الفبای فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۲:
افغانستان و پاکستان نیز بنا بر ناچاری، الفبای عربی را برگزیدند. بدین گونه بود که این الفبا در کشورهای [[ایران]]، [[افغانستان]] و [[پاکستان]] و [[تاجیکستان]] بعنوان الفبای رسمی انتخاب شد. در پی [[تغییر خط در تاجیکستان]] از سال [[۱۳۰۷]] ([[۱۹۲۸ (میلادی)|۱۹۲۸ میلادی]]) به [[الفبای لاتین|لاتین]] و بعد خط [[سیریلیک]]، خط فارسی در این کشور کنار گذاشته شد. همچنین پس از شکستهای [[امپراطوری بیزانس]] از اعراب مسلمان در زمان صدر اسلام، خط‌های باستانی در زیرمجموعه‌های آن امپراطوری نابود و [[خط عربی]] جایگزین شده بود. یکی از آن زیرمجموعه‌ها کشور کنونی [[ترکیه]] بود که سرانجام در سده‌ی بیستم میلادی [[مصطفی کمال پاشا]] دستور داد [[خط عربی]] را به خط [[الفبای ترکی استانبولی|الفبای ترکی لاتین]] تغییر دهند. خط لاتین برای پارسی‌زبانان نیز با نام [[دبیره پارسی لاتین]] شناخته می‌شود.
 
== الفبایالفبا و خط فارسی ==
[[پرونده:Qur'an manuscript Surat al-Nisa'. (1).tif|thumb|left|280px|دست‌نوشته‌ای از بخشی از سه آیهٔ نخست سورهٔ نساء به خط کوفی]]
{{اصلی|الفبای فارسی}}
اساس الفبای فارسی با الفبای [[خطالفبای عربی]] یکی است.است، اما الفبای فارسی دارای ویژگیهاییچهار حرف است که آن[[واج]]‌های رامتناظر ازآنها خطدر [[زبان عربی|عربی]] اندکیاستاندارد متفاوتوجود می‌سازدندارد. شکلیک بعضیخوشنویس به نام خواجه ابولمال، سه نویسه [[پ]] [[ژ]] و [[چ]] را به [[الفبای عربی]] اضافه کرد و پس از نویسه‌هایمدتی، نویسه [[گ]] نیز پس از چندی دگرگونی، به شکل کنونی درآمد. <ref>کتاب در پیرامون تغییر خط فارسی نوشته‌ی یحیی ذکاء صفحه نهم</ref> برخی از حروف فارسی با نویسهٔحروف عربیمتناظر آن‌هاخود تفاوتدر می‌کند.عربی متفاوت هستند؛ مثلاً حرف «ک» در فارسی در حالت ''پایانی'' یا ''تنها'' با سرکش نوشته می‌شود دردرحالی‌که حالیاین کهحرف «{{عبارت عربی|ك}}»در عربی در این دو حالت بدون سرکش استبه یاصورت «ک همزه‌دار» نوشته می‌شود. هم‌چنین حرف «ی» در حالت ''پایانی'' در فارسی بدون نقطه است، اما در عربی ی با دو نقطه در زیر آن «{{عبارتنوشته عربی|ي}}»می‌شود. همراهبرخی است.از تفاوت‌هایحروف جزئیدر دیگریفارسی همدارای وجودبیش از یک شکل هستند، مانند حرف «هـ» که چهار شکل مختلف دارد.
 
