گرفتند، آن‌ها بودند که برای مردم بین‌النهرین پایین که غیر از الاغ حیوان کاری دیگری نمی‌شناختند، اسب را رام و آماده کردند، چنان بود که مردم بین‌النهرین پایین اسب را " الاغ کوهستانی " می خواندند می‌خواندند.<ref>سهرابی،محمد،لرستانسهرابی، محمد، لرستان و تاریخ قوم کاسیت،انتشارات افلاک1376</ref> <ref>دیاکونوف،ایدیاکونوف، ای.ام ،ام، تاریخ ماد</ref>امروزه در سراسر جهان اسب‌ها در کاربردهای تفریحی، ورزشی و… دیده می‌شوند. [[فائو|سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد]] برآورد کرده بود که تا سال ۲۰۰۸ نزدیک به ۵۹٬۰۰۰٬۰۰۰ اسب در سراسر جهان زندگی کند که ۳۳٬۵۰۰٬۰۰۰ آن، از آن آمریکا، ۱۳٬۸۰۰٬۰۰۰ از آن آسیا، ۶٬۳۰۰٬۰۰۰ از آن اروپا و درصد کمتر آن‌ها از آن آفریفا و اقیانوسیه باشد. برآورد شده‌است که ۹٬۵۰۰٬۰۰۰ اسب تنها در ایالات متحدهٔ آمریکا زندگی می‌کند.<ref>{{cite web|url=http://faostat.fao.org/site/573/DesktopDefault.aspx?PageID=573#ancor|publisher=Food and Agriculture Organization|date=December 16, 2009|accessdate=2010-02-05|title=FAO Stat&nbsp;— Live Animals| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0db0ccC | archivedate = 28 January 2013}}</ref> سازمان‌های آمریکایی دریافته‌اند که فعالیت‌های اقتصادی در ارتباط مستقیم با اسب سرمایه‌ای نزدیک به ۳۹ میلیارد دلار را در این کشور جابجا می‌کند که با افزودن فعالیت‌های در ارتباط غیر مستقیم با اسب این رقم به ۱۰۲ میلیارد دلار می‌رسد.<ref>{{cite web |url= http://www.cthorsecouncil.org/AHC2005JuneEconStudy.pdf|format=PDF|title= Most Comprehensive Horse Study Ever Reveals A Nearly $40 Billion Impact On The U.S. Economy|accessdate=2005-06-20|work= American Horse Council Press Release|publisher= American Horse Council |archiveurl = http://web.archive.org/web/20060625083812/http://www.cthorsecouncil.org/AHC2005JuneEconStudy.pdf |archivedate = June 25, 2006}}</ref> در یک نظر سنجی که در سال ۲۰۰۴ از سوی [[انیمال پلانت]] با شرکت ۵۰٬۰۰۰ نفر از ۷۳ کشور برگزار شد، اسب‌ها رتبهٔ چهارمین حیوان دوست داشتنی مردم را از آن خود کردند.<ref name="IOL">{{cite web |url= http://www.iol.co.za/news/back-page/tiger-tops-dog-as-world-s-favourite-animal-1.228797|title=Tiger tops dog as world's favourite animal |accessdate=2011-06-01 |work= Independent Online|publisher= Independent| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dbWCaa | archivedate = 28 January 2013}}</ref>

<center>{{وسط‌چین}}[[پرونده:Standard of Ur chariots.jpg]]

