امپراتوری تیموری: تفاوت میان نسخه‌ها

تیمور دشت قبچاق و [[مغولستان]] را نیز زیر فرمان خود آورد. او سپس در سال ۷۸۳ ه‍.ق فرزند ده ساله خود، [[میرانشاه]] را با سپاهی، مأمور تسخیر [[خراسان]] کرد و خود نیز به آن‌ها پیوست. تیمور [[نیشابور]] و [[هرات]] را تصرف کرد و در هرات از سرهای مردم مناره‌ها ساخت. سپس [[مازندران]] را که تا سال ۷۵۰ ه‍.ق در تصرف ملوک [[باوندیان|باوند]] بود به تسخیر خود درآورد. او در یورشی سه ساله که از ۷۸۸ تا ۷۹۰ ه‍.ق طول کشید [[آذربایجان]]، [[لرستان]]، [[ارمنستان]]، [[گرجستان]] و [[شروان]] را نیز تصرف کرد و در سال ۷۹۳ ه‍.ق مردم [[خوارزم]] را قتل‌عام کرد. حملهٔ پنج ساله وی بین سال‌های ۷۹۴ تا ۷۹۸ ه‍.ق صورت گرفت و پس از آن حکومت هر شهر را به یکی از فرزندان یا خویشاوندان خود سپرد. سپس [[مسکو]] را فتح کرد و به [[هندوستان]] یورش آورد. در سال ۸۰۱ ه‍.ق آنجا را نیز تصرف کرد و صد هزار نفر را به قتل رساند. تیمور سپس به [[سمرقند]] بازگشت. لشکرکشی وی به [[ایروان]] از سال ۸۰۲ تا ۸۰۷ ه‍.ق طول کشید که آن را یورش هفت ساله می‌نامند. در سال ۸۰۳ ه‍.ق با [[عثمانیان]] جنگید و چندین شهر را گرفت. در همین هنگام سفیرهایی به [[مصر]] فرستاد، ولی چون نتیجه‌ای نگرفت، مصمم شد به مصر حمله کند و در طول این لشکرکشی، [[حلب]]، [[دمشق]] و [[بغداد]] را نیز تصرف نمود. در سال ۸۰۴ ه‍.ق [[بایزید یکم]] سلطان عثمانی را مغلوب و اسیر کرد. بعد از آن تصمیم گرفت [[چین]] را تسخیر کند و عازم آنجا شد. او با سپاهیانش تا کنار رود سیحون نیز رفت ولی در [[اترار]] بیمار شد و در رمضان سال ۸۰۷ ه‍.ق / فوریه ۱۴۰۵ م، در سن ۷۱ سالگی درگذشت.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ" />

تیمور از ۷۷۸ ه‍.ق / ۱۳۷۷م تا هنگام مرگش در ۸۰۷ ه‍.ق / ۱۴۰۵ م، به مدت ۲۹ سال، بخش عظیمی از جهان را زیر فرمان خود آورد و بنیان امپراتوری را گذاشت که بلافاصله پس از مرگش، انحطاط و زوال و تجزیه آن آغاز شد. فتوحات تیمور که به قیمت خونریزی‌های دهشتبار و ویرانی‌های بسیار به دست آمده بود چندان پایدار نماند و به زودی قلمرو او با توجه به منازعات بین بازماندگانش و ظهور دو طایفه ترکمان [[قراقویونلو]] و [[آق قویونلو]] تجزیه و بعدها توسط دولت [[صفویه|صفوی]] دوباره یکپارچه و متمرکز شد.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ" />

این اقدام هم نتوانست تمرکز را در خاندان تیمور حفظ کند و به‌زودی با مخالفت بازماندگان مواجه شد. به‌تدریج این اختلافات طولانی شد و دامنه پیدا کرد. چنان‌که در اندک مدتی، توطئه‌ها و تحریکات، میراث عظیم تیمور را به حکومتهای مستقل و متخاصم تبدیل کرد.<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور" />

از طرفی در [[تبریز]]، [[اصفهان]]، [[شیراز]]، [[کرمان]] و [[سبزوار]] به سبب بی‌کفایتی خلیل سلطان و درگیری مدعیان جانشینی، آشوب شده بود.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۲۵–۳۰</ref> خلیل سلطان پس از چهار سال حکومت در سمرقند و از بین بردن خزاین تیمور، گرفتار [[خدایداد حسینی]]، والی ماورای سیحون شد.<ref name="شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۵۱۱" /><ref>تاج السلمانی، گ ۱۷۶ پ</ref> شاهرخ در ۸۱۱ ه‍.ق به [[ماوراءالنهر]] لشکر کشید، خدایداد را کشت و خلیل سلطان را پس از رهایی به [[ری]] فرستاد و سمرقند را به [[الغ‌بیگ|اُلُغ‌بیگ]] داد.<ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۳۵۴–۳۵۶</ref>

هنگام مرگ شاهرخ از میان پسرانش تنها الغ بیگ میرزا در قید حیات بود، که او هم بیشتر یک محقق و عالم ریاضی بود تا یک فرمانروا. از این رو پس از یک دوره نسبی ثبات، انحطاط خاندان تیموری دوباره آغاز شد و این بار با سرعت بیشتری هم رو به تلاشی و اضمحلال رفت. کشمکش بین بازماندگان شاهرخ ده سالی به طول انجامید تا این که ابوسعید، نواده میرانشاه و پسر میرزا سلطان‌محمد مدتی تفوق یافت، اما دیری نپایید که دوران فرمانروایی او نیز به پایان رسید به‌طوری‌که در یک دهه بعد، به دست میرزا یادگار محمد، نواده بایسنقر که به اردوی آق قویونلو پیوسته بود به قتل رسید. به این ترتیب با مرگ ابوسعید در رجب ۸۷۲ ه‍.ق / فوریه ۱۴۶۸ م، دوران فرمانروایی تیموریان به‌سر آمد.<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور" />

سلطان حسین بایقرا، هرات را از مناطق مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران و تاریخ هنر ایرانی تبدیل نمود و باعث شد تا مکتب هرات در [[نقاشی ایرانی|نقاشی]] و [[خوشنویسی ایرانی]] نامی ماندگار بیابد.<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور" />

بعدها [[ظهیرالدین محمد بابر|ظهیرالدین محمد بابُر]]، (فرزند [[میرزا عمر شیخ]] فرزند [[سلطان ابوسعید]] فرزند [[میرزا محمد]] فرزند [[میرانشاه]]) که در مناطق اطراف ماوراءالنهر حکومت داشت و برای دفع [[شیبک خان]] با بدیع‌الزمان متحد شده بود، نتوانست با ازبکان مقابله کند و به هندوستان رفت و و آنجا را فتح نمود و بر خلاف جدش تیمور در همان‌جا سکونت گزید. او در ۹۳۲ حکومت [[تیموریان هند]] (بابریان) را در آنجا پایه‌گذاری کرد.<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور" /><ref>خواندمیر، ۱۳۳۹ ش، ج ۷، ص ۳۱۳–۳۱۶</ref><ref>سابتلنی، ۱۹۸۹، ص ۱۰۲–۱۰۸</ref>

جانشینان او که به [[گورکانیان هند]] یا مغولان کبیر هند معروف هستند، درخشان‌ترین سلسله‌های حکومتی در [[شبه قاره هند]] را تشکیل دادند و نقشی مهم در تاریخ آن سرزمین ایفا نمودند. چنانچه [[اکبر شاه]] از بزرگترین حاکمان تاریخ هند از این سلسله است.<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور" /> و این سلسله را آخرین امپراطوری دوران طلایی جهان اسلام می‌نامند.