زغال سنگ کانی پر انرژی است، که از بقایای درختان، بوته‌ها و سایر گیاهان زندهٔ میلیون‌ها سال پیش به وجود می‌آید. نشو و نمای این گیاهان در دوره‌هایی که آب و هوای زمین ملایم و مرطوب بود، صورت گرفت. زغال سنگ، یک سنگ رسوبی است.به زغال سنگ ابتدایی که پوک است و مواد فرار زیادی دارد تورب میگویند تورب نامرغوبترین نوع زغال سنگ است قسمت اعظم این ذخایر تقریباً ۲۵۰ میلیون سال پیش پدید آمدند. سپس اوضاع برای رشد سرخس‌های دانه‌دار گرمسیری بسیار عظیم و درختان بدون گل غول پیکر، در باتلاق‌های وسیع فراهم شد. این گیاهان بعد از خشک شدن و از بین رفتن به داخل باتلاق‌ها می‌افتادند و بر اثر خروج اکسیژن، فساد بی‌هوازی تسریع می‌شد. پوشش گیاهی به ماده‌ای لجن مانند، به نام [[پیت]] (Peat) تبدیل شد. پیت در زیر فشار خشک و سخت شد و به زغالسنگ پیت (لنیت یا لیگنیت، که به زغالسنگ قهوه‌ای نیز موسوم است) تبدیل شد. فشار بیشتر و گذشت زمان، زغالسنگ قیردار را به وجود آورد، که هر ۶ متر ضخامت رسوب گیاهان نخستین به ۰٫۳ متر زغال سنگ تبدیل شده بود که به آن بیتومین میگویند و در نهایت سخت‌ترین و مرغوب‌ترین نوع زغالسنگ، یعنی [[آنتراسیت]] (Anthracite) را به وجود آورد.
زغال سنگ نوعی سوخت است که در لایه های داخلی زمین یافت می شود. به این لایه ها که زغال سنگ از آنها استخراج می شود، معادن زغال سنگ می گویند. زغال سنگ نوعی سوخت فسیلی است؛ چرا که از بقایای جانوران و گیاهانی که میلیون ها سال پیش می زیستند به وجود آمده است. مصرف عمده زغال سنگ در تولید نیروی برق و ذوب فلزات است. زغال سنگ فراوان ترین سوخت فسیلی در جهان است و ۳۰ درصد از نیازهای سوختی جهان را تامین می کند.
شکل گیری زغال سنگ حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش در دوره کربونیفر آغاز شد. در این دوره روی زمین تعداد بی شماری مرداب و باتلاق وجود داشت. گیاهان به دلیل وجود آب و هوای گرم و مرطوب به وفور رشد می کردند. این گیاهان پس از مرگ ریشه کن شده، در زیر لایه هایی از گِل و لای موجود در باتلاق ها و مرداب ها مدفون شدند. به مرور زمان گیاهان جدید روی این لایه ها روییدند و آنها نیز پس از رشد و سرنگون شدن توسط رسوبات پوشیده شدند.
این چرخه مرتب تکرار می شد. به این ترتیب در طول میلیون ها سال بر ضخامت لایه هایی که قشرهایی از گیاهان را در برداشت افزوده شد. فشار و سنگینی طبقات بالایی باعث شد که این گیاهان بتدریج آب و مواد فرار خود را از دست بدهند؛ در نتیجه فقط کربن آنها به شکل زغال سنگ باقی ماند. امروزه ما برای دستیابی به زغال سنگ باید زمین را حفر کنیم.
زغال سنگ عمدتاً از کربن، هیدروژن، اکسیژن و نیتروژن تشکیل شده است. سه نوع عمده زغال سنگ عبارتند از پیت، لیگنیت و آنتراسیت.
پیت ماده ای است که در مراحل اولیه تشکیل زغال سنگ به وجود می آید. این ماده پس از استخراج از زمین حدود ۹۰ درصد آب دارد. پیت خشک حاوی حداکثر ۶۰ درصد کربن است. با گذشت زمان و افزایش فشار لایه های رسوبی از پیت، زغالی قهوه ای رنگ به نام لیگنیت حاصل می شود. لیگنیت حدود ۶۰ تا ۷۵ درصد کربن دارد. با ادامه یافتن عمل تجزیه و افزایش فشار طبقات فوقانی لیگنیت سرانجام به آنتراسیت تبدیل می شود. آنتراسیت زغالی مرغوب است که حدود ۹۵ درصد کربن دارد.
ایالات متحده آمریکا، شوروی سابق، چین، آلمان، لهستان و انگلستان دارای بزرگترین معادن زغال سنگ جهان بوده اند.
