راست‌پنج‌گاه: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏منابع: جا افتاده بود
تاریخ درست
خط ۱۳:
نام «راست» در [[خسروانی (موسیقی)|خسروانی]]‌های دوران [[ساسانیان]] دیده نمی‌شود و اولین اشاره به آن در متون حدود ۴۰۰ سال پس از ساسانیان، به عنوان یکی از [[مقام (موسیقی)|پرده‌های]] موسیقی صورت گرفته‌است. با این حال، در برخی از اشعار نام «راست» همراه با نام [[نکیسا]] (موسیقی‌دان دورهٔ ساسانی که اختراع [[هفت‌خسروانی]] به او نسبت داده می‌شود) یا [[باربد]] (موسیقی‌دان دورهٔ ساسانی) آمده‌است که احتمال این که این مقام ریشه در خسروانی‌ها داشته باشد را مطرح می‌کند.<ref>{{پک|محافظ|۱۳۹۵|ک=سرگذشتی برای راست و پنجگاه|ص=۳۲}}</ref> نام «پنج‌گاه» اما قرن‌ها بعد و برای اولین بار در آثار [[فرصت‌الدوله شیرازی]] دیده می‌شود و اگر چه برخی صاحب‌نظران نظیر [[هنری جورج فارمر]] معتقدند که استفاده از نام‌های ایرانی و شمردن موقعیت پرده‌ها (نظیر دوگاه و پنج‌گاه) از حدود [[سده ۳ (قمری)|قرن سوم هجری]] به موسیقی دوران اسلام راه یافته اما نام پنج‌گاه در آثار [[فارابی]] و [[ابن سینا]] دیده نمی‌شود.<ref>{{پک|محافظ|۱۳۹۵|ک=سرگذشتی برای راست و پنجگاه|ص=۳۴}}</ref>
 
در ''[[بحورالالحان]]'' اثر فرصت‌الدولهٔ شیرازی، نام راست‌پنج‌گاه به صورت «راست و پنجگاه» آمده و به عنوان اولین دستگاه از دستگاه‌های هفتگانه مطرح شده‌است.<ref>{{پک|شیرازی|۱۳۳۲۱۳۴۵|ک=بحورالالحان|ص=۳۳}}</ref> همچنین، در بخشی که مقام [[راست (مقام موسیقی)|راست]] معرفی شده، برای آن دو شعبه ذکر شده که یکی از آن‌ها پنج‌گاه نام دارد.<ref>{{پک|شیرازی|۱۳۴۵|ک=بحورالالحان|ص=۱۷}}</ref> در مقابل، [[موسی معروفی]] در کتاب ''[[ردیف هفت دستگاه موسیقی ایران]]'' نام این دستگاه را «راست‌پنجگاه» آورده و آن را به عنوان ششمین دستگاه از هفت دستگاه فهرست کرده‌است. [[داریوش صفوت]] نیز نام این دستگاه را «راست‌پنجگاه» آورده‌است و در مورد استفادهٔ فرصت‌الدوله از [[واو عطف]] تذکر داده‌است.<ref>{{پک|صفوت|۱۳۵۰|ک=پژوهشی کوتاه|ص={{چر}}۷۴–۷۵}}</ref>
 
== تحلیل ردیف ==