بنه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز حذف مطلب زائد و ضعیف از لحاظ درستی.
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جزبدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: افزودن تگ‌های خالی ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۴:
[[پرونده:تقابل فصل ها-طبیعت نی‌ریز-عکاس روح‌اله یگانه.jpg|بندانگشتی|225px|چپ|درخت بنه در دو فصل تابستان و پاییز-واقع در [[نیریز|نی ریز]]]]
'''بَنِه''' یا '''پسته کوهی''' (در متون طب سنتی حبه الخضراء) (نام علمی:'' Pistacia atlantica'')، درختی از سرده [[پسته (سرده)]] بوده که [[جوره (گیاه‌شناسی)|واریته‌های]] مختلفی از آن وجود دارد.
 
<br />
== واریته‌ها ==
از این درخت سه [[جوره (گیاه‌شناسی)|واریته]] در ایران می‌روید:
سطر ۲۴ ⟵ ۲۶:
 
== ویژگی‌ها ==
ارتفاعش تا ۷ یا ۹ متر نیز رسیده‌است در بعضی از مناطق کوهستانی مانند [[کردستان ایران]] به میوه آن «قزوان» می‌گویند که برای خوشبو کردن دوغ و [[روغن حیوانی]] و همچنین در درست کردن ترشی استفاده می‌کنند. درخت بنه منبع تولید شیره [[سقز (فرآورده گیاهی)|سقز]] است. سقز که در [[زبان لری|لُری]] آن را '''بریژه''' یا '''بریزَه''' و در گویش کردی منطقه بانه به آن ('''بنِشت)''' گفته می‌شودمی‌شود؛ صمغی به رنگ سبز خیلی روشن، غلیظ و بسیار چسبنده‌است که استفادهاستفادهٔ دارویی فراوان داشته و به عنوان یک [[ملین]] قوی در درمان یبوست و درمان ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود. ۲۵ درصد از شیره سقز حاوی روغن پرارزش و صنعتی [[تربانتین]] است که کاربردهای فراوانی در صنعت دارد. علاوه بر این از شیره سقز در تهیه آدامس، عطر، خوشبوکننده‌ها، حشره کش‌هاحشره‌کش‌ها و در [[صنعت داروسازی]] در تهیه نرم‌کننده‌ها و ضد عفونی‌کننده‌ها استفاده می‌شود. علاوه بر این در صنعت پلاستیک سازی،پلاستیک‌سازی، تهیه واکس کفش و چرم و صنعت چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعلت نبود صنایع تبدیلی مناسب، اکثر سقز تولیدی در ایران به خارج از کشور صادر گردیده و به عنوان مواد پایه بسیاری از صنایع یادشده بکار برده می‌شود. اگر چه آمار دقیقی از تعداد درختان بنه در بانه موجود نیست اما تعداد آن‌هاآنها بین ۱۰ تا ۲۰ هزار اصله تخمین زده شده‌است. به‌طور متوسط از هر درخت ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ گرم سقز بدست می‌آید که در شرایط مناسب و سالهایسال‌های پرباران این مقدار بیشتر هم می‌شود. در شهر [[بانه]] در استان کردستان درخت بنه اغلب به صورت توده‌های مخلوط با درختان بلوط در روستاهای کانی سور، سیاحومه، دارینه، باشوان، بنه ژاژ، همزلان، ویسک، رشکی، خجک و … مشاهده می‌شود.
 
== ثبت ملی ==
سطر ۳۳ ⟵ ۳۵:
* بررسی مقدار روغن میوه بنه در طبقات قطری مختلف در [[استان چهارمحال و بختیاری]]<ref>http://ijfpr.areeo.ac.ir/article_106587.html</ref>
 
== نام‌شناسی ==
== میوه درخت بِنِه ==
{{بخش بدون منبع}}
[[میوه]] این درخت هم‌زمان با رسیدن [[خرما]] «زامردان» میوه‌اش می‌رسد و قابل مصرف است. نوع نارس این میوه که به صورت خام و بدون نیاز به شکستن پوسته (قبل از سخت‌شدن پوسته) خورده می‌شود،'''بنه‌چه''' یا به گویش محلی در منطقه [[سروستان]] '''بنه‌شه''' خوانده می‌شود. به گویش محلی درمنطقه [[نی ریز]] و [[خرامه]] نیز به '''بنه شک''' خوانده می‌شود میوه درخت '''بنـِه''' ریز و مُدَوَر «گِرد» و کروی و به رنگ سبز تیره‌است، و به نام '''برکُو''' معروف است. البته نوع دیگر نیز هست که کمی ریزتر است و به نام «کِهُن» معروف است. مغز میوه بنه به پسته شبیه ولی بسیار کوچک‌تر است. میوه‌اش ترش مزه و برنگ سبز تیره‌است.
 
* در لری [گویش ممسنی] درخت و میوهٔ آن به نام '''بَن''' و '''بنوشکه''' یا '''کلخونگ''' خوانده می‌شوند، بنوشکه گونهٔ ریزتر و نرم‌تر بنه است.
در هرمزگان و حوالیِ بندرعباس آن را «کَسودَنگ» Kasoudang و در بوشهر «کُلخُونگ» Kolkhong می‌نامند.
* در ایلامهرمزگان و حوالیِ بندرعباس آن را وه'''کَسودَنگ''' ناوشک(Kasoudang) و در کردستانبوشهر کُلخُونگ قهزوان(Kolkhong) می‌نامند.
*
 
ادر یلام آن را وه ناوشک و در کردستان قهزوان می‌نامند.
 
در کشورِ ترکیه آن را «مِلَنجیک» Melengic می‌نامند - به صورتِ تجاری بسته‌بندی شده، به فروش می‌رسد و به کشورهایِ دیگر صادر می‌شود.
سطر ۴۴ ⟵ ۴۸:
در مناطقی از ایران مغز میوه بنه رسیده را در پس از آسیاب یا له کردن در آب جوش ریخته و غذایی به نام آب‌بنه با آن درست می‌کنند. در استان کرمان به این غذا «قاتق بنه» گفته می‌شود. این غذا یکی از غذاهای قدیمی و محبوب در سیستان و بلوچستان است که به آن خورشت بنه یا «گُنه هتوک» (به زبان بلوچی) گفته می‌شود. بنه از حبوبات بسیار گرم محسوب می‌شود و به خاطر روغنی بودن، این دانه [[چربی]] و البته [[انرژی]] بسیاری در خود دارد.
 
<center></center>
== نگارخانه ==
<center>
<gallery>
| میوه درخت بنه بون [[کوه زیر]] </gallery>[http://www.fa3tfood.com/1077/طرز-تهیه-ترشی-ونوشک-یا-پسته-وحشی.html ترشی بنه]
</center>
 
*
== جستارهای وابسته ==
* [[پسته کوهی]]
 
== منابع ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/بنه»