توماس جفرسون: تفاوت میان نسخه‌ها

{{Infobox Officeholderofficeholder

| name = توماس جفرسون

|president1 predecessor1 = [[جان آدامز]]

| president2 predecessor1 = جان آدامز

| spouse predecessor6 = [[مارتاپاتریک جفرسونهنری]]

'''توماس جفرسون''' {{به انگلیسی|Thomas Jefferson}} (زاده {{birthتاریخ dateتولد|1743|4|13|mf=yes}} در شهر [[شدول|شِدوِل]] [[مستعمره ویرجینیا]] و درگذشته {{Death date|1826|7|4|df=y}}) یکی از متفکرین اصلی و [[بنیانگذاران آمریکا]] (برای ترویج ایده‌آل‌های [[جمهوری‌خواهی]] در آمریکا)، نویسنده اصلی [[اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا]] و از ۱۸۰۱ تا ۱۸۰۹ میلادی دو دوره متوالی چهار ساله [[فهرست رؤسای جمهور ایالات متحده آمریکا|سومین رئیس‌جمهور آمریکا]] بود.

در سال ۱۷۶۰ وی در ۱۶ سالگی وارد [[کالج ویلیام و مری]] شد و در آنجا به تحصیل رشته [[حقوق]] زیر نظر استاد خود [[جورج وایت]] پرداخت و با بالاترین افتخارات فارغ‌التحصیل شد.<ref name=":1" /> سپس در دانشکده [[فلسفه]] همان دانشگاه، زیر نظر استاد خود ویلیام اسمال به مطالعه [[ریاضیات]]، [[متافیزیک]] و [[فلسفه]] پرداخت. ویلیام اسمال، توماس جفرسون را با نوشته‌های نویسندگان [[تجربه‌گرایی|تجربه‌گرای]] بریتانیا مانند [[جان لاک]]، [[فرانسیس بیکن]] و [[آیزاک نیوتن]] آشنا کرد. توماس جفرسون این سه نفر را «بزرگترین مردانی که جهان زاییده‌است» خواند. وی همچنین به نواختن [[ویولن]] و خواندن [[تاسیتوس]] و [[هومر]] روی آورد. وی در سال ۱۷۶۲ با بالاترین نمرات فارغ‌التحصیل شد و در ۱۷۶۷ به هیئت وکلای ویرجینیا پیوست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=Library of Congress|نشانی=https://www.loc.gov/collections/thomas-jefferson-papers/about-this-collection/|عنوان=Thomas Jefferson Papers, 1606 to 1827}}</ref>

در یکم اکتبر ۱۷۶۵ بزرگترین خواهر وی در سن ۲۵ درگذشت.<ref>Henry Stephens Randall, The Life of Thomas Jefferson. p ۴۱</ref> توماس برای مدتی برای مرگ وی سوگوار بود. زیرا خواهر وی، خود نیز روشن‌فکر و همفکر توماس بود. وی هر سال با پرونده‌های قضایی زیادی سر و کار داشت.<ref>Henry Stephens Randall , The Life of Thomas Jefferson. p ۴۷</ref> در ۱۷۷۲ با [[مارتا ویلز اسکلتون]] [[بیوه]]، ازدواج کرد و او را برای زندگی به یک خانه کوهستانی نیم‌ساخته در مانتیسلو برد.<ref name=":1" />[[پرونده:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|بندانگشتی|260x260px| [[اعلان استقلال]] نگاره پر آوازه [[جان ترامبول]] (کمیته پنج نفره در حال ارائه لایحه استقلال پیشنهادی خود به کنگره آمریکا)]]

توماس جفرسون در سال ۱۷۸۵ و پس از بنجامین فرانکلین به عنوان سفیر آمریکا در [[امپراتوری اول فرانسه]] برگزیده شد. حمایت وی از افزایش اقتدار دولت مرکزی باعث شد تا [[جرج واشینگتن]] در سال ۱۷۸۹ وی را به عنوان [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] برگزیند. همدلی او با [[انقلاب فرانسه]] منجر به اختلاف با [[الکساندر همیلتون]] شد و کناره‌گیری از این سمت در سال ۱۷۹۳ شد.<ref name=":1" />

