ادوار: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
صفحهٔ درست |
Nightdevil (بحث | مشارکتها) جز ) |
||
خط ۴:
در [[تئوری موسیقی]] قدیم [[موسیقی سنتی ایرانی|ایران]] و کشورهای دیگر [[جهان اسلام]]، نظریهٔ '''ادوار''' (به معنی دورها یا دایره‌ها) نظریه‌ای برای توصیف و طبقه‌بندی موسیقی بوده‌است. این نظریه در آثار نظریه‌پردازان بعد از اسلام دیده می‌شود و در آثار [[صفی‌الدین ارموی]] و [[عبدالقادر مراغی]] به تفصیل شرح داده شده‌است. پس از [[تحول مقام به دستگاه]]، نظریه ادوار تقریباً کنار گذاشته شد.
در نظریه ادوار، دستان‌بندی سازها (نحوهٔ کوک ساز و موقعیت [[پرده (ساز)|پرده‌های]] آن) به کمک تناسب‌های ریاضی توضیح داده می‌شد و برای هر [[نت (موسیقی)|نت موسیقی]] نامی با استفاده از ترکیب [[ابجد|الفبای ابجد]] تعیین می‌گردید. به این ترتیب [[فاصله (موسیقی)|فاصله‌های]] موسیقایی دقیقاً مشخص می‌شدند. سپس با ترکیب این فواصل [[جنس (موسیقی)|جنس‌هایی]] ([[دانگ (موسیقی)|دانگ‌هایی]]) درست می‌شد که ذی‌الاربع (دارای چهار نت) یا ذی‌الخمس (دارای پنج نت) نام می‌گرفتند و از ترکیب یک جنس ذی‌الاربع و یک جنس ذی‌الخمس یک [[اکتاو]] کامل به دست می‌آمد که به آن «دور» گفته می‌شد. از بین این ادوار (که عموماً تعدادشان ۹۱ عدد در نظر گرفته می‌شده‌است)، برخی «[[مطبوعیت (موسیقی)|ملایم]]» دانسته می‌شدند (یعنی به گوش خوش‌آهنگ بودند) و برخی ناملایم. دوازده دور ملایم در این میان اصلی دانسته می‌شدند که [[مقام (موسیقی)|مقام]]های موسیقی را تشکیل می‌دادند.
فواصلی که در نظریه ادوار تعریف می‌شدند با [[کوک فیثاغورثی]] مطابقت داشتند (به جز فواصل [[ریزپرده‌ای]] که در کوک فیثاغورثی وجود ندارد). کوک سازهای موسیقی ایرانی در دوران معاصر، به [[اعتدال مساوی]] نزدیکتر است تا به کوک فیثاغورثی؛ به بیان دیگر، زمانی که تحول مقام به دستگاه رخ داد، سازهای ایرانی هم تا حدی [[مطبوع‌سازی]] شدند و لذا نظریهٔ ادوار، هم از حیث تعریف نحوهٔ دستان‌بندی ساز، و هم از حیث تعریف ساختار [[مد (موسیقی)|مُدال]] موسیقی ایرانی، کنار گذاشته شد. ساختار مدال موسیقی ایرانی اکنون با کمک [[ردیف (موسیقی)|ردیف]] شرح داده می‌شود.
| |||