شیر اسب ماده از محصولاتی است که از اسب زنده بدست می‌آید. مردمانی که گله‌های پُرشمار اسب دارند مانند [[مغول (قوم)|مغول‌ها]] شیر اسب را می‌دوشند و [[کومیس]] می‌گیرند.<ref name="NewYorker">{{cite journal |url= http://www.newyorker.com/archive/2005/04/25/050425fa_fact4|title= Invaders: Destroying Baghdad|accessdate=2008-04-03 |author= Frazier, Ian |journal= The New Yorker|publisher= CondeNet| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dgDJkv | archivedate = 28 January 2013}}</ref> در دوره‌ای خون اسب هم به عنوان یک منبع غذایی مناسب مورد توجه مغول‌ها و برخی قبیله‌های کوچ‌نشین بود. نوشیدن خون اسب‌های خود به مغول‌ها امکان می‌داد تا برای مدت طولانی بدون توقف برای خوراک، سفر کنند.<ref name="NewYorker" /> داروی [[استروژن کونژوگه]] دارویی است که [[استروژن]] دارد و از ادرار مادیان باردار بدست می‌آید. این دارو در گذشته به عنوان جایگزین هورمونی کاربرد داشت.<ref>{{cite web |url= http://www.humanesociety.org/news/news/2009/08/a_good_life_for_horses_at_duchess_sanctuary.html|title= A Good Life for Horses at the Duchess Sanctuary|accessdate=2011-06-01|date=August 19, 2001|author=Ballard, Pepper|publisher= The Humane Society of the United States| archiveurl = http://www.webcitation.org/6E0dguqAp | archivedate = 28 January 2013}}</ref> موی دم اسب در ساخت [[آرشه|آرشهٔ]] سازهای زهی مانند [[ویولن]]، [[ویولا]]، [[ویلونسل|ویولونسل]]، [[کنترباس]] و [[کمانچه]] مورد نیاز است.<ref>{{cite book |title= Descriptionary: A Thematic Dictionary |author= McCutcheon, Marc |publisher= Checkmark Books (Facts On File imprint) |location=New York |edition=Second |isbn=0-8160-4105-9 |page=285 |year=2000}}</ref>

| footer =

| alt1 =

| alt2 =

عرقگیر از یک تکه نمد مرغوب به اندازه و شکل زین اسب درست می‌شود که در زیر [[زین]] قرار می‌گیرد. زین از چرم اعلا ساخته می‌شود، محکم و با شکل خاصی که سوارکار بتواند به راحتی روی آن بنشیند. در بعضی از زین‌ها مقداری چوب و فلز هم به‌کار می‌رود و گاهی اسکلت اصلی زین فلزی است. هر زین دو [[رکاب]] دارد از جنس فلز و دو بند چرمی که حلقه‌های رکاب را به زین وصل می‌کند. «تنگ» زین از چرم است، مثل کمربند از زیر شکم اسب عبور می‌کند و در طرف دیگر زین به حلقه ای گره می‌خورد و محکم می‌شود.<ref name="احمدی، حسن" />

[[افسار]] اسب دو نوع است: یکی برای راه رفتن و سواری که سر اسب می‌زنند. این افسار دهنه دارد، و فلزی به شکل خاصی است که در دهان اسب و در محل خالی دندان‌های نیش قرار می‌گیرد و برای مهار و کنترل اسب به افسار دهنه‌دار نیاز است. اسب با این افسار نمی‌تواند چیزی بخورد و بیاشامد. افسار دیگر برای بستن اسب است که موقع استراحت حیوان به سرش می‌زنند. تمام کله‌بند یک افسار از چرم است و اتصالات آن با [[سگک]] فلزی به هم ارتباط دارد.<ref name="احمدی، حسن" />

[[نمد]] معمولاً به صورت سراسری، از گردن تا انتهای ترک اسب را می‌پوشاند. نمد دارای نقش و رنگ چشم‌نواز با دامنه‌های پر از منگوله‌های زنگی است. نمد را برای خشک کردن اسب ـ وقتی در اسطبل برای استراحت و خوراک است و همچنین جلوگیری از سرما به پشت آن می‌اندازند. برای گردن اسب از یکپارچه منگوله‌دار استفاده می‌کنند.<ref name="احمدی، حسن" />

''سینه‌ریز''؛ یا سینه‌بند از جنس چرم به شکل مثلث است که یک سر آن به گردن اسب و دو سر دیگر بعد ازگذشتن از میان دست‌های اسب به تنگ و کمربند متصل می‌شود و با بسته و محکم شدن تنگ، (کمربند) سینه‌ریز هم در جای خود محکم می‌شود.<ref name="احمدی، حسن" />