درحالی که عربها فاقد چهار حرف اصلی (پ، ژ، گ،‌ چ) هستند، بسیاری از حروف الفبایشان را به گونه‌های متفاوت ادا می‌کنند. امروزه تمام حروف خاص عربی همانند (ظ، ض، ذ) (ص، ث) (غ)، (ح)، (ط)، (همزه، عین ساکن، تنوین‌ها، تشدید، اِعراب و غیره) در خط فارسی هم وجود دارند که نشان میدهد این خط ابتدا توسط اعراب ساخته شد و سپس به ایران راه یافت. در مقابل، ایرانیان چهار حرف خاص خود را به خط عربی اضافه کردند. بعبارت دیگر اگر خط فارسی ابتدا در ایران ساخته شده بود، اکنون حروف هم‌واج در آن وجود نداشت و چه دلیلی داشت که برای یک واج مثل واج (زِ)، چهار نوع حرف (زِ، ضِ، ظِ،‌ ذِ) ابداع شود؟ بعلاوه اگر خط فارسی ابتدا در ایران ساخته شده بود، امروز در الفبای عربی شاهد چهار حرف پارسی (پ، ژ، گ،‌ چ) نیز بودیم.
خط ۴۳:
درضمن، برای نگاشتن [[واکه]]‌های بلندِ سه‌گانه (آ، ای، او) نیز از سه تا از حروف الفبا کمک گرفته می‌شود که با سه صامتِ «الف»، «ی» و «واو» هم‌شکل نوشته می‌شوند. واکه‌های کوتاه معمولاً بدون علامت و در موارد ضروری با علامت‌های «زِبَر» (فتحه ـَ)، «زیر» (کسره ـِ) و «پیش» (ضمه ـُ) مشخص می‌گردند که هرکدام از آنها نقش یک حرف را در واژه دارند. به علامت‌های به‌کاررفته برای واکه‌ها «حروف صدادار» (بلند و کوتاه) گفته می‌شود.
 
== ویژگی‌هایجدول نویسه‌های الفبای فارسی ==
{{زبان پارسی}}
اساس الفبای فارسی با [[الفبای عربی]] یکی است، اما الفبای فارسی دارای چهار حرف است که [[واج]]‌های متناظر آنها در [[زبان عربی|عربی]] استاندارد وجود ندارد. یک خوشنویس به نام خواجه ابولمال، سه نویسه [[پ]] [[ژ]] و [[چ]] را به [[الفبای عربی]] اضافه کرد و پس از مدتی، نویسه [[گ]] نیز پس از چندی دگرگونی، به شکل کنونی درآمد. <ref>کتاب در پیرامون تغییر خط فارسی نوشته‌ی یحیی ذکاء صفحه نهم</ref> برخی از حروف فارسی با حروف متناظر خود در عربی متفاوت هستند؛ مثلاً حرف «ک» در فارسی در حالت ''پایانی'' یا ''تنها'' با سرکش نوشته می‌شود درحالی‌که این حرف در عربی در این دو حالت بدون سرکش به صورت «ک» نوشته می‌شود. هم‌چنین حرف «ی» در حالت ''پایانی'' در فارسی بدون نقطه است، اما در عربی با دو نقطه بصورت «ی» نوشته می‌شود. برخی از حروف در فارسی دارای بیش از یک شکل هستند، مانند حرف «هـ».
 
الفبای فارسی شامل ۳۳ [[حرف (زبان‌شناسی)|حرف]] است.<ref>علی‌اکبر دهخدا، ج۸، ص۴۴ «الفبای فارسیِ امروزین مرکب از '''سی‌وسه''' حرف است بدین قرار: ا، ء، ب، ...»</ref> رایج‌ترین اشکالاتی که از الفبای فارسی گرفته میشود این است که در نگارش، حروف به یکدیگر پیوسته‌اند و بسته به قرارگیری در ابتدا، انتها یا وسط واژه، به شکلهای متفاوتی نوشته می‌شوند. مثلاً‌برای حرف ت چهار حالت وجود دارد که در مثالهای روبرو مشاهده میشوند. اطاعت - استیل - تابان - توت
 
درحالیکه الفبای فارسی به ظاهر دارای ۳۳ حرف است، اما افراد نوآموز دراصل با ۱۲۲ شکل متفاوتمختلف روبرو می‌شوند که بسته به نوع قرارگیری در واژه، متفاوتبصورت متفاوتی نوشته می‌شوند. این از معایب الفبای عربی می‌باشد که در آن حروف به یکدیگر می‌چسبند. این ۱۲۲ شکل در جدول زیر به نمایش درآمده‌اند.
 
=== ترتیب الفبای فارسی<ref name="ReferenceA">{{یادکرد|نویسنده = مسعود تاکی، دکتر حسین داودی، دکتر محمدرضا سنگری|عنوان = فارسی اول ابتدایی|ناشر = شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران|شهر = تهران|تاریخ = 1394}}</ref> ===