به روشنی می‌نوشت هر چند سخنران خوبی نبود اما در کنگره ویرجینیا از قلم به جای زبان برای بیان باورهای خود استفاده می‌کرد. او در ۳۳ سالگی اعلامیه استقلال آمریکا را طرح‌ریزی کرد. در سال‌های بعد تلاش او بر این بود که نظراتش را به واقعیت بدل کند. مهم‌ترین کار وی در این سال‌ها نوشتن لایحه آزادی مذهبی برای ایالت ویرجینیا بود که در ۱۷۸۶ تصویب شد. در زمان بروز اختلافات سیاسی در میان دولتمردان و دو حزب اصلی حزب دموکرات-جمهوری‌خواه و [[حزب فدرالیست]]، جفرسون رهبری جمهوری‌خواهان همدل با آرمان‌های انقلاب فرانسه را بر عهده گرفت. توماس جفرسون مخالف فدرالیسم و دولت مرکزی مقتدر و مدافع حقوق ایالت‌ها بود. در اوج درگیری‌های حزبی توماس جفرسون در یک نامه محرمانه نوشت:<ref name=":1" />{{گفتاورد|«من در حضور خدای سوگند خورده‌ام که دشمن همیشگی هرگونه خودکامگی در اندیشه بشر باشم».||}}

با وجود عدم تمایل چندان برای نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۷۹۶ آمریکا شد. [[جان آدامز]] پیروز این انتخابات شد ولی جفرسون توانست برای معاونت ریاست‌جمهوری، رای کافی کسب کرد. در آن زمان به دلیل نقصی که در قانون اساسی وجود داشت با وجود آنکه رقیب انتخاباتی جان آدامز بود، به معاونت او برگزیده شد.<ref name=":1" />

در سال ۱۸۰۰ نقص موجود در قانون اساسی آمریکا باعث ایجاد مشکل جدی‌تری شد. درحالیکه جمهوری‌خواهان سعی داشتند رئیس‌جمهور و معاون او هر دو از حزب خودشان باشند جفرسون و [[آرون بر]] رای برابری برای رسیدن به مقام رئیس‌جمهور داشتند. در آن زمان بر اساس قانون اساسی، [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] مسئول رسیدگی و حل این مشکل بود. با وجود اختلافات گذشته، الکساندر همیلتون با جفرسون، از انتخاب جفرسون پشتیبانی کرد و بدین ترتیب توماس جفرسون به عنوان سومین رئیس‌جمهوری آمریکا برگزیده شد.<ref name=":1" />

جفرسون نخستین [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] است که مراسم [[معارفه|تحلیف]] ریاست‌جمهوری خود را درشهر [[واشینگتن، دی.سی.]] به جا آورد. جفرسون علایق و مهارت‌هایی متفاوت در زمینه‌های مختلف از امور آموزشی گرفته تا [[معماری]] و [[موسیقی]] داشت. جفرسون در حالی دور دوم ریاست جمهوری خود را در سال ۱۸۰۹ به پایان رساند که تلاش کرده بود کشورش را از درگیر شدن در جنگ‌های [[ناپلئون]] در [[اروپا]] برحذر دارد.<ref>{{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Jefferson&oldid=251999170|عنوان=Thomas Jefferson|زبان=انگلیسی|بازیابی=۱۲ نوامبر ۲۰۰۸}}</ref> مهم‌ترین وقایع در طول ریاست جمهوری وی [[خرید لوئیزیانا|خرید ایالت لوئیزیانا]]<ref name=":1" /> در ۱۸۰۳ و [[سفر اکتشافی لوئیس و کلارک]] (۱۸۰۶–۱۸۰۴) هستند.

