آشنایی با نسبیت عام: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌شده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۱۸۱:
برخی از انواعِ سیاه‌چاله‌ها، مرحلهٔ پایانیِ [[تکامل ستارگان|تحول ستارگان]] پرجرم هستند. پس از تبدیل شدن همۀ [[هیدروژن]] ستاره به [[هلیوم]] و بعد به عناصر سنگین‌تر بر اثر فرایند [[گداخت هسته‌ای]] درون ستاره، در صورتی که جرم ستاره بیش از ۱۰ تا ۲۵ برابر جرم [[خورشید]] باشد
<ref>{{پک|Schild|Maeder|1985|ف=The initial mass limit for neutron star and black hole formation|زبان=en}}</ref>
، ستاره به درون خود فرو می‌ریزد و نیروهای دافعه بین ذرات زیراتمی نیز نمی‌توانند این رمبش را متوقف کنند. در پایان، در صورتی که جرم ستاره نوترونی حاصل بیش از ۲ تا ۳ برابر جرم خورشید باشد<ref>{{پک|Margalit|Metzger|2017|ف=Constraining the Maximum Mass of Neutron Stars from Multi-messenger Observations of GW170817|زبان=en|نقطه = نه}}{{پک|Bombaci|1996|ف=The maximum mass of a neutron star|زبان=en}}</ref> باقی‌مانده ستاره به یک سیاه‌چاله تبدیل خواهد شد. جرم سیاه‌چاله‌هایی که از این طریق تشکیل می‌شوند بین پنج تا چند ده برابر جرم خورشید است. از طرفی، راه دیگری نیز برای شکل‌گیری سیاه‌چاله‌های بسیار پرجرم‌تر وجود دارد. این سیاه‌چاله‌ها که [[سیاه‌چاله کلان‌جرم|سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم]] نامیده شده‌اند، از رمبش گرانشی یک خوشۀ ستاره‌ای بسیار بزرگ ایجاد می‌شوند. این سیاه‌چاله‌ها می‌توانند جرمی از مرتبهٔ [[
سقوط ماده در یک سیاه‌چاله، فرایندی است که بازده گسیل انرژی به صورت تابش در آن بسیار بالاست. یک توده گاز در حال سقوط در یک سیاه‌چاله از فاصله دور، حدود ۱۰ درصد از جرم-انرژی خود را به صورت تابش گسیل می‌کند. این عدد حدود ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از نسبت انرژی آزاد شده بر واحد جرم برای فرایند گداخت هسته‌ای است.<ref name="astro.umd.edu"/> سقوط ماده در سیاه‌چاله‌ها فرایندی است که مسئول بسیاری از پدیده‌های نجومی تلقی می‌شود. مثال‌های مهم و بااهمیت در نظر ستاره‌شناسان عبارتند از [[اختروش|اختروش‌ها]] و دیگر انواع [[هسته کهکشانی فعال]]. در شرایط خاصی، مادهٔ سقوط‌کننده و تجمع‌کننده در اطراف سیاه‌چاله می‌تواند به ایجاد [[جت نسبیتی|جت]] بینجامد، که در آن، شعاع‌های ماده با سرعت‌هایی نزدیک به [[سرعت نور]] به فضای اطراف پرتاب می‌شوند.<ref>فصل ۸ {{Harvnb|Sparke|Gallagher|2007}} و صفحات ۵۲ تا ۵۷ از {{Harvnb|Disney|1998}} را ببینید. بحث جامع دیگری که ریاضیات چندانی هم ندارد، در {{Harvnb|Fabian|1999}} آمده‌است.</ref>
| |||