از دیگر اقدامات او در دوران ریاست‌جمهوری می‌توان به کاهش هزینه‌های ارتش و نیروی دریایی، کاهش بودجه، کاهش مالیات بر [[ویسکی]]، کاهش بدهی‌های کشور تا یک سوم، و سرکوب [[دزدی دریایی|دزدان دریایی]] مزاحم کشتی‌های آمریکایی در دریای [[مدیترانه]] بودند. با اینکه در قانون اساسی آمریکا تبصره‌ای در مورد تملک اراضی جدید پیش‌بینی نشده بود، جفرسون در ۱۸۰۳ اقدام به [[خرید لوئیزیانا|خرید ایالت لوئیزیانا]] از [[ناپلئون بناپارت]] کرد.<ref name=":1" />

تحت تأثیر شیمیدان و فیلسوف بریتانیایی، [[جوزف پریستلی]]، جفرسون بخشی از نبوغ شگفت‌انگیز و بی همتای خود را صرف شناخت ویژگی‌های شخصیتی تاریخی مسیحیت، عیسای ناصریه کرد. جفرسون معتقد بود که پیام عیسی توسط یکی از حواریونش بنام «[[پولس]]» به همراه چهار نویسنده [[انجیل]] [[عهد جدید]] و اصلاح‌گران [[پروتستانتیسم|پروتستان]]، به ورطه فساد و تباهی کشانده شده‌است. بر اثر این نگرش، هنگامی که رئیس‌جمهور آمریکا بود، تیغی برداشته و به جان انجیل افتاد و قسمت‌هایی را که اشاره به معجزه و موارد ماوراءالطبیعه داشت از انجیل بُرید و به زباله‌دان انداخت و تنها بخش‌هایی را دست نخورده گذاشت که به تمثیل و مسائل اخلاقی مربوط بود. حاصل و برآمد این کار، نوشتاری شد با فرنام «فلسفه عیسای ناصریه» و تأکیدی بر باور جفرسون که عیسی نه ملکوتی بود و نه الهی، بلکه آموزگاری بود برای عقل سلیم که تلاش خود را بر اخلاقیات متمرکز کرده بود. بعدها، بر پایه انجیل‌های یونانی، لاتین، فرانسوی و انگلیسی، پژوهشی را به ثمر رساند با فرنام «زندگی و اصول اخلاقی عیسی» که به [[انجیل جفرسون]] شناخته می‌شود. او به یکی از دوستانش گفته بود: «من یک مسیحی واقعی هستم که پیرو دکترین‌های اخلاقی عیسیا ست.» برای جفرسون، [[معجزه]]، پوچ و بی‌معنی بود. او، پیام‌های اخلاقی عیسی را مرکز ثقل باورهای خود قرار داده بود…<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=Public Broadcasting Service|نشانی=http://www.pbs.org/godinamerica/god-in-the-white-house/|عنوان=God in the White House}}</ref>{{doubleتصویر imageدوتایی|left|IMG 2355 - Washington DC - Jefferson Memorial.JPG|250|Jefferson Memorial with Declaration preamble.jpg|140|بنای [[یادبود جفرسون]] در [[واشینگتن، دی.سی.]] (راست) مجسمه جفرسون به همراه مقدمه [[اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا]] (چپ)}}

وی حامی [[جدایی دین از سیاست]]<ref>Jefferson's Wall of Separation Letter. U.S. Constitution Online. Retrieved on: April 13, 2008.</ref><ref name=":0" /> و نویسنده [[قانون آزادی ادیان ویرجینیا]] بود. از دید جفرسون، جدایی دین از سیاست، راهی برای محو مذهب نبود. بلکه این کار، ضامن حفظ حقوق تمامی مذاهب در جامعه بود. او میان داشتن اندیشه مذهبی و اعتقاد به [[سکولاریسم]] تضادی نمی‌دید. او تلاش خود برای وارد کردن جدایی دین از نهاد دولت در [[قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] و اجرایی کردن آن در ویرجینیا از سال ۱۷۸۶<ref name=":1" /> را یکی از سه کار عظیم در همه عمر خود می‌خواند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=پویا زارعی-کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه سوربن پاریس|کد زبان=fa|تاریخ=۱۴ آبان ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/41876993|عنوان=تاثیر کوروش بر توماس جفرسون و بنیان‌های آمریکای مدرن}}</ref>

توماس جفرسون در چهارم ژوئیه ۱۸۲۶، درست پنجاه سال پس از امضای [[اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا]] که خود از پایه‌گذاران این اعلامیه بود در شهر مانتیسلو ایالت ویرجینیا در سن هشتاد و سه سالگی درگذشت.<ref name=":1" />

او وصیت کرده بود که بر روی سنگ مزارش بنویسند: «بنیان‌گذار قانون آزادی مذهب و جدایی مذهب از حکومت و همچنین بنیان‌گذار دانشگاه ویرجینیا.»<ref name=":1" />

توماس جفرسون، به عنوان یکی از بزرگترین چهره‌های عصر روشنگری آمریکا، تابع سنت فیلسوفان سیاسی سرشناس زمانه خود مانند [[توماس هابز]] و [[نیکولو ماکیاولی]] بود که با تنظیم اندیشه‌های خود براساس دیدگاه فیلسوفان شاخص [[یونان باستان]] و [[روم باستان]]، تلاش می‌کردند پایه‌های ساختن نظام حقوقی و دولتی نوینی برپا کنند. رواداری مذهبی و عدم تحمیل دین رسمی توسط کوروش هخامنشی که در کوروش‌نامه توضیح داده شده الگویی برای برقراری سکولاریسم از دید جفرسون بود. جفرسون باور داشت که اگر کوروش موفق شده در جهان باستان با آن همه توحش و وجود فرقه‌های بدوی دینی که در نزاعی بی‌پایان با یکدیگر بودند، بی‌طرفی حکومت را در مقیاسی به گستردگی امپراتوری هخامنشی تضمین کند، امکان تکرار این کار در جهان مدرن نیز وجود دارد. از سوی دیگر در آغاز شکل‌گیری کشوری به نام «آمریکا» چون پایه‌های قانون اساسی آن هنوز به درستی تعریف و آزمایش نشده بودند ترس از تمرکز قدرت در دست شخص رئیس‌جمهور و تبدیل او به قدرتی مطلقه و برقراری حکومتی [[خودکامگی|خودکامه]] وجود داشت. از این رو بنیانگذاران آمریکا با احتیاط بسیار به بحث پیرامون حیطه اختیارات و نحوه حکمرانی شخص رئیس‌جمهور می‌پرداختند. در این میان، تعریفی که گزنفون از صفات اخلاقی و عملکرد کوروش در کوروش‌نامه ارائه می‌داد، راهنمای خوبی برای آنان بود.<ref name=":0" />

در سال ۱۸۲۰ توماس جفرسون در نامه‌ای به نوه خود «فرانسیس اپس» می‌نویسد: «به تو توصیه می‌کنم به‌طور منظم به درس‌آموزی از تاریخ و ادبیات در هر دو زبان [یونانی و لاتین] بپردازی. در یونانی اول از همه با «[[کوروش‌نامه]]» شروع کن».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=6 October 1820|وبگاه=upress.virginia.edu|نشانی=http://rotunda.upress.virginia.edu/founders/default.xqy?keys=FOEA-print-04-02-02-1565|عنوان=From Thomas Jefferson to Francis Eppes, 6 October 1820}}</ref> کوروش‌نامه یا «در باب پرورش کوروش» اثر [[کسنوفون]]، تاریخ‌نگار یونانی سده پنجم پیش از میلاد است که در آن به شرح زندگی کوروش دوم، بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی، می‌پردازد.<ref name=":0" />